Ranh giới mong manh
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có 25% số tai biến sau sinh là do băng huyết. Tại Việt Nam, trong danh mục 5 tai biến sản khoa phổ biến, băng huyết sau sinh là tai biến thường gặp nhất (chiếm 50%), nguyên nhân gây tử vong cao nhất (chiếm 78,8%).
Thành công của những ca cứu chữa băng huyết sau sinh phụ thuộc gần như hoàn toàn vào tay nghề, kinh nghiệm của bác sĩ sản khoa. Do đặc điểm của băng huyết sau sinh không thể dự báo trước bằng bất kể máy móc, hay thiết bị gì trong quá trình mang thai, nên chỉ biết sản phụ bị băng huyết khi… sự đã rồi.
Chị Nguyễn Minh Phượng (34 tuổi, ở Thanh Xuân, Hà Nội) kể, hơn 1 tháng trước chị sinh bé thứ 3 tại Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội (Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội). Trong 2 lần sinh trước mọi sự đều diễn ra thuận lợi “mẹ tròn, con vuông”. Vì vậy, trong lần thứ 3 này chị cũng rất tự tin vượt cạn sẽ thành công vì suốt quá trình theo dõi thấy thai nhi phát triển bình thường. Thậm chí, khi bé đáo chào đợi chị Phượng đang nghĩ lần “vượt cạn” này sướng và nhàn hơn các lần trước. Nhưng khi con đã cất tiếng khóc chào đời khỏe mạnh, khoảng 20 phút sau chị Phượng bắt đầu bị băng huyết do nhau thai không tự bong. “Khi đó mình cảm nhận được từng tia máu cứ tuôn ra mãi, chẳng gì có thể ngăn lại”, chị nhớ lại.
Trong khoảng thời gian ngắn ngủi tỉnh táo trước lúc lịm đi vì mất máu, chị Phượng vẫn còn nhớ như in: “Khi những dấu hiệu đầu tiên mình bị băng huyết, các bác sĩ, y tá của Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội đã nỗ lực hết sức để chẩn đoán và tìm biện pháp cứu chữa. Khi đó, có 2 y tá thay phiên nhau dùng tay day bụng mình để kích thích co dãn tử cung, việc này kéo dài gần 1 tiếng đồng hồ tử cung mình mới co lại chút ít và kết hợp với truyền máu để bổ sung phần máu đã mất. Trước khi lịm đi mình còn hỏi bác sĩ là liệu mình có chết không, vì cứ thấy máu chảy mãi, ghê lắm. Bác sĩ nắm tay mình, kiên định nói hãy yên tâm. Mình vẫn cảm rùng mình khi nhớ lại khoảnh khắc đó”.
Cũng may lựa chọn đúng bệnh viện
Anh Nguyễn Văn Sơn (chồng chị Phượng) tới nay nhắc lại sự việc hôm đó vẫn chưa hết bủn rủn tay chân. Anh kể, giọng run run: “Vợ mình cũng sinh nhiều lần nên mình có chút kinh nghiệm, hôm đó lúc đầu vợ sinh xong mọi thứ vẫn bình thường, hai vợ chồng cùng bế cháu chụp ảnh chung làm kỷ niệm. Nhưng khi mình vừa ra ngoài khoảng 10 phút thì thấy bác sĩ chạy hết về phòng sinh, mình cảm thấy ngay có sự chẳng lành nên vào theo. Đứng từ cửa nhìn vào mình thấy máu của vợ cứ thế tuôn ra, mình bàng hoàng một lúc mới hỏi được bác sĩ về tình hình của vợ, vì mình cũng biết băng huyết sau sinh rủi ro là 50/50. Được một lúc thì vợ mình bắt đầu mê sảng và nói linh tinh. Khi đó mình còn nhắn tin cho chị gái thông báo và chuẩn bị tình huống xấu nhất có thể xảy ra”.
Đứng ngoài theo dõi sự việc qua cửa kính, anh Sơn dần trấn tĩnh lại khi thấy các y bác sĩ khoa sản bệnh viện tập trung hết quanh vợ mình, ai cũng khẩn trương làm việc của mình, dù vậy vẫn không ai hốt hoảng. “Các bác sĩ chẩn đoán rất nhanh và đưa ra cách cứu chữa rất kịp thời. Sau gần 2 tiếng tích cực cứu chữa, tình hình vợ mình mới dần được cứu vãn và qua cơn nguy kịch. Sợ quá chẳng nhớ được gì, phải tới hôm sau mới sực nhớ ra mình còn chưa cảm ơn các bác sĩ”, anh Sơn thuật lại.
Theo anh Sơn, cả 3 lần vợ anh sinh đều tại Bệnh viện Việt Pháp Hà Nôi, vì anh rất ghét nạn “phong bì, phong bao, xin xỏ nhau”. Trong khi bệnh viện tư giờ cũng rất tốt, cũng đều là các bác sĩ từng làm ở các bệnh viện công sang. Anh Sơn cũng có người nhà làm bác sĩ, và họ cũng khuyên anh nếu sinh ở Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội thì không phải quá lo lắng. “Ở Bệnh viện Việt Pháp không bị quá tải, bác sĩ, y tá không phải phục vụ quá nhiều người như ở bệnh viện công, nên khi vợ mình xảy ra sự cố họ đều có mặt để cứu chữa, nhờ đó vợ mình thoát kiếp nạn”, anh Sơn đánh giá.
Theo chị Phượng, cũng rất may chị sinh ở Bệnh viện Việt Pháp Hà Nôi, đã có nhân viên bệnh viện chăm sóc, nên thường người nhà không cần tới đông. Vì vậy, ngày chị sinh chỉ có chồng đi cùng vào viện. “May hôm đó không có đông người nhà, vì nhiều người sẽ dễ mất bình tĩnh, rối loạn khiến bác sĩ cũng bị phân tâm, khi đó còn nguy hiểm hơn”, chị Phượng chia sẻ.
Theo các bác sĩ sản khoa, sau khi sinh (sổ thai), tử cung sẽ co hồi lại để giảm thể tích. Do nhau không có tính đàn hồi nên sự thu nhỏ của tử cung sẽ làm cho nhau bong ra một phần khỏi vị trí bám. Máu từ nơi nhau bám chảy ra tạo thành khối máu tụ sau nhau, và chính khối máu tụ này sẽ làm cho nhau tiếp tục bong. Các cơn co của tử cung sẽ từ từ tống nhau ra ngoài.
Sau sổ nhau, tử cung sẽ bắt đầu tiến trình co thắt, các sợi cơ đan chéo của tử cung co rút ngắn lại sẽ siết các mạch máu của tử cung ở vị trí nhau bám như những nút thắt. Tiến trình này cùng với cơ chế đông máu giúp ngưng chảy máu. Trong trường hợp tử cung không co hồi được, hoặc nhau không bong để sổ ra ngoài, băng huyết sẽ xảy ra.