Giao lưu trực tuyến: Công tác dân số, sức khỏe thời kỳ mới

Tôi được biết ngành y tế đang thực hiện mô hình CDC về phòng bệnh. Xin ông Hoàng Hà giải đáp giúp về mô hình này có tiến bộ gì? Sự đổi mới thường đã được nghiên cứu kỹ rồi mới thực hiện nhưng vì sao sau khi thành lập CDC dịch bệnh lại tăng, như dịch sốt xuất huyết vừa qua? (Nguyễn Thành Trung, huyện Lập Thạch, Vĩnh Phúc)

Ông Hoàng Hà - Trưởng phòng Tổng hợp - Chính sách (Bộ Y tế):  Mô hình CDC (Trung tâm kiểm soát bệnh tật-PV) là một mô hình hiệu quả mà hầu hết các nước trên thế giới đã thực hiện rất lâu, trong khi Việt Nam mới bắt đầu thực hiện theo Thông tư 51/2015/TTLT-BYT-BNV. Trước khi ban hành Thông tư này, Bộ Y tế, Bộ Nội Vụ  đã có nhiều đoàn khảo sát, học tập kinh nghiệm của các nước trên thế giới và đánh giá, phân tích thực trạng bệnh, dịch tại Việt Nam. Mô hình này tập trung toàn bộ nguồn lực (từ cơ sở vật chất, trang thiết bị, cán bộ, năng lực chuyên môn…) vào một đầu mối để trước hết nâng cao hiệu quả trong chuyên môn, tiếp đến là hiệu quả trong đầu tư và sử dụng nguồn lực (trước đây phải đầu tư từ 7-9 đơn vị làm chức năng dự phòng, mà không đơn vị nào được đầu tư đồng bộ, hoàn chỉnh). Hiện nay mới có khoảng 29 tỉnh thực hiện mô hình này. Riêng Trung ương chưa hình thành CDC Trung ương (KH đến năm 2020). Về cơ bản, các tỉnh mới thực hiện sắp xếp về tổ chức, nhân sự, cơ sở hạ tầng. Chưa được đầu tư để bảo đảm thực hiện đúng chức năng của CDC, chưa kết nối mạng với trung tâm kiểm soát dịch bệnh của khu vực và thế giới để cập nhật diễn biến bệnh dịch trên thế giới.

Tình hình dịch bệnh vừa qua xảy ra (không riêng gì Việt Nam) như dịch sốt xuất huyết, do nhiều nguyên nhân, trong đó phải nói tới biến đổi khí hậu, tình trạng vệ sinh môi trường, nhiều công trình xây dựng, cống rãnh, các vật chứa nước tù đọng chưa được xử lý tốt… làm cho muỗi truyền bệnh có điều kiện phát triển nhanh, trong khi còn một số nhà dân chưa thực sự hợp tác để Trung tâm y tế dự phòng thực hiện nhiệm vụ phun thuốc diệt muỗi nên công tác phòng chống dịch có phần khó khăn. Tuy nhiên khi các cấp, các ngành cùng vào cuộc và sự tập trung chỉ đạo của ngành y tế thì dịch bệnh cũng đã được dập tắt.

“Tư tưởng muốn có nhiều con, trọng nam hơn nữ vẫn còn khá phổ biến trong một bộ phận nhân dân, kể cả cán bộ, đảng viên”, vậy tình trạng này sẽ được khắc phục như thế nào? Ngay cả đảng viên cũng vẫn rất muốn có con trai, sinh con thứ 3 để cố có con trai, thì mất cân bằng giới tính có thể giảm được hay không? (Duc Pham, quận Hồng Bàng, Hải Phòng)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Năm 2016, Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 468/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh. Đề án đã đưa ra nhiều giải pháp quan trọng. Một trong số các giải pháp đó là nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ và trẻ em gái; từng bước xóa bỏ tư tưởng muốn có nhiều con, trọng nam khinh nữ.

Với sự nỗ lực của ngành dân số, sự vào cuộc của các cấp ủy đảng, chính quyền và quan trọng làm việc tham gia của mọi người dân, thì mục tiêu đưa tỷ số giới tính khi sinh xuống gần mức cân bằng sinh học tự nhiên, dưới 109 bé trai/100 bé gái vào năm 2030 theo mục tiêu của nghị quyết 21 là khả thi.

Xin đại diện Bộ Y tế cho biết hiện đã có bao nhiêu bác sĩ trẻ tình nguyện về huyện nghèo làm việc? Hiệu quả được đong đếm thế nào cho đến thời điểm này? (tungtq11....@gmail.com)

Ông Hoàng Hà - Trưởng phòng Tổng hợp- Chính sách (Bộ Y tế): Thực hiện dự án “Thí điểm đưa bác sĩ trẻ tình nguyện về công tác tại miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn (ưu tiên 62 huyện nghèo)” theo Quyết định số 585/QĐ-BYT ngày 20/02/2013 của Bộ trưởng Bộ Y tế. Đến nay Bộ Y tế đang đào tạo 150 bác sỹ trẻ mới ra trường (đào tạo 2 năm) theo hình thức “cầm tay chỉ việc” trước khi đưa về huyện nghèo. Hiện tại có 7 bác sỹ đã hoàn thành khóa đào tạo và được đưa về 6 huyện nghèo vùng sâu, vùng xa làm việc (của 4 tỉnh Lào Cai, Điện Biên, Sơn La, Bắc Cạn). Đến hết tháng 12 sẽ có thêm 7 bác sỹ nữa hoàn thành khóa đào tạo 2 năm và sẽ tiếp tục được đưa về các huyện nghèo công tác. 

Qua báo cáo của các Sở Y tế có huyện nghèo cho thấy nhu cầu bác sỹ tại 62 huyện nghèo là khoảng 600 bác sỹ thuộc 15 chuyên khoa, trong đó 7 chuyên khoa có nhu cầu nhiều nhất là: Nội 53 bác sỹ, Ngoại 49 bác sỹ, Sản 55 bác sỹ, Nhi 44 bác sỹ, Hồi sức cấp cứu 47 bác sỹ, Truyền nhiễm 35, Chẩn đoán hình ảnh 33 bác sỹ, với tổng số là 316 bác sỹ.

Như vậy nhu cầu đào tạo bác sỹ trẻ tình nguyện về làm việc tại huyện nghèo vùng sâu, vùng xa còn rất lớn, đòi hỏi ngành y tế và các địa phương hết sức cố gắng động viên bác sỹ mới ra trường để người dân vùng khó khăn được tiếp cận với các chăm sóc sức khỏe có chất lượng hơn.

Mục tiêu 90% trẻ sơ sinh được tầm soát ít nhất 5 bệnh bẩm sinh phổ biến nhất vào năm 2030. Vậy hiện tại, ngành y tế đã thực hiện tầm soát bệnh bẩm sinh cho sơ sinh chưa? Việc này có thể thực hiện tại các vùng nông thôn, vùng xa không? (Phạm Thị Hà Anh, Đà Nẵng)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Việt Nam đã triển khai Chương trình tầm soát, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh từ năm 2007 nhằm phát hiện và điều trị sớm một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh góp phần nâng cao chất lượng dân số như thiếu men G6PD, suy giáp trạng bẩm sinh...

Hiện nay, Chương trình đang được thực hiện tại các Trung tâm sàng lọc khu vực như Bệnh viện Phụ sản Trung Ương, Bệnh viện Trường đại học Y Dược Huế, Bệnh viện Từ Dũ (TP.HCM), Bệnh viện Phụ sản TP.Cần Thơ… các Bệnh viện sản nhi được Bộ Y tế cho phép thực hiện.

Các hoạt động của Chương trình đã triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố: đến nay tầm soát trước sinh đã được triển khai đến tuyến huyện; tầm soát sơ sinh đã được triển khai đến tuyến xã. Tuy nhiên, trong thực tế, việc tổ chức thực hiện Chương trình tại một số nơi ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa hiện nay vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn.

Thưa ông Hoàng Hà, ông có thể cho biết trong 5 năm tới ngành y tế sẽ tổ chức lại hệ thống đơn vị, cơ chế tài chính sự nghiệp công lập tập trung vào các đơn vị, lĩnh vực nào?(nhoangtran77....@gmail.com)

Ông Hoàng Hà- Trưởng phòng Tổng hợp- Chính sách- Bộ Y tế: Triển khai Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, kỳ họp thứ 6, Khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới, trong đó tổ chức lại hệ thống đơn vị, cơ chế tài chính sự nghiệp công lập tập trung vào nhiệm vụ  “Đổi mới hệ thống quản lý và cung cấp dịch vụ y tế”, hoàn thiện hệ thống tổ chức y tế theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và hội nhập quốc tế.

Tiếp tục sắp xếp các trung tâm, đơn vị làm nhiệm vụ y tế dự phòng cấp tỉnh và Trung ương, hình thành hệ thống trung tâm kiểm soát dịch bệnh đồng bộ ở tất cả các cấp và kết nối với mạng lưới kiểm soát bệnh tật thế giới. Sắp xếp lại các đơn vị làm nhiệm vụ kiểm nghiệm, kiểm định để hình thành hệ thống cơ quan kiểm soát dược phẩm và thực phẩm, thiết bị y tế phù hợp, hội nhập quốc tế và Tổ chức hệ thống cung ứng dịch vụ y tế theo 3 cấp chuyên môn. Tổ chức hệ thống trạm y tế xã, phường, thị trấn gắn với y tế học đường và phù hợp với đặc điểm của từng địa phương. Phát triển mạnh hệ thống cấp cứu tại cộng đồng và trước khi vào bệnh viện. Thực hiện lộ trình chuyển dần một số bệnh viện Trung ương, BV Bộ, ngành về địa phương quản lý. Tập trung hoàn thiện bệnh viện đa khoa hoàn chỉnh trước khi thành lập mới các bệnh viện chuyên khoa ở cấp tỉnh. Điều chỉnh, sắp xếp các bệnh viện, bảo đảm mọi người dân được tiếp cận thuận lợi về mặt địa lý. Thí điểm hình thành chuỗi các bệnh viện. Khuyến khích phát triển mạnh mẽ hệ thống bệnh viện, cơ sở chăm sóc sức khỏe, điều dưỡng ngoài công lập, đặc biệt là các mô hình hoạt động không vì lợi nhuận. Về phát triển nguồn nhân lực: đổi mới căn bản, toàn diện công tác đào tạo nhân lực y tế, đáp ứng yêu cầu cả về y đức và chuyên môn. Điểm mới trong giai đoạn mới sẽ thành lập hội đồng y khoa quốc gia, tổ chức thi, cấp chứng chỉ hành nghề có thời hạn phù hợp với thông lệ quốc tế.

Về đổi mới cơ chế tài chính, được tập trung vào dịch vụ khám chữa bệnh (các bệnh viện), thực hiện lộ trình tính đúng, tính đủ chi phí; dịch vụ y tế dự phòng (xây dựng gói dịch vụ cơ bản do ngân sách nhà nước chi trả) và đổi mới cơ chế tài chính đối với y tế cơ sở (đổi mới phương thức chi trả theo định suất).

Lâu nay kế hoạch hóa gia đình, tránh thai thường được chú trọng với phụ nữ, coi như đó là công việc của nữ giới, các dịch vụ công tác truyền thông thời gian tới đây có quan tâm đến nam giới để tạo cho họ trách nhiệm hơn trong việc chia sẻ về kế hoạch không? (Thanh Nga, Hải Dương)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Từ trước đến nay, ngành dân số vẫn luôn vận động nam giới có trách nhiệm trong thực hiện kế hoạch hóa gia đình, song trên thực tế, vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Có thể do ý thức của một bộ phận nam giới chưa nhận thức được hết trách nhiệm của mình. 

 Ngành dân số đã, đang thực hiện các giải pháp, tăng cường hơn nữa vai trò của nam giới trong cuộc vận động thực hiện mỗi cặp vợ chồng nên có 2 con: 

Thứ nhất, về truyền thông giáo dục: đẩy mạnh tuyên truyền các thông điệp, các hoạt động  truyền thông về bình đẳng giới, về vai trò của nam giới trong thực hiện kế hoạch hóa gia đình.
Thứ hai, về cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình: khuyến khích nam giới thực hiện các biện pháp tránh thai như triệt sản nam, đặc biệt là sử dụng bao cao su nam. Tỷ lệ sử dụng bao cao su nam đã tăng từ 7,1 % năm 1996 tăng lên 1,5 lần (9,7%) vào năm 2005 và hiện nay tăng gấp hai lần (15,3 %) vào năm 2016 và sẽ tiếp tục tăng lên trong thời gian tới.

Hàng năm, hai triệu nam giới sử dụng bao cao su cho mục đích kế hoạch hóa gia đình.
Và hiện nay nam giới đã tham gia tích cực hơn trong cuộc vận động kế hoạch hóa gia đình.

Đổi mới cơ chế tài chính trong lĩnh vực y tế ảnh hưởng trực tiếp đến người bệnh, Vậy khi đổi mới theo chiều hướng tăng giá dịch vụ y tế có nghiên cứu, đánh giá xác đáng việc này sẽ tác động đến người bệnh như thế nào không? (Vi Thị Mai, huyện Mai Châu, Hòa Bình)

Ông Hoàng Hà - Trưởng phòng Tổng hợp- Chính sách (Bộ Y tế): Đổi mới cơ chế tài chính nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động cung ứng dịch vụ khám chữa bệnh trong khi ngân sách nhà nước cấp cho y tế còn hạn hẹp. Việc tính đúng, tính đủ giá dịch vụ y tế đã được nghiên cứu kỹ trong một thời gian dài, tiếp thu nhiều ý kiến chỉ đạo của Đảng, Quốc Hội, Chính phủ, các Bộ, ngành, các tổ chức quốc tế và trong nước để bảo đảm không gây tác động nhiều đến người bệnh, đặc biệt là người nghèo và các đối tượng thiệt thòi cũng như không ảnh hưởng nhiều đến tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI). 

Thực hiện lộ trình này gắn với lộ trình bao phủ BHYT toàn dân, đổi mới phân bổ ngân sách nhà nước, chuyển từ việc cấp trực tiếp cho các bệnh viện sang hỗ trợ người dân tham gia BHYT là một trong những giải pháp quan trọng để bảo vệ rủi ro về tài chính cho người bệnh; đồng thời người bệnh có điều kiện tiếp cận với dịch vụ y tế có chất lượng hơn. Thực hiện nguyên tắc y tế công cộng do ngân sách nhà nước bảo đảm là chủ yếu. Khám, chữa bệnh do bảo hiểm y tế và người dân chi trả.

Nghị quyết 20-NQ/TW cũng đã đề ra giải pháp đa dạng các gói bảo hiểm y tế. Tăng cường liên kết, hợp tác giữa bảo hiểm y tế xã hội với bảo hiểm y tế thương mại nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân với mức thu nhập khác nhau.

“Giảm 50% chênh lệch mức sinh giữa nông thôn và thành thị, miền núi và đồng bằng”, đúng là có thực tế nhiều vùng còn sinh nhiều con, nhưng trong đó, có lý do sinh cố để có con trai. Vậy làm cách nào để đạt được mục tiêu nêu trên? Ngành y tế có kế hoạch tuyên truyền thế nào để hạn chế dần tư tưởng phải có con trai? (ndungha...@gmail.com)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Để đạt mục tiêu này của nghị quyết 21, cần có các giải pháp đồng bộ như tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền; đẩy mạnh truyền thông, giáo dục vận động về công tác dân số; nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng lưới cung cấp dịch vụ dân số kế hoạch hóa gia đình…

Bên cạnh đó, để giảm chênh lệch mức sinh, cần chú trọng cả hai chiều: những nơi có mức sinh cao cần tiếp tục tuyên truyền, vận động và thực hiện các biện pháp hỗ trợ, khuyến khích để người dân sinh ít con hơn; những nơi có mức sinh thấp cần tuyên truyền, vận động và thực hiện các biện pháp khuyến khích để người dân sinh đủ 2 con. 

Còn làm sao để người dân không còn mang nặng tâm lý ưa thích và tìm mọi cách để sinh con trai thì công tác truyền thông giáo dục, vận động là yếu tố hàng đầu. Bên cạnh đó, cần quan tâm đến công tác bình đẳng giới, nâng cao vị thế của phụ nữ, trẻ em gái.

Cho dù đưa ra các đổi mới cơ chế quản lý nhưng thực hiện nó vẫn là con người. Cùng với đổi mới cơ chế về bộ máy, Bộ Y tế có chiến lược như thế nào về con người cho bộ máy đó để việc đổi mới thực sự mang lại hiệu quả tích cực? (Lương Quang Lộc, Ba Đình, Hà Nội)

Ông Hoàng Hà - Trưởng phòng Tổng hợp- Chính sách (Bộ Y tế): Vấn đề bạn nêu ra rất đúng là “đổi mới cơ chế quản lý nhưng thực hiện nó vẫn là con người”, Quan điểm của Đảng “Nghề y là một nghề đặc biệt. Nhân lực y tế phải đáp ứng yêu cầu chuyên môn và y đức; cần được tuyển chọn, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt”, ngành Y tế đã triển khai nhiều giải pháp, đề án nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của người bệnh; quan tâm giáo dục y đức, thường xuyên học tập và kiểm tra việc thực hiện quy tắc ứng xử, 12 điều y đức, học tập và làm theo tư tưởng, phong cách, đạo đức Hồ Chí Minh;

Trong thời gian tới Ngành Y tế tiếp tục triển khai nhiệm vụ, giải pháp Nghị quyết 20-NQ/TW đề ra: Đổi mới căn bản, toàn diện công tác đào tạo nhân lực y tế, đáp ứng yêu cầu cả về y đức và chuyên môn trong điều kiện chủ động, tích cực hội nhập quốc tế. Thành lập hội đồng y khoa quốc gia, tổ chức thi, cấp chứng chỉ hành nghề có thời hạn phù hợp thông lệ quốc tế. Trong đó Bộ Y tế đề xuất chứng chỉ hành nghề ngoài các tiêu chí chuyên môn, có thêm tiêu chí về y đức. Đồng thời tiếp tục tăng cường bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ y tế. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về y tế, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy chế chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và hành vi xâm hại đến nhân phẩm và sức khỏe thầy thuốc; bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn cơ sở y tế.

Xin cho biết thông tin cơ bản về cơ sở dữ liệu dân cư thống nhất trên quy mô toàn quốc. Người dân sẽ được những thuận lợi nào sau khi thực hiện? Bao giờ thì hệ thống này hoàn thiện và đi vào thực tiễn? (Quyet, Hưng Yên)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là tập hợp các thông tin cơ bản của tất cả công dân Việt Nam được chuẩn hóa, số hóa, lưu trữ, quản lý bằng cơ sở hạ tầng thông tin để phục vụ quản lý nhà nước và giao dịch của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Theo Luật Căn cước công dân, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thu thập, cập nhật 16 thông tin cơ bản của công dân do Bộ Công an quản lý. Số định danh cá nhân (ID) là chìa khóa chính dùng để kết nối, cập nhật, chia sẻ, khai thác thông tin của Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Hệ thống này được xây dựng thống nhất trên toàn quốc, dùng chung cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân. 

Hiện tại, Bộ Công an đang tích cực triển khai xây dựng. Và theo Nghị quyết 21, trước năm 2030, 100% dân số được đăng ký, quản lý trong hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư thống nhất trên quy mô toàn quốc.

Sau khi hoàn thành, mỗi người dân sẽ có một số định danh cá nhân trên thẻ căn cước, trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư,. Khi công dân đã sử dụng thẻ Căn cước công dân của mình, cơ quan, tổ chức không được yêu cầu công dân xuất trình giấy tờ hoặc cung cấp thông tin đã có trong Cơ sở dữ liệu. Việc này sẽ đơn giản hóa thủ tục hành chính và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp; xóa bỏ tình trạng công dân phải sử dụng nhiều loại giấy tờ; góp phần đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến và xây dựng chính phủ điện tử.

Trước đây, ngành y tế đã thực hiện đào tạo cử tuyển, bác sĩ địa phương cử đi học sẽ về lại địa phương làm việc để đảm bảo lâu dài gắn bó. Vì sao hình thức đào tạo đó lại thay thế bằng dự án bác sĩ trẻ về các huyện nghèo công tác, dự án này hiện có ưu điểm gì hơn không? Chi phí từ nguồn nào? (hannguyen65....@gmail.com)

Ông Hoàng Hà - Trưởng phòng Tổng hợp- Chính sách (Bộ Y tế): Nội dung này đã được trả lời một phần trong câu hỏi 7, tôi cũng muốn nói thêm là việc tuyển chọn đầu vào rất khó khăn, không đủ số lượng. Đào tạo bác sỹ theo hình thức cử tuyển, đào tạo theo địa chỉ phải 6 năm mới có bác ỹ ra trường. Nhiều sinh viên đủ điều kiện đầu vào nhưng không đủ trình độ để tốt nghiệp nên đã phải học thành  9 – 10 năm, không có nguồn kinh phí bổ sung cho năm từ thứ 7 trở đi nên có trường hợp sinh viên tự bỏ học.

Dự án thí điểm đưa bác sỹ trẻ tình nguyện về làm việc tại huyện nghèo được tuyển chọn khi bác sỹ tốt nghiệp đại học y, chỉ sau 2 năm đào tạo tại Trung ương, sẽ có nguồn bác sỹ để bổ sung cho các huyện nghèo.

Về kinh phí, Ngành y tế được Chính phủ cho phép triển khai đề án Thí điểm đưa bác sỹ trẻ về huyện nghèo công tác nên cũng được bố trí kinh phí đào tạo 2 năm cho các đối tượng này và nguồn kinh phí bảo đảm phụ cấp khi bác sỹ trẻ về công tác tại huyện nghèo.

Tuy nhiên, về công tác tại huyện nghèo cũng gặp không ít khó khăn về ngôn ngữ, văn hóa dân tộc, phong tục tập quán nên đòi hỏi Sở y tế các tỉnh tiếp nhận cần tăng cường hỗ trợ các bác sỹ trẻ ở Thành phố mới về làm việc.

Ngành y tế cho biết “Dân số Việt Nam chưa giàu đã già”. Bộ Y tế có phương án ứng phó thế nào để đảm bảo mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là việc thích ứng với già hóa dân số? (Lan Anh, Bắc Ninh)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Việt Nam bước vào thời kỳ già hóa dân số hay dân số đang già từ năm 2011. Chúng ta sẽ có khoảng 20 năm để chuẩn bị, trước khi sang thời kỳ dân số già. Tuy nhiên, về tổng thể chưa xây dựng được cơ sở vật chất và các điều kiện kinh tế - xã hội thích ứng với thời kỳ dân số già. Cụ thể là quy hoạch, thiết kế, xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng kinh tế- xã hội, hệ thống chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, các nhà dưỡng lão...

Từ năm 2016, Bộ Y tế có Quyết định 7618/QĐ-BYT phê duyệt Đề án Chăm sóc sức khỏe Người cao tuổi, với mục tiêu: đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người cao tuổi thích ứng với giai đoạn già hóa dân số góp phần thực hiện Chương trình hành động quốc gia về người cao tuổi, Chiến lược Dân số và sức khỏe sinh sản; Chiến lược quốc gia bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Ngoài ra, theo Nghị quyết 21, chúng ta còn phải tích cực chủ động xây dựng môi trường thân thiện với người cao tuổi, chuẩn bị các điều kiện về an sinh xã hội, đáp ứng được yêu cầu trong tương lai gần cho việc chăm sóc và phát huy người cao tuổi.

Thưa ông Hoàng Hà, ông có thể cho biết trong 5 năm tới ngành y tế sẽ tổ chức lại hệ thống đơn vị, cơ chế tài chính sự nghiệp công lập tập trung vào các đơn vị, lĩnh vực nào? (Phạm Viết Trung, Đồng Hỷ, Thái Nguyên)

Ông Hoàng Hà - Trưởng phòng Tổng hợp- Chính sách (Bộ Y tế): Triển khai Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, kỳ họp thứ 6, Khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới, trong đó tổ chức lại hệ thống đơn vị, cơ chế tài chính sự nghiệp công lập tập trung vào nhiệm vụ  “Đổi mới hệ thống quản lý và cung cấp dịch vụ y tế”, hoàn thiện hệ thống tổ chức y tế theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và hội nhập quốc tế. Tiếp tục sắp xếp các trung tâm, đơn vị làm nhiệm vụ y tế dự phòng cấp tỉnh và Trung ương, hình thành hệ thống trung tâm kiểm soát dịch bệnh đồng bộ ở tất cả các cấp và kết nối với mạng lưới kiểm soát bệnh tật thế giới. Sắp xếp lại các đơn vị làm nhiệm vụ kiểm nghiệm, kiểm định để hình thành hệ thống cơ quan kiểm soát dược phẩm và thực phẩm, thiết bị y tế phù hợp, hội nhập quốc tế và Tổ chức hệ thống cung ứng dịch vụ y tế theo 3 cấp chuyên môn. Tổ chức hệ thống trạm y tế xã, phường, thị trấn gắn với y tế học đường và phù hợp với đặc điểm của từng địa phương. Phát triển mạnh hệ thống cấp cứu tại cộng đồng và trước khi vào bệnh viện. Thực hiện lộ trình chuyển dần một số bệnh viện Trung ương, BV Bộ, ngành về địa phương quản lý. Tập trung hoàn thiện bệnh viện đa khoa hoàn chỉnh trước khi thành lập mới các bệnh viện chuyên khoa ở cấp tỉnh. Điều chỉnh, sắp xếp các bệnh viện, bảo đảm mọi người dân được tiếp cận thuận lợi về mặt địa lý. Thí điểm hình thành chuỗi các bệnh viện. Khuyến khích phát triển mạnh mẽ hệ thống bệnh viện, cơ sở chăm sóc sức khỏe, điều dưỡng ngoài công lập, đặc biệt là các mô hình hoạt động không vì lợi nhuận. Về phát triển nguồn nhân lực: đổi mới căn bản, toàn diện công tác đào tạo nhân lực y tế, đáp ứng yêu cầu cả về y đức và chuyên môn.

Điểm mới trong giai đoạn mới sẽ thành lập hội đồng y khoa quốc gia, tổ chức thi, cấp chứng chỉ hành nghề có thời hạn phù hợp với thông lệ quốc tế.

Về đổi mới cơ chế tài chính, được tập trung vào dịch vụ khám chữa bệnh (các bệnh viện), thực hiện lộ trình tính đúng, tính đủ chi phí; dịch vụ y tế dự phòng (xây dựng gói dịch vụ cơ bản do ngân sách nhà nước chi trả) và đổi mới cơ chế tài chính đối với y tế cơ sở (đổi mới phương thức chi trả theo định suất).

Hiện nay, tuổi thọ và thời gian sống khỏe mạnh của chúng ta đang đạt mức nào, thưa ông? (nguyennga-bc11....@gmail.com)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Hiện nay, tuổi thọ bình quân của Việt Nam là 73,4 tuổi, cao hơn nhiều nước có cùng thu nhập bình quân đầu người, nhưng số năm trung bình sống khỏe mạnh chỉ đạt 64 tuổi.

Để nâng cao tuổi thọ và thời gian sống khỏe mạnh của người dân, không thể chỉ bằng những kế hoạch, chính sách ngắn hạn và những can thiệp riêng đối với người cao tuổi, mà cần có tầm nhìn dài hạn, bao quát đến việc đảm bảo sức khỏe trong cả vòng đời từ trước khi sinh ra cho đến khi về già. Đặc biệt, cần chuẩn bị điều kiện tốt trước khi trở thành người cao tuổi.

Đổi mới cơ chế tài chính trong lĩnh vực y tế ảnh hưởng trực tiếp đến người bệnh, Vậy khi đổi mới theo chiều hướng tăng giá dịch vụ y tế có nghiên cứu, đánh giá xác đáng việc này sẽ tác động đến người bệnh như thế nào không? (Hiền, Sơn La)

Ông Hoàng Hà - Trưởng phòng Tổng hợp- Chính sách (Bộ Y tế): Đổi mới cơ chế tài chính nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động cung ứng dịch vụ khám chữa bệnh trong khi ngân sách nhà nước cấp cho y tế còn hạn hẹp. Việc tính đúng, tính đủ giá dịch vụ y tế đã được nghiên cứu kỹ trong một thời gian dài, tiếp thu nhiều ý kiến chỉ đạo của Đảng, Quốc Hội, Chính phủ, các Bộ, ngành, các tổ chức quốc tế và trong nước để bảo đảm không gây tác động nhiều đến người bệnh, đặc biệt là người nghèo và các đối tượng thiệt thòi cũng như không ảnh hưởng nhiều đến tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI).

Thực hiện lộ trình này gắn chặt với lộ trình bao phủ BHYT toàn dân, đổi mới phân bổ ngân sách nhà nước, chuyển từ việc cấp ngân sách trực tiếp cho các bệnh viện sang hỗ trợ người dân tham gia BHYT là một trong những giải pháp quan trọng để bảo vệ rủi ro về tài chính cho người bệnh; đồng thời người bệnh có điều kiện tiếp cận với dịch vụ y tế có chất lượng hơn. Thực hiện nguyên tắc y tế công cộng do ngân sách nhà nước bảo đảm là chủ yếu. Khám, chữa bệnh do bảo hiểm y tế và người dân chi trả.

Nghị quyết 20-NQ/TW cũng đã đề ra giải pháp đa dạng các gói bảo hiểm y tế. Tăng cường liên kết, hợp tác giữa bảo hiểm y tế xã hội với bảo hiểm y tế thương mại nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân với mức thu nhập khác nhau.

Việt Nam đã có đề án tổng thể phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam, đến nay kết quả thế nào rồi thưa ông? Việc can thiệp cần được thực hiện thông qua những chương trình/hoạt động nào để thực sự đạt được kết quả lâu dài? (vietha29....@gmail.com)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Đề án tổng thể phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam giai đoạn 2011 - 2030 được Thủ tướng phê duyệt tại quyết định số 641/QĐ-TTg ngày 28.4.2011, có tổng mức đầu tư dự kiến hơn 6.000 tỉ đồng. Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch là cơ quan thường trực Đề án chủ trì, phối hợp với Bộ, ngành liên quan xây dựng và phê duyệt các chương trình dự án thành phần.

Tuy nhiên, việc triển khai đề án này hiện vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn. Theo đánh giá của Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch, sau 5 năm, các địa phương vẫn còn lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể, còn trông chờ vào Trung ương; trông chờ vào ngân sách nhà nước, chưa cụ thể hóa lộ trình bước đi phù hợp với đặc điểm địa phương.

Đề án này liên quan đến nhiều bộ, ngành, nhiều lĩnh vực và địa phương nên những chương trình, hoạt động của đề án rất rộng, không thể đề cập hết. Riêng Bộ Y tế chịu trách nhiệm thực hiện Chương trình "Nghiên cứu triển khai, ứng dụng những yếu tố chủ yếu tác động đến thể lực, tầm vóc người Việt Nam" và Chương trình "Chăm sóc dinh dưỡng kết hợp với các chương trình chăm sóc sức khỏe, chất lượng dân số có liên quan". Cả hai chương trình này đang được triển khai tích cực.

Ngành dân số, y tế có kế hoạch cụ thể nào để đạt được mục tiêu giảm 2/3 số vị thành niên và TN có thai ngoài ý muốn đến 2030? Mỗi năm có bao nhiêu trường hợp mang thai ngoài ý muốn? Biện pháp can thiệp nào để đạt được kết quả như mong muốn? (Tram, Quang Ninh)

Ông Đinh Thái Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình): Tại Việt Nam, theo thống kê, mỗi năm cả nước vẫn còn gần 6.000 ca nạo phá thai tuổi vị thành niên. Tuy nhiên, đây là những con số được thống kê từ các cơ sở y tế công lập, chưa kể con số ở các cơ sở y tế tư nhân, bởi nhiều trẻ vị thành niên với tâm lý e ngại nên không dám đến các cơ sở y tế công.

Vì thế, thực tế con số mang thai và nạo phá thai ở trẻ vị thành niên tại Việt Nam còn lớn hơn nhiều.

Giải pháp quan trọng là tuyên truyền, giáo dục cho giới trẻ về giới, giới tính, sức khỏe sinh sản; nguy cơ có thể xảy ra nếu có thai và những hệ lụy do phá thai không an toàn. Bên cạnh đó, cần cung cấp và hướng dẫn sử dụng các biện pháp tránh thai cho các em, hình thành kiến thức và kỹ năng về dân số, sức khỏe sinh sản đúng đắn, có hệ thống ở thế hệ trẻ.