Thời gian gần đây, nhiều hội thảo đã được các bộ ngành và các doanh nghiệp ngành xây dựng, ngành điện tổ chức nhằm tìm ra các giải pháp gỡ khó cho các doanh nghiệp sản xuất gạch không nung, vật liệu từ tro, xỉ trong việc sử dụng nguồn tro xỉ vào sản xuất.
Theo ông Tạ Anh Tuấn, Ban Kỹ thuật sản xuất EVN, việc tiêu thụ tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện than khu vực phía Bắc đã được thực hiện từ lâu. Hiện nay, thị trường tiêu thụ tro xỉ tương đối ổn định. Hầu hết các nhà máy đã tìm và ký hợp đồng với các đối tác để tiêu thụ phần lớn lượng tro xỉ của nhà máy. Điển hình như các nhà máy Phả Lại và Ninh Bình đã tiêu thụ hết hoàn toàn lượng tro xỉ của nhà máy. Lượng tro xỉ hiện nay chủ yếu được tái sử dụng làm phụ gia cho bê tông, xi măng, vữa xây dựng, gạch không nung. Tuy nhiên, tại nhiều khu vực như Quảng Ninh và khu vực phía Nam, các nhà máy nhiệt điện vẫn gặp khó trong xử lý tro xỉ, khối lượng tro, xỉ được tiêu thụ vẫn chưa đáng kể.
Theo các chuyên gia, hiện tro xỉ chủ yếu được dùng làm phụ gia bê tông, xi măng, vật liệu xây không nung. Ở Việt Nam, Chính phủ cũng đã có Quyết định 567 phê duyệt Chương trình Phát triển Vật liệu xây không nung đến năm 2020, trong đó hạn chế vật liệu nung, khuyến khích phát triển vật liệu không nung. Tại nhiều nước trong khu vực như Malaysia, Thái Lan,… đến nay đã tận dụng tới 80% lượng tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện than. Trong khi đó, các số liệu cho thấy, sau 8 năm đưa ra chủ trương thay thế vật liệu không nung với tỷ lệ 40-60% vào năm 2020 và hạn chế vật liệu nung nhưng mỗi năm ở Việt Nam vẫn có tới 18 tỷ viên gạch sản xuất là vật liệu nung, còn tỷ lệ vật liệu không nung vẫn dậm chân tại chỗ.
Các số liệu nghiên cứu cũng cho thấy, nếu làm quyết liệt với vật liệu không nung được thay thế mỗi năm có thể giúp tiêu thụ 15 triệu tấn tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện than. Khi đó, chỉ cần thay thế 70% vật liệu nung thì sẽ đem lại lợi ích kép: giải quyết môi trường, giải quyết quỹ đất các nhà máy không phải làm hồ chứa và tro xỉ ra tới đâu sạch tới đó.
Dùng tro xỉ sản xuất vật liệu xây dựng tiêu chuẩn công nghệ Nhật Bản
Ông Vũ Thanh Tuyền, Chủ tịch Công ty Cổ phần Tập đoàn Thanh Tuyền (thị xã Đông Triều, Quảng Ninh) cho biết, những năm gần đây Thanh Tuyền Group đã dày công nghiên cứu, lấy mẫu cả tro xỉ (xỉ than), tro bay (khói bụi) sang Nhật Bản để học tập, trao đổi về công nghệ, kỹ thuật, chế tạo, vật liệu không nung quy mô lớn từ tro xỉ, tro bay của các nhà máy nhiệt điện than.
Theo ông Tuyền, trong những năm qua tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Thanh Tuyền đã đầu tư, xây dựng nhà máy sản xuất ra các sản phẩm, vật liệu không nung từ tro xỉ, tro bay lấy từ nhà máy nhiệt điện than Đông Triều với nhiều sản phẩm đa dạng, nhiều mẫu mã khác nhau rất đẹp mắt. Với lượng tro xỉ khai thác trên 210.000 tấn, tro bay khai thác trên 140.000 tấn của năm 2018, hiện Thanh Tuyền Group đã sản xuất trên 100 loại sản phẩm mẫu mã khác nhau từ vật liệu tro xỉ, tro bay. Trong đó, gạch xây 2 lỗ, gạch đặc, sản lượng năm 2018 là 120 triệu viên, tương đương sử dụng trên 180.000 tấn tro xỉ, tro bay.
Công ty cũng sản xuất các loại ngói màu và ngói phẳng với sản lượng 16 triệu viên, tương đương sử dụng trên 27.000 tấn tro xỉ, tro bay trong năm nay. Ngoài ra, công ty cũng sản xuất gạch Terrazzo nội ngoại thất, gạch block tự chèn. Các sản phẩm của công ty đã được tiêu thụ ở một số tỉnh, thành trong nước và đã xuất khẩu sang một số nước trên thế giới, các sản phẩm này đã cạnh tranh được với thị trường trong nước và thị trường quốc tế
Nhà máy gạch ngói không nung Thanh Tuyền hiện tại được quản lý và vận hành theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015, các dòng sản phẩm của Nhà máy được kiểm định phù hợp với các TCVN và các tiêu chuẩn nước ngoài như: JIS A5402:2002 đối với ngói màu, TCVN 7744:2013 gạch terrazzo, QCVN 16:2014 / BXD gạch không nung.
“Trong năm 2018, công ty tiếp tục mở rộng công suất của Nhà máy gạch ngói không nung bằng cách chuyển giao dây chuyền công nghệ sản xuất tự động hoàn toàn với các loại gạch trên 100 mẫu mã khác nhau. Công suất của máy ước tính sẽ đạt 200 triệu viên gạch quy chuẩn/mỗi năm. Cuối năm 2018 Thanh Tuyền Group tiếp tục đầu tư một Nhà máy ở Trà Vinh, nhằm sử dụng nguồn tro xỉ, tro bay của các nhà máy nhiệt điện than Duyên Hải. Theo dự kiến Nhà máy sẽ đi vào hoạt động và ra sản phẩm vào quý 4/2019”, ông Tuyền cho biết.
Theo tính toán, tới năm 2030, nếu được Chính phủ, các Bộ ngành liên quan, các địa phương tạo điều kiện và sự kết hợp với các đối tác chiến lược trong và ngoài nước, phấn đấu tới năm 2030 công ty sẽ khai thác được 5 - 10 triệu tấn tro xỉ, tro bay/mỗi năm.
Theo ông Tuyền, để nhân rộng sản phẩm gạch không nung ra thị trường, rất cần sự quan tâm của Chính phủ, bộ ban ngành, và các cơ quan liên quan trong việc xem xét hỗ trợ cấp đất, miễn thuế đất cho các dự án, cho vay vốn ưu đãi, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho những năm đầu và khuyến khích các nhà đầu tư xây dựng các công trình dân dụng, giao thông, công nghiệp trong cả nước sử dụng tối đa các sản phẩm vật liệu không nung sản xuất từ tro xỉ, tro bay. nếu như Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương có chính sách, cơ chế thỏa đáng hỗ trợ, việc tận dụng hết tất cả tro xỉ, tro bay của các nhà máy nhiệt điện than để làm vật liệu xây dựng từ nay cho tới năm 2030 và tầm nhìn năm 2050 trong cả nước là hoàn toàn khả thi.