Cùng đó là xu hướng chuyển dịch ngành năng lượng tiến tới Net Zero khiến việc phát triển điện hạt nhân cần thực hiện sớm.
Theo ông Sơn, cần có góc nhìn khác về phát triển điện hạt nhân hiện nay trong bối cảnh nhiều nước nước phát triển cũng đã quay trở lại với điện hạt nhân với công nghệ ngày càng an toàn hơn.
“Việt Nam đang có nhu cầu rất lớn về cung ứng điện như: đường sắt tốc độ cao, giao thông xanh, công nghiệp bán dẫn, trung tâm dữ liệu. Tất cả đều đòi hỏi nguồn cung điện rất lớn. Giải pháp để đáp ứng các nhu cầu rất lớn như vậy, chỉ có điện hạt nhân mới đáp ứng được dù cũng đặt ra nhiều thách thức về an toàn hạt nhân, chi phí đầu tư đắt đỏ”, ông Sơn phân tích.
Việt Nam cần phải làm điện hạt nhân để đảm bảo việc cung ứng lâu dài cho phát triển. Ảnh: phú hoàng
Vị chuyên gia cũng cho rằng, khung pháp lý về điện hạt nhân cần được bổ sung để Việt Nam có nền tảng cơ bản đáp ứng các nhu cầu cơ bản cho phát triển. Cần tận dụng những kết quả nghiên cứu, triển khai trước đó về điện hạt nhân, kể cả vấn đề huy động các nhân lực đã được đào tạo cũng như cân nhắc các vấn đề liên quan đến công nghệ điện hạt nhân.
“Có thể chọn hình thức đầu tư công hay hình thức khác khi làm điện hạt nhân. Quan điểm của tôi khi làm điện hạt nhân là không chọn lò nhỏ, phải chọn sử dụng công nghệ mới nhất, lò quy mô lớn phù hợp hơn với nhu cầu của Việt Nam hiện nay. Không thể đánh cược làm điện với những dạng hình lò hạt nhân cỡ nhỏ, chưa được kiểm chứng”, ông Sơn nêu quan điểm.
“Tính trung bình từ nay đến năm 2030, mỗi năm Việt Nam cần đưa trên 10.000MW nguồn điện mới vào vận hành, cùng hệ thống đường dây đấu nối, truyền tải điện. Vì vậy, thúc đẩy phát triển điện hạt nhân bên cạnh các nguồn năng lượng khác được cho là một trong những giải pháp cần thiết, phù hợp để đảm bảo an ninh năng lượng trong bối cảnh mới và hướng tới mục tiêu NetZero”. Bộ Công Thương
Theo các chuyên gia ngành điện, điện hạt nhân cần có sự chuẩn bị lâu dài, ít nhất khoảng từ 12 - 15 năm để đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao năng lực về công nghệ, an toàn điện hạt nhân, chuẩn bị hệ thống pháp quy hạt nhân đầy đủ, chuẩn bị cơ sở hạ tầng cho việc triển khai dự án, xây dựng năng lực khoa học công nghệ, quản lý dự án, công nghiệp.
Vấn đề hiện nay là nhân lực đội ngũ cán bộ về điện hạt nhân đã được đào tạo nhiều năm qua đang mất dần đi. Đây là lãng phí lớn nếu Việt Nam không sớm xây dựng chương trình đào tạo lại cán bộ ngành hạt nhân theo định hướng của Nhà nước.
Do dự án điện hạt nhân là một dự án hoàn toàn mới, có mức đầu tư rất lớn, phức tạp, đòi hỏi công nghệ cao, có yêu cầu hết sức nghiêm ngặt về bảo đảm an toàn và an ninh hạt nhân nên công tác chuẩn bị cho tái khởi động dự án phải được làm một cách bài bản hơn và tuân thủ đầy đủ các hướng dẫn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).
Liên quan đến việc đảm bảo an ninh năng lượng, tại một báo cáo hồi tháng 9/2024, Bộ Công Thương cho biết, đang có nguy cơ thiếu hụt công suất giai đoạn 2026 - 2030, tiềm ẩn rủi ro mất an ninh cung ứng điện, đặc biệt là miền Bắc. Theo Bộ Công Thương, việc nhiều nguồn điện lớn (thủy điện, than, khí) tại Quy hoạch điện VIII bị chậm tiến độ đang đặt ra những thách thức mới trong việc đảm bảo an ninh năng lượng đến năm 2030.
Cũng theo Bộ Công Thương, quy hoạch điện VIII xác định, đến năm 2030 tổng công suất nguồn điện của Việt Nam phải đạt khoảng 150.000MW, đồng thời phải chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu nguồn cung sang các nguồn điện sạch, ít phát thải để đạt mục tiêu Net Zero.