Chuã nhêåt 7/4/2024 6 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ nGA TÊY LAÂM LOAÅN TAÅI TRÛÚÂNG HOÅC Mötå con gaâ têy gêy hönî loanå trïn àûúnâ g vaoâ mötå trûúnâ g tiïuí hocå ú ã bang Bùcæ Carolina (My)ä àa ä bõ hiïuå trûúnã g àuöií ài… bùnç g mötå caiá ö. Theo cacá bêcå phu å huynh taiå trûúnâ g tiïuí hocå Alston Ridge úã thõ trênë Cary, con gaâ têy hoang da,ä àûúcå ngûúiâ dên àõa phûúng goiå la â Ngaiâ Tom, àaä àûná g giûaä àûúnâ g trong nhiïuì ngayâ qua, khöng chõu di chuyïní va â tênë cöng bêtë ky â ö tö hoùcå ngûúiâ naoâ damá àïnë gênì no.á Dõch vu å Àönå g vêtå Cary àaä àùng mötå bûcá anã h lïn Facebook cho thêyë hiïuå trûúnã g Niko Schutte àang dunâ g ö àuöií con ga â têy ra khoiã baiä àêuå xe, mötå phûúng phapá ma â ho å cho biïtë “àa ä thanâ h cöng… cho bêy giú”â . Baiâ àùng giaiã thñch rùnç g nöiå tiïtë tö ë cuaã Ngaiâ Tom àang khiïnë no á trú ã nïn hung hùng hún. “Vaoâ muaâ sinh sanã , nhûnä g con chim àûcå trú ã nïn önì aoâ hún. Gaâ têy àûcå thûúnâ g canå h tranh vúiá nhûnä g con khacá va â cunä g co á thï í ca ã vúiá con ngûúiâ !”, ho å viïtë . THUÂY ANH (theo upi.com) nPHAÁT HIÏÅN BOM TRONG SÊN NHA Mötå chu á cho á àang àaoâ búiá trong mötå sên nhaâ ú ã bang Florida (My)ä àaä tòm thêyë mötå phatá hiïnå bêtë thûúnâ g: mötå qua ã bom tû â hanâ g chucå nùm trûúcá . Öng Mathew Sims cho biïtë chuá cho á Baby cuaã öng àang chúi ngoaiâ sên thò noá khamá pha á ra mötå vêtå thï í kim loaiå canå h nha â kho cuaã öng. “Töi khöng biïtë no á la â gò cho àïnë khi töi bùtæ àêuì keoá no á lïn. Khi töi keoá àûúcå nûaã chûnâ g, töi nhênå ra va â nhe å nhanâ g àùtå no á xuönë g”, öng noiá . Öng Sims cho biïtë , qua ã bom nayâ daiâ khoanã g 30 cm vaâ nùnå g khoanã g 4,5 kg. Canã h satá tin rùnç g àêy laâ mötå qua ã bom quên sûå cu ä chûa nö,í co á thï í àa ä bõ chön vuiâ trong nhiïuì thêpå ky,ã dûaå trïn tònh tranå g phên huyã cuaã no.á Nguönì göcë cuaã no á hiïnå vênî chûa ro ä ranâ g. THUÂY ANH (theo upi.com) nHOÂN ÀAÃO TÙÅNG DÏ MIÏÎN PHÑ Thõ trûúãng cuãa möåt hoân àaão YÁ àang cho ài nhûäng con dï miïîn phñ cho bêët kyâ ai bùæt àûúåc chuáng. Öng Riccardo Gullo, thõ trûúãng thaânh phöë Alicudi, thuöåc quêìn àaão Aeolian, àaä àûa ra chûúng trònh “nhêån nuöi dï” khi söë lûúång dï hoang daä cuãa hoân àaão nhoã naây tùng lïn gêëp saáu lêìn dên söë khoaãng 100 ngûúâi. Öng Gullo cho biïtë , bêtë ky â ai gûiã email cho chñnh quyïnì àõa phûúng va â tra ã “phñ tem” 16 Euro (431 nghòn VND) àïuì co á thï í lêyë bao nhiïu dï tuyâ thñch, miïnî la â ho å vênå chuyïní chuná g ra khoiã àaoã trong vonâ g 15 ngayâ . Thõ trûúnã g noiá rùnç g, cacá quan chûcá se ä khöng àiïuì tra y á àõnh cuaã möiî ngûúiâ , nhûng “lyá tûúnã g nhêtë la â chuná g töi muönë thêyë moiå ngûúiâ cö ë gùnæ g thuênì hoaá chuná g, thay vò ùn thõt chuná g”. Àanâ dï la â àiïmí thu hutá khacá h du lõch, nhûng sûå bunâ g nö í dên sö ë Hiïuå trûúnã g Niko Schutte dunâ g ö àuöií ga â têy Qua ã bom àûúcå tòm thêyë trong sên nhaâ öng Mathew Sims Nhên vêåt BÖÅ PHIM VÏÌ NHÛÄNG NGÛÚÂI PHUÅ NÛÄ VIÏÅT NAM Lïå Lyá maâ töi àang noái àïën tïn àêìy àuã laâ Phuâng Thõ Lïå Lyá, hay coân goåi laâ Lïå Lyá Hayslip taác giaã cuãa cuöën saách nöíi tiïëng “Khi àêët trúâi àaão löån” (tïn tiïëng Anh: When heaven and earth changed places) xuêët baãn nùm 1989 àûúåc The New York Times xïëp vaâo loaåi baán chaåy nhêët (best seller), àûúåc dõch ra 17 ngön ngûä trïn thïë giúái. Nhaâ vùn àûúåc giaãi Pulitzer Nguyïîn Thanh Viïåt thêåm chñ àaä goåi àêy laâ “cuöën tiïíu thuyïët vô àaåi vïì chiïën tranh Viïåt Nam”. Vïì sau, àöå nöíi tiïëng cuãa cuöën saách caâng àûúåc nhên lïn khi võ àaåo diïîn phaãn chiïën ngûúâi Myä tûâng 3 lêìn àoaåt Oscar laâ Oliver Stone chuyïín thïí thaânh phim “Trúâi vaâ Àêët” (Heaven and Earth). Möëi duyïn phim aãnh vúái Lïå Lyá chûa tûâng dûâng laåi. “Caã gia àònh töi theo caách maång. Töi thêëy roä nhûäng hi sinh mêët maát maâ biïët bao thïë hïå àaä àaánh àöíi, àïí “laâm ra Àêët Nûúác”. Nhêët laâ nhûäng ngûúâi phuå nûä. Töi muöën laâm möåt böå phim vïì hoå, töi phaãi laâm möåt böå phim vïì hoå”. Àêëy laâ lúâi têm sûå tûâ nùm ngoaái, trong chuyïën baâ vïì Viïåt Nam àïí kïët nöëi vúái caác nhên vêåt chñnh maâ baâ seä quay trong phim: nûä anh huâng tònh baáo Taám Thaão, nûä Biïåt àöång thaânh Nùm Lan, baâ Taå Hoaân trong àöåi tiïn phong xêy àûúâng Höì Chñ Minh, nûä anh huâng Höì Kan Lõch… Àïí coá kinh phñ laâm böå phim naây, baâ Lyá àaä xin nhiïìu núi, àïì nghõ nhiïìu ngûúâi nhûng têët caã àïìu chó nhêån laåi nhûäng caái lùæc àêìu. Baâ quyïët àõnh boã tiïìn tuái àïí laâm phim. Luác naây, con trai baâ, Thomas Hayslip (nhaâ saãn xuêët cuãa bom têën “Oppenheimer” vûâa àoaåt Oscar) àaä giúái thiïåu cho meå möåt nhaâ àêìu tû àïí baâ coá àuã kinh phñ laâm böå phim maâ baâ “cêìn phaãi laâm”. Hiïån phim àang trong quaá trònh hoaân thiïån hêåu kyâ vaâ dûå kiïën seä ra raåp trong thúâi gian túái. Söëng úã Myä gêìn nûãa thïë kyã, nhûng baâ Lyá baão, vùn hoáa Viïåt, truyïìn thöëng Viïåt àöëi vúái baâ vêîn laâ “nguöìn söëng, nguöìn sûúáng” khöng gò thay thïë nöíi. “Töi sinh ra trong möåt ngöi laâng àeåp nhêët thïë gian”, cêu múã àêìu böå phim “Trúâi vaâ Àêët” cuäng chñnh laâ cêu cûãa miïång cuãa Baãy Lyá (baâ Lïå Lyá laâ con thûá 7 trong nhaâ) möîi khi nhùæc àïën laâng Kyâ La, xaä Hoâa Phuång, huyïån Hoâa Vang, Àaâ Nùéng. Noái röìi baâ ngêm nga: “Cêy coá cöåi múái tröí caânh àêm laá, nûúác coá nguöìn múái traãi khùæp raåch söng”. Baãy Lyá laâ “möåt kho ca dao”, dêîn khaách Myä ài thùm Viïåt Nam, àïën möîi di tñch, baâ àïìu coá thïí lêíy möåt vaâi cêu thú, ngêm nga bùçng tiïëng Viïåt röìi múái dõch ra tiïëng Anh giúái thiïåu. Ngöìi noái chuyïån, baâ khöng choån caâ phï, maâ nhêån mònh vêîn laâ “baâ giaâ uöëng nûúác traâ”, maâ nïëu àûúåc laá cheâ tûúi voâ naát nêëu theo kiïíu nöng dên thò múái laâ tuyïåt khoaái. Baâ kïí, nhúá quï, úã Myä tòm toâi maäi cuäng mua àûúåc cêy cheâ, vïì chùm boán nêng niu àïën khi noá ra mêëy caái buáp non thò mûâng phaát khoác. Nhûng röìi cöng viïåc buöåc baâ phaãi di chuyïín liïn tuåc, thúâi gian vùæng nhaâ khöng ai chùm, cêy cheâ chïët. “Töi nghiïåm ra laâ caái gò mònh àeã ra thò mònh buöåc phaãi chùm, phaãi coá traách nhiïåm vúái noá, khöng àöí cho ai àûúåc. Àïën “con” mònh mònh coân khöng chùm nöíi thò tröng chúâ vaâo ai àêy”? Baâ ngêåm nguâi kïí. TRÚà LAÅI LAÂNG HY VOÅNG Phuâng Thõ Lïå Lyá sinh nùm 1949 taåi Hoâa Vang, Quaãng Nam. Thú êëu vaâ hoa niïn cuãa baâ troån veån bõ chiïën tranh àaão löån. 14 tuöíi baâ bõ giam giûä, tra têën... Theo meå vaâo Saâi Goân laâm giuáp viïåc cho möåt gia àònh giaâu, baâ mang thai vúái öng chuã nhaâ, hai meå con bõ àuöíi viïåc. 16 tuöíi, àang mang thai, baâ baán thuöëc laá lêåu, thêåm chñ phaãi baán thên àïí nuöi con. Nùm 1969, baâ laâm höå taá cho möåt bïånh viïån úã Àaâ Nùéng vaâ lêåp gia àònh vúái möåt kyä sû ngûúâi Myä, nùm 1970 baâ sang Myä àõnh cû. Taåi àêy baâ chuã àöång ài kiïëm viïåc laâm, hoåc àaåi hoåc, sau àoá tûå hoaåt àöång kinh doanh vaâ trúã thaânh möåt baâ chuã thaânh àaåt. Nùm 1986, baâ vïì thùm quï hûúng lêìn àêìu tiïn, theo chñnh saách múã cûãa cuãa Viïåt Nam. Nhùæc Lï å Ly á laiå vï ì “laâm cho quï hûúng” Me å Bayã Ly á va â nhûnä g hocå tro â khoaá àêuì cuaã Lanâ g Hy Vonå g ú ã Àa â Nùné g. Nhiïuì em nay àaä thanâ h àatå va â sùné sanâ g quay laiå giupá “me å Ly”á lamâ viïcå ú ã Lanâ g Hy Vonå g “Tû â nùm 1986, möiî nùm töi vï ì Viïtå Nam ba bönë lênì . Nùm nay chùcæ phaiã nhiïuì hún vò töi múiá nhênå lúiâ tiïpë quanã laiå “Lanâ g Hy Vonå g” ú ã Àa â Nùné g. Conâ muönë chiïuë bö å phim vïì phu å nû ä Viïtå Nam ma â töi êpë u ã bao nùm”. Phunâ g Thõ Lï å Ly á bùtæ àêuì cêu chuyïnå bùnç g mötå danh sacá h nhûnä g viïcå ma â ba â nhênë manå h la â “phaiã lamâ cho quï hûúng”, vaâ vênî lamâ suötë tû â nùm 1988 àïnë giú.â [ HANÅ H ÀÖ Î ] Honâ àaoã Alicudi coá hún 600 con dï Töní g thönë g Bill Clinton gûiã thû cho baâ Lï å Lyá
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==