Quyết không để lách luật
Sau khi lấy nhiều ý kiến khác về việc điều chỉnh Quyết định 05 (ban hành năm 2005, quy định mức độ rời rạc của linh kiện ô tô nhập khẩu) của Bộ KHCN hay Thông tư 184 (quy định áp thuế cho một linh kiện không đạt độ rời rạc theo quy định, cả xe ô tô sẽ bị tính thuế nhập khẩu nguyên chiếc) của Bộ tài chính, cuối cùng các Bộ ngành liên quan đi đến thống nhất: Liên ngành sẽ kiểm soát từng lô hàng nhập khẩu.
Theo đó, như sáng kiến của Thứ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân: “Trường hợp phát hiện linh kiện không đáp ứng quy định rời rạc, bộ ngành liên quan sẽ thành lập đoàn kiểm tra liên ngành xác định, nếu độ rời rạc tạm chấp nhận được thì cho thông quan, áp dụng thuế ưu đãi. Đồng thời, đoàn liên ngành thông báo cho các doanh nghiệp nhập khẩu, từ nay trở đi, sẽ không có chuyện chấp nhận như thế nữa. Nếu không, doanh nghiệp đó sẽ bị đánh thuế theo Thông tư 184 của Bộ tài chính. Như vậy, doanh nghiệp sẽ ý thức: Hoặc là bỏ nhập khẩu linh kiện không đạt độ rời rạc theo quy định, mua linh kiện trong nước; hoặc nếu không linh kiện trước khi nhập khẩu vào Việt Nam phải cắt nhỏ ra”.
Xem như, cuộc họp giữa các bộ ngành tạm gác việc điều chỉnh Quyết định của Bộ KHCN và Thông tư của Bộ tài chính.
Dù thế, vẫn có ý kiến thể hiện rằng, cơ quan chức năng không dễ gì bị doanh nghiệp nhập khẩu linh kiện ô tô qua mặt.
Đại diện Tổng Cục Hải quan tiết lộ: “Chúng tôi kiểm tra nhiều đơn vị nhập khẩu linh kiện, thấy có một số doanh nghiệp cố tình vi phạm, có doanh nghiệp lại kêu Quyết định 05 không đáp ứng yêu cầu công nghệ. Ngay như Ford VN, chỉ một bộ ống xả, có dòng xe đáp ứng quy định rời rạc của Bộ KHCN, nhưng cũng có dòng xe không đáp ứng được. Vinamotor (Tổng Cty Công nghiệp Ô tô VN), cùng một loại kính nhập khẩu nhưng có nhà máy nhập khẩu thì đáp ứng yêu cầu, nơi khác (cũng thuộc Vinamotor) lại không”.
Có thể hiểu ý của đại diện phía hải quan như sau: Doanh nghiệp nhập khẩu linh kiện dùng “chiêu” lách thuế. Việc này giống như một chuyên gia kinh tế nhận định: Độ rời rạc của linh kiện mức độ nào, doanh nghiệp đặt hàng từ nhà sản xuất đều có theo nhu cầu.
Trong khi đó, những doanh nghiệp này chẳng muốn tăng thêm phần trăm nội địa hoá trong sản phẩm lắp ráp tại Việt Nam. Vô hình trung, nhà nước thiệt đơn, thiệt kép (công nghiệp phụ trợ chẳng thấy đâu, lại còn thất thu thuế).
Cũng tại cuộc họp trên, một cán bộ hải quan cho biết: Tỷ lệ nội địa hoá như của Ford VN gần bằng không. Điều này cũng chính là nỗi lo mà Thứ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân chia sẻ với Tiền phong: “Năm 2015, khi không còn hàng rào thuế quan trong khu vực ASEAN, liệu nền công nghiệp phụ trội của Việt Nam đã định hình kịp không”.
Tổng Giám đốc Ford VN lên tiếng
Chiều 5-7, Tiền Phong nhận được văn bản của Ford VN gửi, trong đó tân Tổng Giám đốc Laurent Charpentier nói: “Hiện, chúng tôi và các thành viên Hiệp Hội Các Nhà Sản Xuất Ôtô Việt Nam (VAMA) đang đề nghị các cơ quan có thẩm quyền xem xét, ban hành các quy định phù hợp với tình hình thực tế sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ô tô. Trong thời gian chờ ban hành các quy định mới, các cơ quan có thẩm quyền đã cho phép doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô tiếp tục thông quan, tạm tính thuế theo mức thuế suất của từng linh kiện, phụ tùng nhập khẩu để phục vụ sản xuất”.
Ông Laurent Charpentier cũng cam kết: “Ford Motor hoạt động trong khuôn khổ đạo đức kinh doanh chặt chẽ trên toàn thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Ford VN luôn ý thức rõ về việc tuân thủ Luật pháp hiện hành của Việt Nam và đáp ứng đầy đủ các nghĩa vụ và yêu cầu liên quan của một doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam”.
Có lẽ, ông Laurent Charpentier mới sang Việt Nam nên quên hoặc không được báo cáo lại, tháng ba năm ngoái, người tiền nhiệm (cựu Tổng Giám đốc Michael Pease) phải thừa nhận với công luận là bán xe Ford Transit tại thị trường Việt Nam nhưng không thông báo hay hướng dẫn tính năng bù ga (Ford VN cho đây là tính năng mới, ưu việt của dòng xe Transit 2007) cho khách hàng. Điều này được cơ quan chức năng xác định là vi phạm quy định bán sản phẩm nhưng không công bố đầy đủ tính năng.