Nỗ lực đã được Chính phủ, Quốc hội ghi nhận
Theo quy định tại Điều 30 và Điều 73 của Luật Kế toán 2015, Nghị định số 25/2017/NĐ-CP ngày 14/3/2017 của Chính phủ, Báo cáo tài chính nhà nước (BCTCNN) tổng hợp thông tin tài chính nhà nước của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức kinh tế và các đơn vị có liên quan khác thuộc khu vực nhà nước, dùng để tổng hợp và thuyết minh về tình hình tài chính nhà nước, kết quả hoạt động tài chính nhà nước và lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động tài chính nhà nước trên phạm vi toàn quốc và từng địa phương.
Quang cảnh Hội thảo
Xác định đây là nhiệm vụ mới và khó khăn, phức tạp, cần có sự tham gia của tất cả các Bộ, ngành, địa phương và ngành Tài chính, nhưng là bước đi quan trọng và cần thiết để phục vụ việc cải cách nền tài chính công và hướng tới các chuẩn mực, thông lệ quốc tế, Bộ Tài chính đã tích cực khẩn trương, đặc biệt là hệ thống KBNN, phối hợp với các đơn vị liên quan để bắt tay vào việc thiết lập các điều kiện để triển khai thực hiện. Trong bối cảnh thời gian chuẩn bị không nhiều, nguồn lực còn hạn chế, tuy nhiên, được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo, sự phối hợp của các Bộ, ngành, địa phương, cùng với sự đồng hành hỗ trợ của các nhà tài trợ, Báo cáo tài chính nhà nước năm tài chính 2018 đã hoàn thành kịp thời hạn, trình Chính phủ báo cáo Quốc hội vào kỳ họp thứ XIV vào tháng 5/2020 phù hợp quy định của Luật Kế toán.
Tại Hội thảo “Tổng kết công tác lập báo cáo tài chính nhà nước (BCTCNN) năm đầu tiên - 2018” được Bộ Tài chính tổ chức vào sáng ngày 4/12/2020, Phó Tổng Giám đốc KBNN Đặng Thị Thủy báo cáo những kết quả đã đạt được của việc lập BCTCNN năm 2018. Một yếu tố làm nên thành công của BCTCNN 2018 được bà Đặng Thị Thủy chỉ ra là việc cung cấp thông tin tài chính của các đơn vị cho KBNN. Bà Thủy cho biết, năm 2018 là năm đầu tiên các đơn vị hành chính sự nghiệp triển khai lập báo cáo tài chính theo chế độ kế toán mới trên cơ sở kế toán dồn tích. Mặc dù gặp không ít khó khăn, vướng mắc về xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn các đơn vị trực thuộc, công tác tổng hợp, lập, cung cấp thông tin tài chính… còn chậm, ảnh hưởng đến tiến độ báo cáo. Tuy nhiên, đến giữa tháng 11/2019, cơ bản toàn bộ các đơn vị cấp tỉnh đã gửi Báo cáo cung cấp thông tin tài chính cho KBNN (chỉ còn 58/53.000 đơn vị chưa gửi báo cáo là những đơn vị nhỏ, số liệu không trọng yếu). Đến tháng 2/2020, các bộ, cơ quan trung ương đã gửi đầy đủ Báo cáo cung cấp thông tin tài chính cho KBNN… Kết quả này cho thấy sự cố gắng nỗ lực cao độ của các bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai nhiệm vụ mới.
Về phía KBNN, do cũng là năm đầu tiên toàn hệ thống triển khai lập BCTCNN trong khi thông tin tài chính được thu thập trên phạm vi rộng, kỹ thuật tổng hợp tương đối phức tạp, thời gian thực hiện tương đối gấp, tiến độ gửi Báo cáo cung cấp thông tin tài chính của các đơn vị còn chậm. Để hoàn thành nhiệm vụ, toàn hệ thống KBNN đã dành nhiều nguồn lực và tập trung cao độ, khắc phục khó khăn. Đến hết tháng 12/2019, KBNN đã hoàn thành 63 bộ BCTCNN tỉnh năm 2018, trình UBND cấp tỉnh và báo cáo HĐND cấp tỉnh. Cuối tháng 3/2020, KBNN đã hoàn thành việc tổng hợp, lập BCTCNN toàn quốc năm 2018, trình Bộ Tài chính, Chính phủ, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội để báo cáo Quốc hội cùng với báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước (NSNN) vào tháng 5/2020 theo đúng quy định.
Tiến đến một nền tài chính nhà nước ngày càng minh bạch, hiệu quả, phù hợp với thông lệ quốc tế
Trong báo cáo tổng kết công tác tổng hợp, lập BCTCNN đầu tiên cho năm tài chính 2018 và một số giải pháp định hướng nâng cao chất lượng BCTCNN những năm tiếp theo, Lãnh đạo KBNN cũng đưa ra một số công việc cần tiếp tục hoàn thiện để nâng cao chất lượng BCTCNN và quản lý tài sản nhà nước tốt hơn.
Phó Tổng Giám đốc KBNN Đặng Thị Thủy tổng kết công tác lập BCTCNN
Thứ nhất, đẩy nhanh tiến độ rà soát, cập nhật số liệu tài sản kết cấu hạ tầng đường bộ, nước sạch nông thôn tại các địa phương để tổng hợp vào BCTCNN năm 2019. Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu phương án, lộ trình phản ánh giá trị tài sản kết cấu hạ tầng khác (hàng không, đường sắt quốc gia, hàng hải, đường thủy nội địa, thủy lợi…) và tài sản nhà nước khác (như di sản…) vào BCTCNN và sớm hoàn thiện khung pháp lý về quản lý, kế toán các tài sản này.
Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý của BCTCNN theo hướng hoàn thiện các mẫu biểu BCTCNN tại Nghị định số 25/2017/NĐ-CP; sửa đổi bổ sung quy định về đối tượng và trách nhiệm cung cấp thông tin tài chính về tài sản kết cấu hạ tầng, nợ chính quyền địa phương tại Thông tư số 133/2018/TT-BTC; sửa đổi, bổ sung các CĐKT nhà nước để đảm bảo hướng dẫn đầy đủ cho đơn vị thực hiện và cung cấp các thông tin tài chính cần thiết phục vụ tổng hợp BCTCNN đáp ứng yêu cầu quản lý của các cấp lãnh đạo.
Thứ ba, nâng cấp Hệ thống thông tin Tổng KTNN theo hướng kết nối/giao diện với hệ thống thông tin của các cơ quan, đơn vị thuộc khu vực nhà nước, kết nối với mạng lưới của Chính phủ điện tử, tiến tới xây dựng hệ thống dữ liệu tài chính nhà nước tập trung để cung cấp số liệu tài chính nhà nước nhanh chóng, chính xác.
Thứ tư, nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn nhân lực làm công tác kế toán trong khu vực nhà nước thông qua đào tạo, tập huấn nghiệp vụ, cải tổ bộ máy kế toán; đồng thời bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ làm công tác BCTCNN của hệ thống KBNN đặc biệt là trong việc nghiên cứu, phân tích chuyên sâu BCTCNN.
Thứ năm, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm tạo sự ủng hộ của các cấp lãnh đạo, quản lý cũng như sự ủng hộ của truyền thông về những khó khăn thách thức trong giai đoạn đầu triển khai lập BCTCNN.
Các giải pháp trên cần nhiều thời gian để thực hiện trong khi đến nay hầu hết các địa phương đã hoàn thành BCTCNN tỉnh năm 2019, KBNN đang trong quá trình tiếp nhận thông tin chuẩn bị lập BCTCNN toàn quốc năm 2019. Do vậy, về cơ bản, BCTCNN toàn quốc năm 2019 sẽ không có nhiều thay đổi so với BCTCNN toàn quốc năm 2018, ngoại trừ tổng hợp thêm thông tin tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ và hạ tầng nước sạch của địa phương.
Có thể thấy, để cải thiện chất lượng BCTCNN từ năm 2020 trở đi, ngay từ bây giờ phải triển khai thực hiện nhiều hoạt động; trong đó, đặc biệt tập trung vào các giải pháp tháo gỡ các khó khăn, thách thức. Với sự quyết tâm của các cấp Lãnh đạo, sự đồng hành của các cơ quan, đơn vị ở Trung ương và địa phương, hỗ trợ của các nhà tài trợ, tổ chức quốc tế, chuyên gia quốc tế cùng với phương pháp và bước đi chắc chắn, phù hợp, KBNN đã và đang phối hợp chặt chẽ với ngành tài chính, khẩn trương triển khai công tác lập BCTCNN. Đây có thể được xem là nền móng quan trọng, làm tiền đề cho các giai đoạn hoàn thiện tiếp theo, góp phần tiến đến một nền tài chính nhà nước ngày càng minh bạch, hiệu quả, phù hợp với thông lệ quốc tế./.