Gạo là lương thực phổ biến của hàng tỷ dân trên thế giới, song ít ai biết rằng lớp vỏ cám ít ỏi, chỉ chiếm khoảng 8% hạt gạo, lại chứa những dưỡng chất vô cùng quý giá và bổ dưỡng. Trong các tài liệu cổ ở Trung Quốc, thứ nước sánh đặc, trơn mượt như dầu mỡ nổi bên trên nồi cháo, được ví như thức uống diệu kỳ giúp người ốm yếu hồi phục khỏe mạnh. Hầm 20kg gạo để lấy một bát nước uống mỗi ngày sẽ cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể đẩy lùi bệnh tật.
Ngày nay, những bí mật về dưỡng chất của lớp cám gạo đã dần được các nhà khoa học hé mở và đưa vào phổ biến trong đời sống. Hàng loạt nghiên cứu cho thấy, cám gạo dồi dào các chất chống oxy hóa như Gamma-Oryzanol, Vitamin E và 27 dưỡng chất thực vật phytosterols, giúp giảm hấp thu cholesterol xấu, ngăn ngừa bệnh tim mạch và làm chậm quá trình lão hóa.
Đa số các dưỡng chất có trong dầu gạo đều là dưỡng chất quý hiếm. Như Gamma-Oryzanol chủ yếu được tìm thấy trong lớp vỏ cám gạo, có tác dụng chống oxy hóa mạnh gấp 4 lần vitamin E. Hoặc hai dạng của vitamin E trong dầu gạo là Tocopherol và Tocotrienol cũng rất khó tìm trong tự nhiên, có tác dụng trung hòa hiệu quả các gốc tự do.
Việc tìm ra công nghệ trích ly dầu từ lớp cám gạo đã mang đến cho con người cơ hội sử dụng một sản phẩm lành mạnh, giàu dưỡng chất thiên nhiên để bảo vệ sức khỏe. Ước tính cần từ 150 kg đến 200 kg lúa gạo để trích ly thành 1 lít dầu gạo. Và cám tươi phải được sơ chế ngay trong vòng 6h sau khi tách khỏi hạt gạo, để giữ lại tối đa những dưỡng chất quý giá của lớp vỏ bên ngoài.
Nhật Bản là quốc gia đầu tiên đưa dầu gạo vào việc chế biến hàng ngày. Suốt cả thế kỷ, dầu gạo được người Nhật ưu ái gọi là "Dầu của trái tim" bởi những lợi ích cho tim mạch mà hiếm có loại dầu nào có được. Sáng kiến bổ sung chất chống oxy hóa Gamma-Oryzanol và vitamin B1 từ dầu gạo vào thực đơn hằng ngày của các gia đình cũng được nước này đề xuất từ năm 1917. Cho đến nay, hơn 40% bữa trưa bổ dưỡng và lành mạnh của các trường mầm non, tiểu học và trung học ở Nhật Bản vẫn đang sử dụng dầu gạo theo chỉ định của Bộ Y tế.
Ở Ấn Độ, Hiệp hội Tim mạch nước này cũng khuyên dùng dầu gạo để giảm tỷ lệ bệnh tim và các bệnh liên quan mà người dân nước này đang mắc phải. Dầu gạo được ưa chuộng ở Ấn Độ đến mức mà hàng loạt nhà hàng trước dùng dầu cọ, thì nay đều chuyển sang sử dụng dầu gạo để bảo vệ sức khỏe và lấy lòng thực khách.
Không chỉ ở phương Đông, dầu gạo cũng được ưa chuộng ở những nước ăn lúa mì phương Tây như New Zealand, Australia, Mỹ, châu Âu... Ở Mỹ, dầu gạo được mệnh danh là "dầu ăn tốt cho sức khỏe", nhờ cung cấp nguồn chất béo cân đối và lành mạnh. Hiếm có loại dầu ăn nào có được tỷ lệ cân bằng vàng giữa các loại axit béo như dầu gạo. Loại dầu này có tỷ SFAs (acid béo bão hòa), MUFA (acid béo không bão hòa đơn), PUFAs (acid béo không bão hòa đa) gần giống nhất với mức khuyến cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hội Tim mạch Mỹ(AHA).
Giới chuyên gia Mỹ cũng khuyến cáo, mỗi ngày dùng 20ml dầu gạo có thể giúp giảm cholesterol xấu và phòng ngừa các bệnh tim mạch.
Ngoài các công dụng với sức khỏe, dầu gạo còn được các đầu bếp ưa thích nhờ ưu điểm ít thấm hút hay bám dính vào thực phẩm khi chiên, xào. Điểm bốc khói cao (254 độ C) nên đun lửa to không tạo mùi cháy khét, giúp đồ rán có vỏ ngoài giòn rụm và vàng ruộm đẹp mắt. Salad trộn dầu gạo cũng có mùi thơm dịu nhẹ, không hắc nồng như dầu ôliu, càng không làm miệng bóng nhẫy như các loại dầu ăn khác. Nếu dùng làm bánh, dầu gạo sẽ giúp làm dậy mùi thơm của bơ, làm bánh mềm mịn và béo ngậy hơn.
Dầu gạo ngày càng được ưa chuộng, khiến nhiều nước trước đây xuất khẩu loại dầu này thì nay phải nhập khẩu thêm để đáp ứng nhu cầu trong nước. Nhật Bản là một ví dụ, năm 2017 nước này tiêu thụ 90.000 tấn dầu gạo thì trong đó có gần 30.000 tấn nhập khẩu xứ người. Trung Quốc cũng phải vừa sản xuất, vừa thu mua dầu gạo từ các nước khác trong khu vực.
Việt Nam là một trong những quốc gia sản xuất và xuất khẩu dầu gạo cao cấp phục vụ các thị trường khó tính này. Ông Trần Anh Dũng, Giám đốc nhãn hiệu Công ty TNHH dầu Thực vật Cái Lân cho biết, hơn 80% lượng dầu gạo Việt hiện được phân bổ cho xuất khẩu. Mặc dù dầu gạo được thế giới ưa chuộng, song vẫn là sản phẩm mới với người Việt do những rào cản về giá, tâm lý thích sử dụng những loại dầu có màu sáng.
Từ năm 2017, Viện Dinh dưỡng Quốc gia và Viện Tim mạch Hội Tim mạch Việt Nam bắt đầu khuyên dùng dầu gạo trong chế độ ăn hàng ngày để bổ sung chất béo lành mạnh, bảo vệ sức khỏe tim mạch. Với những chuyển biến tích cực trong xu hướng tiêu dùng, dầu gạo được dự đoán sẽ hiện diện nhiều hơn trong căn bếp gia đình Việt.