Công tác kiểm soát chi với nhiều thách thức
Bà Lương Thị Hồng Thúy, Phó Vụ trưởng Vụ Kiểm soát chi của Kho bạc Nhà nước (KBNN), đã chia sẻ thông tin về công tác kiểm soát chi (KSC) tại KBNN. Từ năm 2019, KBNN đã thực hiện KSC theo ngưỡng, kiểm soát các khoản chi có hợp đồng với giá trị trên 50 triệu đồng, trong khi các khoản chi dưới ngưỡng chỉ được kiểm soát về nội dung chi. Nhờ phương pháp này, tổng số món chi giảm 70%, nhưng vẫn kiểm soát được 99% tổng giá trị chi ngân sách nhà nước (NSNN).
KBNN cũng áp dụng hình thức "thanh toán trước, kiểm soát sau" cho các hợp đồng thanh toán nhiều lần, và chuyển sang "kiểm soát trước, thanh toán sau" khi thanh toán đạt 80% giá trị hợp đồng. Đối với các nhà cung cấp dịch vụ thường xuyên như điện, nước, viễn thông, KBNN thực hiện thanh toán tự động định kỳ theo ủy quyền của các đơn vị sử dụng ngân sách (ĐVSDNS).
Về gửi hồ sơ giao dịch, hơn 99% chứng từ chi NSNN được gửi đến KBNN qua dịch vụ công trực tuyến (DVCTT) và tương tác giữa KBNN và ĐVSDNS chủ yếu qua phương thức điện tử. Thời gian giải quyết hồ sơ tại KBNN từ 1-3 ngày làm việc, và chỉ mất 1 ngày làm việc cho hình thức "thanh toán trước, kiểm soát sau".
Bà Thúy cũng nhấn mạnh việc KBNN đã tăng cường cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa hồ sơ thủ tục, thống nhất thủ tục hành chính trong lĩnh vực KBNN theo Nghị định số 11/2020/NĐ-CP của Chính phủ và đã phân định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào quy trình chi ngân sách. Cùng với đó, đã có sự kết nối, liên thông dữ liệu giữa ĐVSDNS và hệ thống công nghệ thông tin của KBNN.
Tuy nhiên, bà Thúy cũng chỉ ra rằng, công tác KSC hiện tại vẫn chủ yếu dựa vào các yếu tố đầu vào, hạn chế khả năng đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách dựa trên kết quả đầu ra. Dù đã có những cải cách trong việc gửi hồ sơ giao dịch với KBNN, nhưng vẫn còn trường hợp hồ sơ cần gửi trực tiếp đến KBNN. Ngoài ra, việc kết nối, chia sẻ, liên thông dữ liệu liên quan đến công tác KSC vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng đến quá trình cải cách quy trình nghiệp vụ KSC của KBNN.
Nhằm cải thiện và đổi mới công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước (KSC NSNN), Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã tổ chức Hội thảo hợp tác với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vào ngày 20/10. Hội thảo mang chủ đề "Kiểm soát chi tiêu dựa trên rủi ro và phát triển khung kiểm soát chi tiêu hiện đại", nhằm thực hiện Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030.
Phó Tổng giám đốc KBNN, ông Nguyễn Mạnh Cường, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của hội thảo này trong việc hoàn thiện và đổi mới KSC NSNN. Ông cho biết, để thực hiện thành công các nhiệm vụ đề ra, KBNN cần học hỏi và tăng cường trao đổi kinh nghiệm với các chuyên gia quốc tế. Hội thảo đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện công tác KSC NSNN và quản lý ngân sách của Bộ Tài chính.
Tại hội thảo, KBNN đã nhận được nhiều góp ý từ các chuyên gia của IMF, cũng như từ các bộ, ngành trung ương và KBNN địa phương về việc thực hiện dự toán, KSC dựa trên kết quả đầu ra. KBNN sẽ tiếp thu những ý kiến đóng góp và áp dụng chúng vào các giai đoạn cụ thể.
Trong ngắn hạn, KBNN sẽ hoàn thiện các quy trình nghiệp vụ, chuyển sang hình thức điện tử, sử dụng công nghệ thông tin trong các hoạt động nghiệp vụ và kết nối, liên thông, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành trung ương và địa phương.
Về mục tiêu lâu dài, KBNN sẽ kiến nghị với Bộ Tài chính để đề xuất sửa đổi Luật NSNN, Luật Kế toán và các nghị định hướng dẫn, nhằm tạo ra khuôn khổ pháp lý phù hợp. Ngoài ra, KBNN cũng sẽ nâng cấp và cải tiến hệ thống công nghệ thông tin để phục vụ tốt hơn nhu cầu cung cấp dịch vụ công, bao gồm việc nâng cấp hệ thống Tabmis thành hệ thống VDBAS, tạo điều kiện kết nối liên thông giữa ĐVSDNS, KBNN, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương.
Các tư vấn từ IMF:
Ông Kieran Mcdonald - chuyên gia tư vấn IMF: Trước tình hình thực tiễn của công tác kiểm soát chi (KSC) tại Việt Nam, chúng tôi đã đưa ra các khuyến nghị để hỗ trợ những sáng kiến của Chính phủ Việt Nam và Kho bạc Nhà nước (KBNN) trong việc cải cách các biện pháp kiểm soát và quản lý chi tiêu. Những khuyến nghị này bao gồm việc cải thiện quy trình KSC, hỗ trợ cho sự phát triển của hệ thống VDBAS nhằm nâng cao khả năng kiểm soát chi tiêu, mở rộng các biện pháp kiểm soát chi tiêu dựa trên rủi ro và dựa trên kết quả. Ngoài ra, cần điều chỉnh các quy định pháp luật về quản lý tài chính công, phát triển các chức năng kiểm toán nội bộ và phối hợp chung trong các hoạt động cũng như cập nhật chiến lược KBNN cho đến năm 2030
Việc xây dựng thiết kế ý tưởng của VDBAS nhằm đảm bảo rằng tất cả các yếu tố quan trọng đều được tích hợp trong kế hoạch cải cách. VDBAS, cùng với kiểm toán nội bộ, sẽ trở thành trụ cột chính cho hệ thống mới. Đồng thời, việc thiết kế ý tưởng cũng tạo cơ hội để thảo luận một cách hệ thống về các đề xuất cải cách trong quản lý tài chính công (PFM) và xác định tác động của chúng lên hệ thống và quy trình hiện hành, bao gồm VDBAS và các quy trình nghiệp vụ PFM.
Ông Suhas Joshi - cố vấn khu vực về kho bạc nhà nước thuộc IMF: Việt Nam đang thực hiện quản lý và kiểm soát quá trình thi hành ngân sách dựa trên nguyên tắc rủi ro. Điều này biểu hiện qua việc áp dụng các ngưỡng chi tiêu khác nhau, bao gồm các thủ tục phê duyệt và mua sắm, tùy thuộc vào giá trị của mỗi khoản chi tiêu.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang nỗ lực tăng cường kiểm soát chi tiêu dựa trên rủi ro, chuyển từ hình thức kiểm soát trước sang kiểm soát sau. Điều này liên quan đến việc phân cấp lại quyền hạn và trách nhiệm từ cấp cao nhất đến cấp 1-4, đồng thời thúc đẩy tăng cường trách nhiệm giải trình từ các đơn vị sử dụng ngân sách (ĐVSDNS).
Để kiểm soát chi dựa trên rủi ro hiệu quả, KBNN cần mở rộng việc nhìn nhận về các rủi ro liên quan đến việc quản lý và kiểm soát chi tiêu, bao gồm việc áp dụng các biện pháp giảm thiểu rủi ro một cách rộng rãi hơn.
Chúng tôi khuyến nghị rằng KBNN cần giám sát rủi ro trong hoạt động và triển khai các quy trình để đối phó với các tình huống thảm họa, thực hiện chuyển đổi dự phòng, và xem xét việc kết nối VDBAS với các hệ thống bên ngoài để tự động hóa việc trao đổi thông tin.