Căn nhà trống trải, quyện làn khói nhang trên bàn thờ anh Nguyễn Văn Vinh (làng Cù Bàn)- người chết gần đây nhất vì căn bệnh ung thư, vào ngày 22/12/2008.
Bà Đào Thị Dẫn, mẹ anh Vinh thẫn thờ : “Mới 42 tuổi, nó đã chết để lại một bầy con nheo nhóc. Đang khỏe mạnh thì nó đột nhiên đổ bệnh. Chạy chữa khắp nơi, về nhà được một tháng thì nó mất”.
Trước đó, vào tháng 5/2008, anh Nguyễn Huề (làng Cù Bàn) cũng chết vì ung thư. Vợ anh là chị Phan Thị Quế mất cách đây năm năm vì bệnh này. Nhiều gia đình trong làng như chị Nguyễn Thị Hồng, Phạm Ba, hay anh Phạm Ánh, Nguyễn Ca… đều có người thân ra đi vì bệnh ung thư.
Bản thống kê những người trong thôn chết vì ung thư trên tay ông Hồ Kim, Phó trưởng thôn Cù Bàn khá dài. “Thôn có 267 hộ với gần 1.500 nhân khẩu. Năm 2001, chỉ có một trường hợp ông Phạm Thi (55 tuổi) chết vì ung thư lưỡi. Nhưng ba năm trở lại đây, có hơn 30 người chết vì ung thư gan, bướu, vú... chủ yếu trong độ tuổi từ 40 - 50” - Ông Kim cho biết.
Chỉ tính riêng tổ 1 (thôn Cù Bàn), có diện tích nhỏ nhất làng, ba năm qua, gần chục người chết vì ung thư. Có gia đình cả hai vợ chồng cùng mất vì bệnh này như anh Huề- chị Quế.
Bố mẹ của chị Nguyễn Thị Bích Hồng (tổ 12) cũng ra đi vì căn bệnh này... “Mấy ai biết mình mắc bệnh trước đó đâu. Chỉ khi nào đổ bệnh, đến bệnh viện khám mới tá hỏa...”- Bác Trần Tính, từng là phó thôn Cù Bàn cho biết.
Chỉ tay về khu nghĩa địa cũ - gọi là Cồn Mồ, phía đông làng, nhiều người băn khoăn cho rằng đó có thể là một trong những tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, theo các bậc cao niên của thôn Cù Bàn, trong chiến tranh, thôn từng bị rải chất hóa học, nên có thể nguồn nước bị nhiễm độc. Nhất là khi toàn bộ dân làng đều dùng nước ngầm.
Ông Nguyễn Dũng, Phó Chủ tịch xã Duy Châu cho biết, xã cùng một số đoàn kiểm tra nguồn nước ngầm nhưng kết quả lại không thấy có dấu hiệu nhiễm độc nào.
“Nghe tin có đoàn xét nghiệm, tui lấy hai lần mẫu nước ở cùng một giếng nhưng đoàn lại cho ra hai kết quả khác nhau. Mẫu đầu bảo không nhiễm độc, đến mẫu thứ hai thì lại bảo có nhiễm ít” - Phó thôn Cù Bàn Hồ Kim băn khoăn.
Bên cạnh bệnh ung thư, tại làng Cù Bàn, số người bị bệnh sỏi thận lên đến hàng trăm. Điển hình là gia đình ông Phạm Khuyến (đã mất vì bệnh ung thư) có vợ và năm con đều đang bị bệnh sỏi thận... - Ông Hồ Kim, Phó thôn Cù Bàn cho biết.