Nhiều nhà văn đánh giá rằng, văn chương năm nay không thật sôi nổi, rộn ràng nhưng vẫn có những đốm sáng. Chỉ tiếc, người thắp những đốm sáng vẫn là những gương mặt cũ.
Đầu bảng: Trên đỉnh giời?
Nhà thơ Bình Nguyên Trang
Dưới góc nhìn của nhà văn Dương Hướng, Chủ tịch Hội đồng Văn xuôi - Hội Nhà văn Việt Nam, năm nay, văn xuôi bội thu trên phương diện xuất bản. Sách ở thể loại tiểu thuyết, truyện ngắn rất nhiều, xuất hiện những nhà sách làm sách văn chương uy tín.
Theo ông, năm nay tập truyện ngắn Trên đỉnh giời của Y Ban nổi bật hơn cả: “Không có quyển nào vượt qua Trên đỉnh giời. Ở tập truyện ngắn này có những truyện xuất sắc và nhiều truyện khá”.
Sau Trên đỉnh giời, nhà văn Dương Hướng “chấm” tiểu thuyết Chuyện phố của PGS.TS Phạm Quang Long. Nhà văn Dương Hướng đánh giá: “Xét về nghệ thuật, cuốn Y Ban trội hơn. Nhưng cuốn của nhà văn, nhà giáo Phạm Quang Long lôi cuốn ở hiện thực sinh động, ông có con mắt nhìn sự vật, hiện tượng sâu sắc”.
Chủ tịch Hội đồng Văn xuôi - Hội Nhà văn Việt Nam cũng chỉ điểm một cuốn tiểu thuyết khác có thể là món ăn tinh thần cho độc giả vào những ngày nghỉ tết và tháng giêng nhàn rỗi: “Hà Nội những mùa cổ điển của Uông Triều có sự đổi mới, viết hiện đại, đáng đọc”. Tuy nhiên, nếu để lựa chọn giữa 2 cuốn tiểu thuyết Hà Nội những mùa cổ điển và Chuyện phố, nhà văn Dương Hướng vẫn nghiêng về tiểu thuyết của Phạm Quang Long.
Tập Chuyện phố
Một nhà văn khác cũng chấm Chuyện phố của PGS.TS Phạm Quang Long. Anh cho rằng: “Nhà văn, nhà giáo có một sức viết lực lưỡng. Lợi thế ở độ tuổi của ông là viết về trải nghiệm hiện thực rất thấm”.
Nhà văn xin giấu tên này cũng “bỏ phiếu” cho cuốn Trên đỉnh giời của Y Ban. Anh còn thích Gia đình có bốn chị em gái của Phạm Thị Bích Thuỷ: “Đây là gia đình thời đương đại khốc liệt”. Gia đình có bốn chị em gái đã từng nhận mưa lời khen của nhiều nhà văn, nhà nghiên cứu phê bình văn học, được giới thiệu là một trong những cuốn sách văn chương Việt đáng đọc trong năm 2024.
Tuy nhiên, sách dày hơn 600 trang cũng là sự thử thách với những độc giả ít thời gian.
Thơ giàu cảm xúc được yêu thích
Tập Đêm hoa vàng.
Theo Chủ tịch Hội đồng Thơ - Hội Nhà văn Việt Nam có một số cuốn thơ ghi dấu ấn trong năm 2024: “Thí dụ cuốn Đêm hoa vàng của Bình Nguyên Trang. Hay cuốn Một phía của Mai Quỳnh Nam”.
Còn nhà thơ Đặng Huy Giang chọn 3 cuốn: Một phía của Mai Quỳnh Nam, Hốc chợ của Bùi Sỹ Hoa, Tiếng của thiên lương của Mai Thìn. “Tập của Mai Quỳnh Nam viết đặc sắc, một mình một kiểu. Tập của Mai Thìn bám chặt vào cuộc sống, tập của Bùi Sĩ Hoa là trường ca đặc sắc về xứ Nghệ”.
Cuốn Đêm hoa vàng của Bình Nguyên Trang với hơn 40 bài thơ giàu chất tự sự được lòng nhiều nhà thơ và độc giả. Trong khi bán sách thơ ở ta rất khó khăn, thậm chí tặng thơ còn bị từ chối, “tặng gì thì tặng xin đừng tặng thơ” (Đặng Huy Giang) nên một cuốn thơ bán chạy như Đêm hoa vàng của nhà thơ sinh năm 1977 cũng là “của hiếm”.
Trên trang thông tin của Nhà xuất bản Hội Nhà văn cuốn Đêm hoa vàng nằm ở tình trạng hết hàng. Phóng viên liên hệ với nhà thơ Bình Nguyên Trang, chị cho biết: “Lần đầu tôi in 600 cuốn đã hết hàng, lần thứ 2 in 500 cuốn, tổng cộng 1.100 cuốn. Hiện nay chỉ còn dư lại một ít”.
Đây là cuốn thơ do Bình Nguyên Trang tự bỏ tiền túi để làm, tổng chi phí gần 40 triệu đồng, đến nay chị đã thu lại số tiền gấp đôi chi phí. Đêm hoa vàng bán tốt một phần còn do sách đẹp, được in trên giấy Nhật, phần mỹ thuật được hoạ sĩ Văn Sáng chăm chút. Nữ thi sĩ hứa hẹn: “Sẽ tính đến tái bản tiếp Đêm hoa vàng”.
Sự đón nhận của độc giả khiến Bình Nguyên Trang bất ngờ, nữ thi sĩ tâm sự: “Thực ra tôi làm cuốn Đêm hoa vàng chỉ vì lâu rồi không in tập thơ nào. Cứ tưởng in cho vui không nghĩ mình vẫn còn được bạn đọc quý mến nhiều như vậy. Tôi bất ngờ về sự đón nhận của độc giả bởi tôi không lạc quan với thơ phú hôm nay”.
Dịp cuối năm, Bình Nguyên Trang vừa ra một tập thơ mới, cũng được độc giả đón nhận tích cực. Tập Bài hát ngày trở về, gồm những bài thơ được Bình Nguyên Trang viết từ trang vở học trò từng xuất hiện trên nhiều trang báo dành cho tuổi mới lớn.
Tập Trên đỉnh giời
Lý do nào khiến thơ Bình Nguyên Trang được yêu thích? Chủ tịch Hội đồng Thơ - Hội Nhà văn Việt Nam, nhà thơ Trần Anh Thái nói: “Do cảm xúc chân thực”. Bình Nguyên Trang tự đánh giá: “Tôi không tìm tòi hình thức, chỉ tìm sâu trong mình, những gì thân thuộc nhất với mình, tâm đắc, xúc cảm nhất với mình thì viết. Tôi là kẻ lười chú tâm hình thức, chữ nghĩa trong thơ tôi dễ hiểu, chúng có ý tứ, cảm xúc bên trong chứ không trúc trắc”.
Một độc giả yêu thơ cho rằng: “Những cuộc mải miết đi tìm sự mới lạ, khác biệt về hình thức thể hiện đã khiến một số nhà thơ Việt đánh rơi xúc cảm. Đọc thơ của họ khô và khó hiểu. Còn Bình Nguyên Trang xúc cảm dạt dào. Thơ của chị như nói thay nỗi lòng của bao người phụ nữ trong tình yêu”.
Bình Nguyên Trang mạnh ở mảng thơ tình, đề tài “ăn khách” muôn thuở. Tập Đêm hoa vàng vừa được trao giải thưởng của Hội Nhà văn Hà Nội 2024. Nữ thi sĩ cười: “Năm nay tôi được mùa thơ”. Chị ấp ủ dự định gặp mặt những người yêu thơ Bình Nguyên Trang trong thời gian tới.
Một số nhà thơ, nhà văn là hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam hiện nay chia sẻ, họ không quan tâm đến giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam nữa. Nhà thơ Đặng Huy Giang là một trong những người công khai nói thẳng điều ấy: “Thơ hay chắc gì đã được trao giải?”. Giải thơ của Hội Nhà văn Việt Nam 2024 đang thu hút sự ý của một bộ phận dư luận trong và ngoài giới văn chương. Nhiều đồn đoán rằng giải thơ năm nay lại được trao tiếp cho một doanh nhân - nhà thơ. Năm ngoái, doanh nhân - nhà thơ Nguyễn Phúc Lộc Thành cũng đã ẵm giải với tập Đồng sen tàn.
Chủ tịch Hội đồng văn xuôi Hội Nhà văn Việt Nam, nhà văn Dương Hướng bình luận: “Đó chỉ là những tin đồn. Hãy bình tĩnh, chờ giải thưởng được công bố. Tôi không quan tâm tin đồn chỉ quan tâm chất lượng văn chương. Tôi thấy không nên đặt quá nhiều hi vọng vào giải thưởng văn chương. Có những giải trao năm nay thì năm sau đã chìm nghỉm, chẳng ai nhớ đến. (Điều này diễn ra ở cả giải thưởng văn chương quốc tế). Từ giải thưởng văn chương hằng năm đi tìm tác phẩm để đời thì khó lắm. Việc này nên nhường cho thời gian kiểm định”.