Thông tin trên được các nhà khoa học đưa ra tại hội thảo tăng cường năng lực triển khai thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) và điều 5.3 FCTC tại Việt Nam, do Bộ Y tế tổ chức ngày 3/10.
Thuốc lá mới độc hại với sức khỏe
Tại hội thảo, các chuyên gia nhấn mạnh, thông tin thuốc lá điện tử giảm tác hại hơn 95% so với thuốc lá điếu thông thường dựa trên ý kiến của một nhóm nhỏ các chuyên gia, đưa trên cơ sở một bài báo được tài trợ bởi ngành công nghiệp thuốc lá và không đảm bảo cơ sở khoa học.
Ảnh minh họa: Internet
Cảnh báo về tác hại của các sản phẩm thuốc lá mới, Phó Cục trưởng Quản lí Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) Nguyễn Trọng Khoa khẳng định: “Các sản phẩm thuốc lá mới nếu không được ngăn chặn kịp thời sẽ có nguy cơ tạo ra một thế hệ trẻ nghiện nicotine và những kết quả của hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá mà Việt Nam đã đạt được trong nhiều năm qua sẽ bị phá bỏ. Do vậy, không thể coi là giảm tác hại thuốc lá điếu bằng cách cho sử dụng một sản phẩm gây nghiện khác và tạo ra một thế hệ người nghiện mới (bao gồm cả trẻ em và phụ nữ)”.
Đáng chú ý, qua tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên cả nước cho thấy, chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp. Về thời gian sử dụng, dùng lần đầu tiên là 81 người, từng dùng một thời gian là 1.143 người.
Cấm ưu đãi công nghiệp thuốc lá
WHO hướng dẫn thực hiện FCTC với các khuyến cáo: cần hạn chế tương tác với ngành công nghiệp thuốc lá và phải minh bạch, từ chối các thỏa thuận hợp tác hay tự nguyện, tránh mâu thuẫn lợi ích cho cán bộ, công chức, cấm ưu đãi cho công nghiệp thuốc lá.
Đồng thời lưu ý Việt Nam cần tăng cường thực hiện Điều 5.3 của công ước này và chỉ rõ 6 hình thức can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trên thế giới gồm: mua chuộc ngầm hoặc công khai các quá trình xây dựng chính sách pháp luật; thổi phồng về vai trò của ngành công nghiệp thuốc lá; bóp méo luồng ý kiến công chúng nhằm tạo hình ảnh doanh nghiệp tốt; dựng lên các nhóm bề mặt để gây ảnh hưởng; tìm cách làm giảm giá trị bằng chứng nghiên cứu; tìm cách hăm dọa chính phủ nhiều nước bằng các vụ kiện thương mại ở cấp quốc tế.
Theo số liệu thống kê của WHO, thuốc lá đang gây ra khoảng 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới. Các bệnh do hút thuốc lá chủ yếu là ung thư họng, ung thư thực quản, ung thư phổi, khí quản, phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen, và triệu chứng hô hấp mạn tính khác, tim mạch, đột quỵ. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. WHO dự báo, đến năm 2030 sẽ tăng hơn 70.000 người tử vong nếu các biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá không được thực hiện hiệu quả.
Ông Nguyễn Trọng Khoa cho biết, tuyên bố của WHO khẳng định: “Việc tuyên truyền thuốc lá nung nóng ít hóa chất độc hại hơn so với thuốc lá truyền thống sẽ gây hiểu nhầm cho người sử dụng về tác hại của thuốc lá nung nóng. Các tập đoàn thuốc lá thường xuyên đưa ra hướng tiếp cận giảm tác hại của thuốc lá điếu thông thường bằng việc sử dụng thuốc lá nung nóng. Trong khi trên thực tế, khói thuốc lá nung nóng có chứa hóa chất độc hại tương tự như khói thuốc lá điếu thông thường. Thậm chí nồng độ một số hóa chất trong thuốc lá nung nóng cao hơn và tạo ra những chất mới không có trong thuốc lá điếu thông thường, có khả năng gây hại cho sức khỏe”.
Bệnh nhân trẻ ngộ độc thuốc lá mới điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai
WHO kêu gọi các quốc gia cần có biện pháp “ngăn chặn việc đưa ra các kết luận thiếu căn cứ về an toàn của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”, đồng thời các quốc gia cần thực hiện đầy đủ những biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá trong FCTC, thay vì sử dụng sản phẩm được cho là ít hại.
13/15 bộ, ngành ủng hộ Bộ Y tế đề xuất cấm thuốc lá mới
Phát biểu tại hội thảo, bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), cho biết, Việt Nam đã tham gia FCTC gần 20 năm, trong đó Điều 5.3 có nội dung về việc khi quy định các chính sách, không bị lợi ích về thương mại và lợi ích khác tác động, đồng thời phù hợp với quy định của quốc gia. “Ranh giới về việc có lợi ích nhóm, cục bộ cực khó. Quan điểm của Bộ Y tế là đặt lợi ích chung, lợi ích của tập thể lên hàng đầu trong xây dựng chính sách”, bà Thủy nhấn mạnh.
“Chúng ta trầy trật gần 10 năm mới giảm được tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nhóm tuổi 13-17 từ 5,36% xuống 2,78%. Mức độ gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử cũng rất nhanh. Điều tra ở nhiều nước và tại Việt Nam cho thấy sau 2 năm, tỷ lệ này tăng gấp đôi. Đây là điều đáng lo ngại nhất của chúng tôi”. Cục Phó Cục Quản lí Khám chữa bệnh Nguyễn Trọng Khoa
Bà Thủy cho biết: “Bộ Y tế đang tham gia xây dựng một số chính sách như đề nghị sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Cùng đó, trước sự xuất hiện ngày càng nhiều của các loại thuốc lá mới, gây ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân, nhất là giới trẻ, Bộ Y tế đã đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Hiện đã có 13/15 bộ, ngành được lấy ý kiến đã bày tỏ nhất trí. Đây là những văn bản pháp lí quan trọng, thể hiện rõ sự đấu tranh bảo vệ lợi ích y tế công cộng với lợi ích nhóm, lợi ích doanh nghiệp, ngành công nghiệp thuốc lá”.
Ảnh minh họa: Internet
Chung quan điểm, bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, Văn phòng WHO tại Việt Nam, nhấn mạnh: “Chúng ta đang đối mặt vấn đề nghiêm trọng đó là giới trẻ có hành vi mới là sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Đây là điều cực kì nguy hiểm, các sản phẩm này không chỉ chứa nitcotine là chất độc mà còn là môi trường tốt để kẻ xấu trộn ma túy tổng hợp để kiếm lợi trên trẻ nhỏ. Chúng ta cần ý thức nguy cơ đang đến để ngăn chặn nguy cơ với giới trẻ, trong đó có con em chúng ta. Cội nguồn của vấn đề là ngành công nghiệp thuốc lá. Nếu họ không quảng cáo, quảng bá, can thiệp chính sách, ủng hộ các đề xuất từ y tế công cộng, hạn chế sản phẩm của họ với giới trẻ thì chúng ta sẽ không thấy vấn đề hút thuốc lan rộng như hiện nay”.