Trong số các mục tiêu quan trọng của Chiến lược, việc chuyển từ phương pháp “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” trong quá trình kiểm soát chi là một điểm nhấn nổi bật. Mục đích của sự chuyển đổi này là nhằm đảm bảo nguồn ngân sách nhà nước được phân bổ đến các đối tượng thụ hưởng một cách nhanh chóng và kịp thời, đồng thời vẫn duy trì sự kiểm soát chặt chẽ và an toàn trong quản lý tài chính.
Hệ thống Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã thực hiện việc kiểm soát chi (KSC) cho hơn 120 nghìn đơn vị sử dụng ngân sách (ĐVSDNS) trên toàn quốc, với hơn 640 nghìn tài khoản giao dịch và trên 30 triệu giao dịch mỗi năm. Đến nay, hơn 99% chứng từ chi ngân sách nhà nước (NSNN) đã được gửi điện tử qua dịch vụ công trực tuyến của KBNN, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các ĐVSDNS và khách hàng.
Quyết định số 455/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030 đã được ban hành vào ngày 13/4/2022. Theo đó, Chiến lược đề ra các nhiệm vụ và giải pháp đổi mới công tác KSC ngân sách. KBNN chuyển hướng từ phương thức “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, kết hợp tăng cường phân cấp, trách nhiệm giải trình cho ĐVSDNS và phát triển chức năng kiểm toán nội bộ ở các bộ, ngành, địa phương.
Phương thức “hậu kiểm” trong KSC, được KBNN áp dụng, liên quan đến mô hình kho bạc số và KSC dựa trên mức độ rủi ro. Việc thanh toán trước và kiểm soát sau trong KSC ngân sách NSNN đảm bảo sự nhanh chóng nhưng tuân thủ chặt chẽ chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi tiêu. Các ĐVSDNS chịu trách nhiệm toàn diện trong việc chi tiêu ngân sách và chịu sự giám sát của cơ quan chủ quản.
KBNN cũng đã nghiên cứu và đưa ra giải pháp tối ưu để tạo môi trường thuận lợi và an toàn trong KSC. Ví dụ, KBNN Thanh Hóa đã được đánh giá cao cho đề tài nghiên cứu về phương thức “hậu kiểm” trong KSC NSNN. Tại KBNN Đà Nẵng, đơn vị đang tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để thực hiện chuyển đổi từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, đồng thời nâng cao nhận thức về Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030 cho từng cá nhân trong đơn vị, nhằm tạo sức mạnh tập thể và góp phần thực hiện thắng lợi của chiến lược.
KBNN đang tập trung nâng cao hiệu quả công tác hậu kiểm để số hóa quá trình kiểm soát chi ngân sách. Để thực hiện điều này, Vụ Kiểm soát chi của KBNN đang phối hợp chặt chẽ với Cục Công nghệ thông tin để cập nhật và nâng cấp dịch vụ công trực tuyến, đáp ứng yêu cầu sửa đổi của Nghị định số 11/2020/NĐ-CP. Mục tiêu là số hóa các tiện ích phục vụ đơn vị sử dụng ngân sách và KBNN, giúp cải thiện quy trình làm việc và tiết kiệm thời gian.
KBNN cũng đã tìm kiếm ý kiến tư vấn từ các chuyên gia kinh tế quốc tế để cải tiến và nâng cao chất lượng công tác kiểm soát chi. Một trong những sự kiện đáng chú ý là hội thảo tổ chức vào tháng 10 năm 2023 với sự phối hợp của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, mang chủ đề “Kiểm soát chi tiêu dựa trên rủi ro và xây dựng khung kiểm soát chi tiêu hiện đại theo Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030".
Phó Tổng giám đốc KBNN, ông Nguyễn Mạnh Cường, cho biết những ý kiến đóng góp từ các chuyên gia đã là nguồn thông tin quý giá, giúp KBNN nghiên cứu và cụ thể hóa các giai đoạn nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi.
Về phương diện kỹ thuật, KBNN đang hướng tới việc hoàn thiện các quy trình nghiệp vụ thông qua việc điện tử hóa, áp dụng công nghệ thông tin trong các hoạt động nghiệp vụ và tham gia vào quá trình kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ ngành trung ương và địa phương.
Về mặt dài hạn, KBNN sẽ thực hiện liên thông dữ liệu điện tử giữa các hệ thống khác nhau như Chương trình ĐTKB - GD, hệ thống giám sát đầu tư công, hệ thống đấu thầu quốc gia, hệ thống thông tin của Tổng cục Thuế. Mục tiêu là chia sẻ thông tin dữ liệu về dự toán ngân sách, hợp đồng điện tử, hồ sơ từ DVCTT và thông tin về hóa đơn điện tử để triển khai việc kiểm soát chi tự động, nhất là với các khoản chi liên quan đến điện, nước và viễn thông.