Một số chi tiết đã bị tan chảy, nhưng nó cho thấy một khagan Göktürk ngồi trên ngai vàng tượng trưng cho hai con ngựa, hai bên là những người hầu đang quỳ (Ảnh: Z. Samashev)
Zainolla Samashev, nhà khảo cổ học tại Viện Khảo cổ học Kazakhstan, người đứng đầu cuộc khai quật, cho biết: “Những tấm bảng vàng xa hoa khắc họa “vị vua đăng quang, uy nghi ngồi trên ngai vàng trong tư thế thánh thiện và được bao quanh bởi những người hầu”. Biểu tượng này miêu tả bản chất thiêng liêng của quyền lực trong xã hội Thổ Nhĩ Kỳ cổ đại".
Những phát hiện này được tìm thấy tại địa điểm Eleke Sazy gần biên giới phía đông xa xôi của Kazakhstan với Trung Quốc, Mông Cổ và Siberia thuộc Nga, nơi Samashev và các đồng nghiệp của ông đã làm việc từ năm 2016.
Ngôi mộ Göktürk thế kỷ thứ sáu lưu giữ hài cốt của một nhà quý tộc, có thể là "tegin" - hay "hoàng tử" trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ cổ - nơi chôn cất của ông đã phát triển vào thế kỷ thứ bảy thành một "khu phức hợp tưởng niệm văn hóa" tôn vinh người đã khuất.
Samashev cho rằng, hoàng tử có thể thuộc về gia tộc hoàng gia khagan Ashina - có nghĩa là "có chủ quyền" trong tiếng Turk cổ, và nguồn gốc của từ "khan." Gia tộc Ashina đã thành lập hai quốc gia Turkic ở trung tâm thảo nguyên Á-Âu giữa vùng thứ năm và thứ tám nhiều thế kỷ và cai trị cho đến khi họ bị chinh phục bởi một nhóm người Thổ Nhĩ Kỳ khác trở thành người Duy Ngô Nhĩ.
Bảng vàng
Hai tấm bảng vàng được tìm thấy trong căn phòng trung tâm của ngôi mộ nơi hoàng tử được hỏa táng, một tấm bị hư hỏng nặng do hỏa hoạn hỏa táng.
Với chiều ngang khoảng 3,7 cm, cả hai dường như là một dạng khóa thắt lưng có hai đầu thắt lưng được luồn qua một lỗ từ thắt lưng. Biểu tượng của quyền lực trong xã hội Thổ Nhĩ Kỳ có thể đã giao ước rằng, người đeo nó là một người có địa vị cao.
Khagan được thể hiện ở trung tâm của mỗi tấm bảng, đội một chiếc vương miện trang trí công phu và ngồi trên một chiếc ngai có hình hai con ngựa. Hai bên ông là hai người hầu đang quỳ dâng thức ăn từ đĩa và bát.
Samashev cho biết đây là những mô tả được xác minh sớm nhất về một khagan của người Göktürk, và có lẽ là về chính vị khagan vĩ đại đó.
Khagan vĩ đại
Người Göktürks hay "Thổ Nhĩ Kỳ thiên thể" ở Trung Á có thể có nguồn gốc là một nhóm dân tộc dưới thời Hung Nô, người cai trị thảo nguyên Á-Âu phía đông từ khoảng thế kỷ thứ hai trước Công nguyên cho đến khoảng thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên.
Nhiều người Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại là hậu duệ của những người từng là một phần của Khagan, được hình thành sau các cuộc nội chiến giữa người Göktürk vào cuối thế kỷ thứ sáu; và Khazar Khaganate — hậu duệ của Khagan Tây Thổ — tồn tại cho đến thế kỷ thứ 10 với tư cách là một đồng minh của Đế chế Byzantine.
Khu lăng mộ có lẽ đã phát triển thành một trung tâm văn hóa và xã hội để mọi người tôn kính tín ngưỡng tegin và Göktürk, Serhan Çınar, nhà khảo cổ học của Đại học Ankara, người cũng tham gia khai quật, cho biết với kênh truyền hình nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ TRT Haber.
Samashev cho biết, khu phức hợp này được làm từ đá và đất, dài khoảng 90 m và rộng 50 m, với hai phần chính, mỗi phần được bao quanh bởi một bức tường sân.
Một phần là ngôi đền chính hình vuông, bao gồm phòng chôn cất trung tâm. Một "mê cung" dành cho những người hành hương đến thăm được xây dựng bên cạnh nó. Một căn phòng trung tâm của mê cung chứa một tác phẩm điêu khắc bằng đá - hiện đã bị vỡ và không có đầu - được cho là đã có đại diện cho người cư ngụ trong lăng mộ.
Samashev cho biết, ngoài những tấm bảng vàng, các nhà khảo cổ còn khai quật được những đồ vật bằng bạc, sắt và đồng, vũ khí, tàn tích của trang bị cho ngựa và một chiếc bùa hộ mệnh làm từ đá pha lê.