Ngày 27/9, một lãnh đạo Tổng công ty cơ khí giao thông vận tải Sài Gòn (SAMCO) xác nhận đang tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm đối với các cá nhân, tập thể có khuyết điểm, sai phạm tại tổng công ty SAMCO và chủ trì tổ chức kiểm điểm đối với các chức danh lãnh đạo, quản lý của các đơn vị thành viên vi phạm thao chỉ đạo của Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong.
Các đơn vị thành viên vi phạm bao gồm: Công ty Bến xe Miền Đông (BXMĐ), Công ty TNHH MTV Cảng Bến Nghé, công ty đóng tàu An Phú, công ty TNHH MTV Cảng song thành phố,...
Ngoài ra, đơn vị này phải chấm dứt việc cho vay đối với các DN khác trái quy định của pháp luật.
Người đứng đầu chính quyền TPHCM cũng yêu cầu Chủ tịch Hội đồng Thành viên và tổng giám đốc Công ty Cảng Bến Nghé tổ chức kiểm điểm, làm rõ và xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân thời kỳ có liên quan đối với các sai sót trong công tác tham mưu, đề xuất về sử dụng, cho thuê lại mặt bằng; việc ký kết hợp tác với Công ty cổ phần Tân Cảng - Phú Hữu và quá trình thực hiện cổ phần hóa DN.
Ông Nguyễn Thành Phong giao Giám đốc Sở Giao thông Vận tải làm rõ việc thẩm định, báo cáo đề xuất UBND TP ban hành văn bản 5736/2014 về chủ trương cho phép hợp tác khai thác cảng Phú Hữu giữa Công ty Cảng Bến Nghé với Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn có bao gồm việc cho thuê toàn bộ cơ sở hạ tầng của cảng Phú Hữu hay không; kiểm tra quy trình xuất bến và thu tiền xuất bến đối với vận tải hành khách tại BXMĐ…
Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường được giao kiểm tra, rà soát việc quản lý, sử dụng nhà đất của Tổng Công ty SAMCO, Công ty BXMĐ và Công ty Cảng Bến Nghé, đồng thời chấn chỉnh công tác kiểm tra, rà soát việc khai thác sử dụng các mặt bằng nhà, đất của tổng công ty và các đơn vị để báo cáo, đề xuất UBND TPHCM xử lý theo quy định.
Kết luận Thanh tra đã chỉ ra hàng loạt vi phạm của SAMCO như chưa hoàn thành các mục tiêu đề án tái cơ cấu, sử dụng nhiều mặt bằng nhà đất không đúng quy định...
Trước đó, Thanh tra TPHCM đã tiến hành thanh tra toàn diện Tổng Công ty SAMCO. Theo kết luận thanh tra thì SAMCO và một số đơn vị thành viên đã có rất nhiều vi phạm trong quản lý sử đụng đất, cổ phần hóa, liên danh liên kết, bổ nhiệm và bổ nhiệm lại cán bộ lãnh đạo chưa đủ chuẩn…
Theo Thanh tra TPHCM, Tổng Công ty SAMCO còn chưa hoàn thành các mục tiêu đề án tái cơ cấu DN theo quyết định của UBND TPHCM về thoái vốn; chưa điều chỉnh quy chế về quản lý đầu tư theo quy định.
DN này sử dụng và cho thuê nhiều mặt bằng không tuân thủ quy định và chỉ đạo của UBND TPHCM. Cụ thể, sử dụng không đúng mục đích thuê theo hợp đồng thuê đất và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với 2 mặt bằng nhà đất tại số 1 xa lộ Hà Nội (quận 9) và 444-448 Nguyễn Chí Thanh (quận 10).
SAMCO còn cho các đơn vị thuê lại mà chưa xin ý kiến của UBND TPHCM đối với mặt bằng nhà đất ở số 1450 Võ Văn Kiệt (quận 6), 1135 Quốc lộ 1A (quận Bình Tân).
Ngoài ra, SAMCO không thực hiện các thủ tục liên quan việc sử dụng và khai thác mặt bằng tại số 264 Trần Hưng Đạo (quận 1) là không thực hiện đúng chỉ đạo của UBND TPHCM.
Theo kết luận thanh tra, 2 đơn vị trực thuộc SAMCO là Công ty BXMĐ và Công ty Cảng Bến Nghé vi phạm là nghiêm trọng nhất.
Công ty BXMĐ có dấu hiệu gây thất thoát tiền tỷ cho ngân sách khi thực hiện việc thu tiền qua bến đối với các loại xe tham gia vận chuyển hành khách theo giá của UBND TPHCM ban hành. Cụ thể: BXMĐ ký hợp đồng khai thác dịch vụ tại BXMĐ với 199 đơn vị vận tải, với nhiều loại xe từ 16-50 chỗ ngồi. Các đơn vị vận tải đăng ký tuyến với Sở GTVT và khi ra vào bến phải nộp phí dịch vụ, mức phí dịch vụ tùy theo số ghế của mỗi xe và cự ly vận tải hành khách.
Thanh tra TPHCM chọn ngẫu nhiên 58 ngày trong các năm 2015, 2016, 2017 thì phát hiện số lượt xe xuất bến trong ngày nhiều hơn số lượt xe xuất bến được thu phí dịch vụ xuất bến.
Chênh lệch số lượt xuất bến và số lượt thu phí dịch vụ xuất bến dao động từ 97-206 lượt/ngày. Tổng số lượt xe không thu phí dịch vụ khi xuất bến trong 58 ngày là 10.072 lượt. Theo đơn giá thấp nhất là 3.100 đồng/ghế và đối với xe ít chỗ nhất là 16 chỗ thì phí dịch vụ của mỗi lần xe xuất bến là 49.600 đồng/lượt. Bình quân mỗi ngày có 174 lượt xe xuất bến không thu phí dịch vụ thì BXMĐ đã để "thất thoát" hơn 8,6 triệu đồng/ngày.
Như vậy, chỉ trong 58 ngày kiểm tra ngẫu nhiên thì BXMĐ đã làm thất thoát khoảng 500 triệu đồng. Nếu kiểm tra hết 1.095 ngày của 3 năm nói trên thì số tiền thất thoát có thể sẽ rất lớn.
Gỉai trình, BXMĐ cho rằng việc cho xe xuất bến về đơn vị nhằm bảo đảm các điều kiện xuất bến chờ chuyến kế tiếp nên công ty này không thu phí dịch vụ xe xuất bến. Tuy nhiên, Thanh tra TPHCM xác định lý giải này là không có cơ sở vì BXMĐ không chứng minh xe về đơn vị hay thực hiện chuyến đi.
Nghiêm trọng hơn, BXMĐ đang sử dụng diện tích đất hơn 62.000 m2 làm bến xe, mặt bằng nhà đất được sử dụng làm văn phòng làm việc, quầy vé, siêu thị, quán ăn, nhà thuốc, trụ ATM… nhưng kể từ năm 2005, khi chuyển đổi thành loại hình doanh nghiệp trách nhiệm hữu hạn, Công ty BXMĐ không đăng ký sử dụng đất và ký hợp đồng thuê đất theo quy định của Luật Đất đai.
Thanh tra TPHCM nêu rõ việc Công ty BXMĐ cho các siêu thị, dịch vụ ăn uống, quầy vé thuê mặt bằng trong khu vực tòa nhà văn phòng là không đúng quy định. Việc định giá tài sản tại Công ty BXMĐ do Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Đông Á thực hiện cũng chưa chính xác và chưa đúng với giá trị thực tế.
Tiền “rủng rỉnh” nên từ năm 2008, công ty BXMĐ cho công ty mẹ (Tổng Công ty SAMCO)… vay 34 tỉ đồng. Kết luận thanh tra nêu rõ việc cho vay trên là trái quy định pháp luật.
Trong khi đó Công ty Cảng Bến Nghé đang quản lý sử dụng 2 mặt bằng nhà đất, trong đó có khu đất làm cảng Phú Hữu hơn 240.000 m2 tại khu phố 4, phường Phú Hữu, quận 9. Thanh tra TPHCM phát hiện Công ty Cảng Bến Nghé hợp tác với Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn và các cổ đông khác góp vốn thành lập Công ty CP Tân Cảng - Phú Hữu với hình thức cho Công ty CP Tân Cảng - Phú Hữu thuê lại toàn bộ cảng Phú Hữu.
Việc hợp tác thành lập pháp nhân mới và cho thuê lại cơ sở hạ tầng nêu trên của công ty là không đúng chỉ đạo vì UBND TPHCM chỉ cho phép Công ty Cảng Bến Nghé hợp tác với Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn, không phải hợp tác với Công ty CP Tân Cảng - Phú Hữu, tức thuê toàn bộ cơ sở hạ tầng cảng Phú Hữu không đúng đối tượng.
Việc cho thuê toàn bộ cơ sở hạ tầng của cảng Phú Hữu không đúng quy định của Luật Đất đai năm 2013.
Thanh tra TPHCM cũng xác định Công ty Cảng Bến Nghé khi thực hiện cổ phần hóa đã chỉ định thầu gói thầu tư vấn đo vẽ hiện trạng và xác định giá trị % còn lại công trình tại cảng Bến Nghé là không đúng quy định. Ngoài ra, quá trình định giá tài sản, xác định diện tích công trình nhà, đất liên quan việc xác định tài sản giá trị doanh nghiệp (DN) do Công ty UHY thực hiện là chưa chính xác và chưa đúng với thực tế.
Với các sai phạm trên, Thanh tra TPHCM đã kiến nghị UBND TPHCM chỉ đạo SAMCO kiểm điểm làm rõ trách nhiệm các cá nhân liên quan và xử lý nghiêm theo quy định.