Theo Y học cổ truyền, bí đao có tác dụng lợi tiểu, tiêu phù, thanh nhiệt, tiêu viêm. Quả và vỏ quả bí đao chữa tiểu dắt, tiểu đục, mụn nhọt. Ngày dùng 30-40g quả tươi sắc uống hoặc nấu ăn.
Hạt sen
Hạt sen là tên thường gọi, nhưng thực ra đó là quả sen đã bóc vỏ ngoài và bỏ mầm xanh ở lõi giữa, gọi là liên nhục. Phần mầm xanh nằm trong hạt sen gọi là tâm sen hay liên tâm. Quả sen để nguyên cả vỏ gọi là liên thạch.
Từ tâm sen, đã chiết được liensinin và một số hoạt chất khác tác dụng hạ huyết áp và chống co thắt cơ trơn. Tâm sen có tác dụng an thần, chống thao cuồng kích động, ức chế trạng thái loạn thần kinh gây hung dữ và tăng vận động gây thực nghiệm ở thực vật.
Tác dụng này của tâm sen đồng với tác dụng của aminazin, do đó có thể dùng tâm sen phối hợp aminazin trong điều trị tâm thần phân liệt để giảm liều và giảm độc tính của aminazin.
Trong Y học cổ truyền, hạt sen dùng điều trị tỳ hư, tiêu chảy lâu, tiểu dắt, di mộng tinh, khí hư, hồi hộp, mất ngủ, cơ thể suy nhược, kém ăn, ít ngủ. Ngày dùng 12-20g, có thể đến 100g, dưới dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán. Thường phối hợp với các vị thuốc khác.
Khi bị táo bón, không nên dùng tâm sen chữa tim hồi hộp, lo lắng, tăng huyết áp, ít ngủ. Ngày dùng 2-4g dạng thuốc sắc, hãm hoặc hoàn tán, thường phối hợp với các vị thuốc khác.
Quất
Quất có nguồn gốc từ Trung Quốc và Nhật Bản, đã được trồng lâu đời ở nước ta để lấy quả ăn và làm cây cảnh, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán. Dùng quả và hạt thu hái khi quả chín để làm thuốc. Quả quất được dùng làm chữa ho, làm nước giải khát, giúp tiêu hóa. Hạt quất để cầm máu, chống nôn, giảm ho.
Dừa
Nước dừa từ quả dừa có nhiều chất bổ dưỡng và giải khát, chữa sốt nóng, sởi, tiêu chảy, kiết lỵ, đau dạ dày. Nước dừa làm lên men có thể cất được một loại rượu ngon. Dùng nước dừa chải tóc làm tóc mềm, bóng và đen; nước dừa trộn với dịch ép tỏi tây bôi lên da là thuốc dưỡng da.
Cùi dừa chữa đau vùng thượng vị hoặc ép lấy dầu chữa bỏng, mụn nhọt. Dầu dừa tinh chế để làm thực phẩm thay mỡ động vật, là chất béo dễ tiêu hóa phòng ngừa xơ vữa động mạch.
Phật thủ
Quả phật thủ được dùng chữa bệnh bụng đầy trướng, đau dạ dày, nôn mửa, chán ăn, ho dai dẳng có nhiều đờm. Liều dùng hàng ngày: 8-10g cùi quả khô dạng thuốc sắc hoặc dùng vỏ quả ngâm rượu uống.
Để chữa viêm dạ dày mãn tính, đau dây thần kinh vùng bụng: lấy cùi và vỏ quả phật thủ tươi 10 15g, hoặc khô 6g, thái lát mỏng ngâm trong nước sôi và uống thay trà.
Ở Ấn Độ, ép cùi phật thủ được dùng chữa bệnh thiếu vitamin C, chống khát, hạ sốt. Nước cất vỏ quả có tác dụng an thần, chữa nhức đầu, hạ sốt.
Táo ta
Táo là cây ăn quả được trồng lâu đời ở Việt Nam. Quả và nhân hạt táo (toan táo nhân) được dùng làm thuốc. Táo nhân có tác dụng dược lý: an thần, gây ngủ, giảm đau, chống co giật, hạ nhiệt, hạ huyết và trị bỏng.
Trong Y học cổ truyền, nhân hạt táo được dùng chữa khó ngủ, hồi hộp, đánh trống ngực, phiền khát, mồ hôi trộm, dùng riêng nghiền thành bột uống hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.
Liều dùng hàng ngày: 0,8-1,2g tương đương với khoảng 15-20 hạt. Nếu dùng liều cao (khoảng 6-10g) thì phải sao đen (có lẽ đây là một cách thức để giảm độc).
Theo GS. Đoàn Thị Nhu
Sức khỏe & Đời sống