Thuốc mới có thể giúp ích cho những bệnh nhân mắc bệnh nhiễm trùng amip "ăn não" đe dọa tính mạng. (Ảnh: Marilyn Perkins)
Cậu bé này đã được đưa đến bệnh viện sau nhiều ngày bị sốt, đau đầu, nôn mửa và nhạy cảm với ánh sáng. Mẹ của đứa trẻ, sống gần biên giới Texas-Mexico, đã đưa cậu bé đến một loạt các phòng khám ở Mexico, nhưng tình trạng của cậu bé đã trở nên tồi tệ hơn. Đứa trẻ đã bất tỉnh và không phản ứng với âm thanh, ánh sáng hoặc các kích thích khác.
Đây là trường hợp thứ ba về Naegleria fowleri, thường được gọi là "amip ăn não" mà Tiến sĩ Dennis Conrad, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm nhi khoa của Mỹ, đã từng chứng kiến trong sự nghiệp của mình. Hai bệnh nhân kia đã tử vong.
Bác sỹ Conrad đã thêm một loại thuốc mới, miltefosine, thuốc đã được chấp thuận như một phương pháp điều trị thử nghiệm cho nhiễm trùng N. fowleri vào chế độ thuốc của cậu bé, vốn đã bao gồm các loại thuốc kháng khuẩn và chống viêm khác.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) của Mỹ, có 157 trường hợp nhiễm trùng N. fowleri ở người được xác nhận tại Mỹ từ năm 1962 đến năm 2022. Bốn người đã sống sót.
Ở những nơi khác trên thế giới, con số cũng tương tự. Rất hiếm bệnh nhân nhiễm virus amip này mà sống sót. Nhưng một số ít người sống sót gần đây có thể phục hồi nhờ miltefosine, loại thuốc mới được khuyến cáo gần đây nhất cho bệnh viêm não màng não do amip nguyên phát (PAM), căn bệnh do amip gây ra. Các loại thuốc mới cũng có thể sắp ra mắt.
Giết người bằng cách phá hủy hàng loạt mô não
Hình ảnh dưới kính hiển vi của bệnh viêm não màng não do amip gây ra bởi N. fowleri. (Nguồn: Smith Collection/Gado)
Theo CDC, N. fowleri phát triển mạnh trong nước ngọt khoảng 26,6 độ C hoặc ấm hơn, mặc dù nó cũng có thể tồn tại ở nhiệt độ mát hơn . Nó lây nhiễm cho người hoàn toàn do vô tình, khi nước bị đẩy lên mũi, đẩy amip qua xương ren gọi là tấm sàng đến dây thần kinh khứu giác, đóng vai trò như đường cao tốc đến não.
Tiến sĩ Juan Fernando Ortiz, bác sĩ nội trú khoa thần kinh tại Corewell Health ở Grand Rapids, Michigan, người đã viết một bài báo trên tạp chí về cách điều trị các bệnh nhiễm trùng, cho biết những người bị suy giảm miễn dịch có nguy cơ cao hơn. Theo CDC, trẻ em trai dưới 14 tuổi mắc bệnh này nhiều hơn có lẽ vì các em nghịch ngợm, thường làm cho nước lên mũi nhiều hơn các nhóm khác, chẳng hạn như nhảy và lặn. Hầu hết các trường hợp đều liên quan đến các vùng nước tự nhiên. Trong một số trường hợp , mọi người bị nhiễm bệnh do sử dụng nước máy trong bình neti để rửa xoang.
PAM giết chết bằng cách phá hủy hàng loạt mô não. Bản thân amip thực hiện một số quá trình phá hủy trực tiếp, mang lại cho nó biệt danh "ăn não", nhưng phần lớn tổn thương não thực sự là do phản ứng miễn dịch hung hăng của cơ thể đối với kẻ xâm nhập vào hệ thống kiểm soát, Conrad giải thích.
Naegleria fowleri amip có trong tất cả các vùng nước ngọt như sông, hồ hay bất kỳ vùng nước ngọt tự nhiên nào.
Miltefosine là một loại thuốc kháng khuẩn ban đầu được sử dụng để điều trị bệnh leishmaniasis, một căn bệnh do một loại ký sinh trùng nhiệt đới gây ra — đã cho thấy hiệu quả trong các nghiên cứu chống lại N. fowleri , vì vậy CDC Mỹ đã phân phối thuốc này cho các trường hợp PAM . Kết quả là, đứa trẻ đã sống, nhưng phải mất 6 tháng phục hồi chức năng và có thể tự thở được.
Miltefosine có thể có tác dụng phụ độc hại đối với thận và gan và không có sẵn ở các nước đang phát triển. Vì vậy, hiện nay người ta đang tìm kiếm các phương án thay thế.
Một trong những phương án hứa hẹn nhất là nitroxoline, một loại kháng sinh được sử dụng ở châu Âu để điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu. Loại thuốc này cũng đã được sử dụng để điều trị thành công cho một bệnh nhân bị nhiễm một loại amip ăn não khác, Balamuthia mandrillaris.