Tổng thống Donald Trump, Ngoại trưởng Mike Pompeo và các quan chức quân sự hàng đầu của Mỹ đưa ra các lời giải thích giống nhau về việc ám sát tướng Soleimani. Theo họ, Soleimani đang có kế hoạch tấn công nhằm vào Mỹ trong những ngày tới, những tuần tới hoặc những tháng tới. Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân nói rằng, nguy cơ sắp tới mà Soleimani gây ra là một “chiến dịch bạo lực quy mô lớn”.
Nhưng các nghị sĩ và dân chúng Mỹ hiện chưa được cung cấp các bằng chứng về nguy cơ Iran sắp tấn công nên họ ngày càng nghi ngờ về việc chính quyền Trump đã cân nhắc hậu quả của vụ không kích nhằm vào Soleimani cũng như cơ sở pháp lý thích đáng cho việc tổng thống cho phép dùng vũ lực gây chết người.
Hôm Chủ nhật, các thành viên cấp cao của nhóm cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Trump, bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper, Ngoại trưởng Mike Pompeo và Cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien và Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mark Milley, trình bày với ông Trump về các phương án đối với Iran. Một số quan chức ngạc nhiên khi thấy tổng thống chọn Soleimani làm mục tiêu, theo một nguồn tin biết về cuộc họp nội bộ này. Nguồn tin nói rằng, một số trợ lý của Tổng thống Trump mong đợi ông chọn một phương án ít rủi ro hơn.
Kể từ đó, Mỹ cung cấp rất ít chi tiết về các nguy cơ cụ thể mà Soleimani gây ra và không nêu rõ được cơ sở pháp lý của việc ám sát tư lệnh Iran trên đất Iraq (sân bay quốc tế Baghdad). Một điều trở nên tương đối rõ ràng là chiến dịch loại bỏ Soleimani không xoay quanh cơ hội vàng như Mỹ từng có để dẫn tới chiến dịch tiêu diệt trùm khủng bố Osama bin Laden hay thủ lĩnh IS Abu Bakr al-Baghdadi.
Bằng chứng ít ỏi
Một nguồn tin được tiếp nhận thông tin tình báo mới nhất nói với CNN rằng, trước cuộc không kích, có thông tin cho thấy tên lửa đất đối không của Iran và một số loại vũ khí khác đang trên đường tới ít nhất 2 căn cứ không quân và các đại sứ quán của Mỹ trong khu vực Trung Đông.
Cũng theo nguồn tin này, Mỹ đã biết các kế hoạch giết người Mỹ của Soleimani. Trước đó, Mỹ không muốn ám sát ông này vì lo Lực lượng Vệ binh cách mạng Iran (IRGC) sẽ nhằm vào người Mỹ để tấn công trả đũa.
Ông O'Brien nói rằng, Mỹ quyết định không kích hôm thứ Sáu sau khi có thông tin tình báo về sự di chuyển của Soleimani cùng với các cuộc tấn công mà ông này đang lên kế hoạch, nhằm vào các nhà ngoại giao và quân nhân Mỹ.
“Soleimani ở Trung Đông, ở Iraq và đang đi lại khắp Trung Đông. Ông ta vừa trở về từ Damascus, nơi ông ta lên kế hoạch tấn công binh sĩ, phi công, lính thủy đánh bộ, thủy thủ và các nhà ngoại giao của chúng ta. Vì thế, cuộc không kích này nhằm phá vỡ các cuộc tấn công mà Soleimani đang lên kế hoạch, răn đe các cuộc tấn công của Iran nhằm vào người Mỹ trong tương lai thông qua các mạng lưới ủy nhiệm của Iran hoặc trực tiếp qua lực lượng Quds của IRGC. Như Tổng thống Trump phát biểu hôm nay, hành động này để ngăn một cuộc chiến, không phải để khai chiến”, ông O'Brien nói.
Khi phóng viên hỏi liệu nguy cơ Iran tấn công nhằm vào người Mỹ có thực sự “sắp diễn ra”, ông Milley nói rằng “chắc chắn là vậy” nhưng xác định khung thời gian là theo ngày và có thể là theo tuần. Ông cũng cảnh báo rằng, các vụ tấn công như vậy vẫn có thể xảy ra và điều đó có nghĩa rằng, nguy cơ người Mỹ bị tấn công không bị loại bỏ bằng cách ám sát Soleimani.
Cộng đồng tình báo Mỹ thường xuyên giám sát Soleimani, một quan chức cấp cao trong chính quyền Trump cho biết. Các quan chức phản gián thường xuyên theo dõi sự di chuyển của Soleimani, thu thập thông tin về người ông ta gặp, việc ông ta làm khi ông ta đi lại nhiều nơi trong khu vực. Soleimani không ở địa điểm bí mật như bin Laden hay Baghdadi, vị quan chức nói.
Một số nghị sĩ nghi ngờ
Một số nhà làm luật của Mỹ nói rằng, thông tin mà chính quyền Trump cung cấp về chiến dịch ám sát hôm thứ Sáu không đầy đủ, hoàn toàn không thuyết phục, khiến người ta đặt câu hỏi về việc liệu các nguy cơ mà chính quyền nêu ra có đáp ứng tiêu chuẩn pháp lý “sắp xảy ra”.
Thượng nghị sĩ Tom Udall nói: “Các nhân viên của tôi được một số người đại diện cho các cơ quan chính phủ Mỹ thông báo về vụ việc và họ có cảm giác rằng, không có bằng chứng về một vụ tấn công sắp xảy ra”. Thượng nghị sĩ Udall cho rằng, Tổng thống Trump nói một cuộc tấn công nhằm vào người Mỹ sắp xảy ra chỉ để biện minh cho việc giết Soleimani.
Tuy nhiên, giới quân đội Mỹ gọi các kế hoạch tấn công của Soleimani là sắp diễn ra và nhằm vào nhiều địa điểm dù họ không có bằng chứng thực sự chi tiết về mọi việc ông ta đang cố thực hiện, một quan chức quốc phòng Mỹ nói với CNN ngày 5/1.
“Chúng tôi tin rằng, ông ta (Soleimani) đang ở giai đoạn cuối” của việc ra lệnh tấn công khi ông ta thăm Beirut và Damascus trong những ngày trước khi ông ta bị giết, vị quan chức quốc phòng nói.
Một quan chức quốc phòng khác nói với CNN rằng, trước đây có nhiều thông tin tình báo cho thấy Soleimani đang tiếp tục lên kế hoạch tấn công, nhưng bước ngoặt khiến Mỹ thay đổi biện pháp đối phó là khi một nhà thầu Mỹ bị sát hại.
Một nguồn tin từ chính quyền Trump nói rằng, Mỹ nhằm vào Soleimani, thay vì tài sản, hạ tầng quân sự của Iran là vì đây được coi là đòn phủ đầu, răn đe mọi kế hoạch tấn công căn cứ quân sự hoặc đại sứ quán Mỹ trong khu vực. Nếu Iran khai hỏa vào một cơ sở hoặc đại sứ quán Mỹ, điều này sẽ dẫn tới phản ứng quân sự quy mô lớn của Mỹ, vì thế, bằng cách ám sát Soleimani, người ta hy vọng Iran sẽ thay đổi thái độ.
Cựu giám đốc CIA David Petraeus nói với tạp chí Foreign Policy rằng, mục đích của vụ không kích là răn đe. “Mỹ không để bạo lực tiếp diễn – bắn rocket vào các căn cứ của chúng ta, giết nhà thầu Mỹ, tấn công tàu biển, máy bay không người lái mà không bị phản ứng mạnh mẽ”, ông Petraeus nói.
Dù vậy, một số thượng nghị sĩ, trong đó có ông Chris Van Hollen cho rằng, cuộc không kích ám sát tướng Soleimani, tư lệnh lực lượng Quds, là không thực sự cần thiết, làm gia tăng căng thẳng ở Iraq và Iran. Một quan chức quốc phòng Mỹ nói rằng, Mỹ đang gửi thêm hàng ngàn quân đến Trung Đông để phòng trường hợp Iran tấn công trả đũa.
Hàng nghìn người đã dự các buổi lễ tưởng niệm tướng Soleimani ở Iraq và Iran hôm thứ Bảy và đám đông đang tập trung trên đường phố Ahvaz của Iran trước khi lễ tang bắt đầu chiều nay (giờ Việt Nam). Theo truyền hình trực tiếp của Press TV trên Twitter, thi thể của Soleimani và phó tư lệnh lực lượng dân quân của Iraq, ông Abu Mahdi al-Muhandis, đã đến sân bay quốc tế Ahvaz vào sáng nay.