Không tinh trùng (azoospermia) là hiện tượng nam giới xuất tinh nhưng trong tinh dịch không có tinh trùng. “Bệnh này dễ chẩn đoán, nhưng điều trị lại rất khó khăn. Song, nhờ tiến bộ điều trị, đặc biệt là hỗ trợ sinh sản (ARTs), 75-80% nam giới được chẩn đoán không tinh trùng trong tinh dịch vẫn có con bằng tinh trùng của mình”, TS Vệ cho hay.
Nguyên nhân của không tinh trùng là vô cùng phức tạp nhưng, tựu trung, có hai loại: Không tinh trùng do bít tắc đường dẫn tinh (mào tinh hoặc ống dẫn tinh) và không tinh trùng do vấn đề của sinh tinh.
Với nguyên nhân sản xuất tinh trùng, có nhiều lý do như đôi khi tinh hoàn không có khả năng sản xuất tinh trùng, hoặc rối loạn hoạt động của trục đồi thị - tuyến yên - tinh hoàn. Có thể do rối loạn nội tiết tố sinh dục (thiếu nội tiết, rối loạn sản xuất, mất cân bằng của quá trình sản xuất, hoặc chuyển hóa hormone sinh dục). Cũng có thể do tinh hoàn ẩn, đặc biệt nằm trong ổ bụng, nếu không được phẫu thuật trước 24 tháng, hoặc phẫu thuật không tốt làm thương tổn động mạch, ống dẫn tinh, gây teo tinh hoàn, hay tắc ống dẫn tinh.
Cũng có thể thương tổn hệ thống mạch máu bởi chấn thương, trong đó giãn tĩnh mạch tinh, làm thương tổn quá trình sinh tinh, thậm chí không tinh trùng. Và các nguyên nhân khác có thể kể đến như do hội chứng Klinefelter’s Syndrome (XXY), XO, XX..; do đường dẫn như thắt ống dẫn tinh triệt sản, viêm tắc ống dẫn tinh - mào tinh bởi di chứng của bệnh lây qua đường sinh dục (lậu, chlamiadia); lao mào tinh; do không ống dẫn tinh bẩm sinh CBAV; v.v.
Điều trị không tinh trùng
TS Lê Vương Văn Vệ từng khám, điều trị cho hàng trăm nam giới mắc bệnh không tinh trùng: “Triệu chứng của không tinh trùng rất khó xác định nếu không làm xét nghiệm, phân tích tinh dịch. Trên lâm sàng, chúng tôi gặp nhiều nam giới hình thức ưa nhìn, khoẻ mạnh, sinh hoạt tình dục tốt, trí tuệ phát triển, nhưng tinh dịch lại không có tinh trùng. Và chỉ có phân tích tinh dịch mới xác định là Azoo hay không”.
Có nhiều cách điều trị không tinh trùng như phẫu thuật nối ống dẫn tinh - ống dẫn tinh, nối ống dẫn tinh - mào tinh, hoặc điều trị rối loạn sản xuất và chuyển hóa hormone sinh dục.
Ngày nay, nhờ tiến bộ của kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, đặc biệt là ICSI, chỉ cần một tinh trùng tốt cho một noãn là đủ. Người ta lấy tinh trùng từ mào tinh, hay từ tinh hoàn bằng kỹ thuật vi phẫu, hoặc lấy tinh trùng bằng kỹ thuật chọc hút mào tinh qua da, và có thể lấy tinh trùng từ nhu mô tinh. Nam giới không tinh trùng, tuỳ từng trường hợp, có thể lựa chọn phẫu thuật (do tắc đường dẫn tinh) hay thụ tinh ống nghiệm (IVF/ ICSI), hoặc thụ tinh nhân tạo bằng tinh trùng từ ngân hàng tinh trùng.