Cá chuồn, loài cá biết bay

Cá chuồn xuất hiện trên Trái đất từ khi nào?

Hóa thạch cá bay lâu đời nhất, Potanichthys xingyiensis, có niên đại từ giữa kỉ Triassic khoảng  235-242 triệu năm trước. Tuy nhiên, hóa thạch này không liên quan đến loài cá chuồn hiện đại, chúng đã tiến hóa độc lập khoảng 65 triệu năm trước.

Xuất hiện và đặc điểm

Chúng được tìm thấy ở tất cả các đại dương, đặc biệt là vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới. Điểm đặc trưng nhất của cá chuồn là vây ngực lớn bất thường, cho phép chúng bay mặt nước. Hình dạng của cơ thể giống như ngư lôi và đuôi cho phép chúng bơi rất nhanh, nhờ đó chúng dễ dàng bay vọt lên mặt nước.

Cá bay có thể bay lượn trên mặt nước bằng cách xòe vây ngực ra thành hình sải cánh. Ngoài ra vây đuôi chẻ đôi với vạt dưới dài hơn vạt trên cũng góp phần giúp chúng bay. Nhiều loài cũng có vây bụng lớn để giữ thăng bằng trong suốt chuyến bay.

Tại sao cá lại có cánh?

Có lẽ nhiều bạn đang tự hỏi: Tại sao cá có cánh? Khi cá chuồn cảm thấy nguy hiểm dưới nước nước, nó phóng ra khỏi mặt nước, xòe rộng vây ngực và đuôi và bay đi vài mét. Sau đó cá gập vây lại và quay trở lại dưới nước hoặc dùng mặt nước làm bệ đỡ để kéo dài chuyến bay hoặc đổi hướng.

Hình dạng khí động học của vây ngực rất giống với cánh chim và được sử dụng theo cách tương tự: cá có thể bay thẳng, hoặc bay chéo, dựa vào những cơn gió biển để bay lên. Cá chuồn từ chi Exocoetus có một cặp vây và hình dạng cơ thể gọn gàng, giúp chúng bay rất nhanh, trong khi Cypselurus có hình dạng dẹt và hai cặp vây giúp bay lượn lâu hơn.

Cá chuồn hai cánh và bốn cánh

Cá chuồn được chia thành hai cánh và bốn cánh. Các loài hai cánh có chiều dài từ 18 đến 30 cm, trong khi các loài bốn cánh thường đạt 38 cm. “Đại diện lớn nhất của nhóm cá bốn cánh là cá chuồn California (Cypselurus californiaicus), đạt chiều dài 48 cm.”

Chế độ ăn

Cá chuồn không phải là cá biển sâu, hầu hết thời gian chúng bơi ở sát mặt nước có thể nhanh chóng bay lên không trung trong trường hợp bị tấn công. Chúng ăn chủ yếu các loài giáp xác và sinh vật phù du. Chúng được coi là loài ăn tạp vì chúng cũng ăn thực vật và động vật nhỏ. Một số loài thậm chí còn săn bắt cá nhỏ. Đến lượt mình, chúng là thức ăn ưa thích của cá ngừ, cá heo, cá heo, hải cẩu và bạch tuộc.

Sinh sản

Cá chuồn thường đẻ trứng giữa các đám rong biển và các loại thực vật thủy sinh khác ở các đại dương mở. Trứng có kích thước lớn lớn, được thụ tinh và có các sợi dài giúp chúng bám vào rong biển. Trong mùa giao phối, người ta thường thấy những đàn cá không lồ, có khi lên tới hàng triệu cá thế. Số lượng cá bay lớn nhất tập hợp từ tháng 12 đến tháng 6, đôi khi giữa tháng 7 và tháng 11. Mùa giao phối thường bắt đầu vào tháng 12 và cao điểm của giai đoạn này thường là vào tháng 6.

Tầm quan trọng 

Những con cá phi thường này được đánh bắt thương mại ở Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam, cũng như Indonesia và Ấn Độ. Trong ẩm thực Nhật Bản, người ta thường phơi khô cá và trứng cá bay Nhật Bản (Cheilopogon agoo) được sử dụng để làm sushi tobiko. Trứng loài cá này cũng là thức ăn thiết yếu của người Tao ở đảo Lan, nằm gần Đài Loan.

Cá bay cũng là một phần của các món ăn quốc gia của Barbados được gọi là cou-cou. Ở Quần đảo Solomon, những con cá này bị bắt trong chuyến bay của chúng bằng lưới đặc biệt được giữ từ những chiếc ca nô outroger; thu hút tốt nhất là đèn đuốc, câu cá chỉ diễn ra vào những đêm không trăng.

Những điều thú vị về cá chuồn

- Trong quá trình nhảy, cá chuồn quẫy đuôi lên tới 70 lần mỗi giây.

- Cá chuồn thường bay được khoảng 50 m.

- Ước tính chuyến bay dài nhất là hơn 400 m.

- Vào tháng 5 năm 2008, đài truyền hình NHK của Nhật Bản đã quay được một con cá biết bay có tên là Icarfish ngoài khơi bờ biển đảo Yukushima, bay trong 45 giây. Kỷ lục trước đó là 42 giây.

- Từ năm 1900 đến năm 1930, cá bay được nghiên cứu để chế tạo máy bay

- Trong quá khứ, Barbados được gọi là Xứ sở cá bay, ngày nay là động vật quốc gia của đất nước này.

- Đôi khi cá chuồn “hạ cánh” trên thuyền bè sau khi bay.