Chuã nhêåt 7/4/2024 Nhòn ra thïë giúái 12 Lênì àêuì tiïn öng Mamadou Kouassi xem böå phim àûúcå àïì cû ã giaiã Oscar lêyë camã hûná g tûâ chñnh cuöcå àúiâ mònh, öng àaä muönë àêpå vú ä manâ hònh. Öng àaä danâ h “khoanã g 250 giú”â àï í noiá chuyïnå vúiá àaoå diïnî Matteo Garrone – ban àêuì qua cuöcå goiå video vaoâ giai àoanå àêuì cuaã àaiå dõch Covid, sau àoá taiå nhaâ cuaã öng Garrone úã Rome – vïì hanâ h trònh tanâ khöcë keoá daiâ ba nùm cuaã öng tû â Têy Phi àïnë chêu Êu. Cunâ g nhau, hoå mö í xe ã tûnâ g donâ g cuaã kõch banã daiâ 300 trang, mötå qua á trònh maâ öng Kouassi noiá “àa ä mang laiå sû å bònh yïn cho têm hönì ”. Tuy vêyå , lênì àêuì tiïn xem cêu chuyïnå cuaã öng trïn manâ anã h khoá khùn hún öng tûúnã g. Nhòn mötå thiïuë niïn àêyì hy vonå g, giönë g nhû chñnh öng ngayâ xûa, boã laiå ngöi nhaâ “ngheoâ nanâ nhûng àanâ g hoanâ g” àï í tòm kiïmë mötå tûúng lai tötë àepå hún va â sû å tanâ acá theo sau àaä khiïnë öng “run rêyí ” va â rúi nûúcá mùtæ . “Töi àaä tûcá giênå . Töi àaä rêtë sú å haiä . Töi camã thêyë àau àúná . Àêy laâ cuöcå sönë g töi àa ä traiã qua nhiïuì nùm trûúcá . Va â àïí thêyë àûúcå àiïuì ào…á no á àûa töi trúã laiå cuöcå sönë g ma â töi àa ä quïn mêtë ”, öng Kouassi, hiïnå 40 tuöií , noiá . Mötå phênì dûaå trïn cêu chuyïnå cuaã öng Kouassi, Io Capitano kïí laiå hanâ h trònh cuaã hanâ g chucå nghòn ngûúiâ möiî nùm – tûâ chêu Phi cênå Sahara, xuyïn lucå àõa va â xuyïn Àõa Trung Haiã – chayå trönë chiïnë tranh, àanâ apá hoùcå ngheoâ àoiá . Bö å phim kï í vï ì hai anh em hoå bñ mêtå rúiâ khoiã nha â ú ã Senegal trong àïm khuya. Hoå thêmå chñ khöng noiá vúiá meå mònh, nhûnä g ngûúiâ ma â ho å biïtë se ä cêuì xin ho å ú ã laiå . Nhên vêtå chñnh, Seydou, laâ mötå nhacå sô àêyì tham vonå g, mú ûúcá trú ã thanâ h mötå ngöi sao lúná àïnë mûcá “ngûúiâ naoâ cunä g muönë xin chûä ky á cuaã anh”. Öng Kouassi – ngûúiâ bùtæ àêuì chuyïnë ài vúiá anh ho å Emmanuel úã miïnì Àöng Búâ Biïní Nga â – mú ûúcá trú ã thanâ h mötå cêuì thu ã boná g àa.á “Chuná g töi xem tivi, xem phim, àocå sacá h… vaâ chuná g töi nayã y á tûúnã g la â co á le ä ú ã chêu Êu, chuná g töi seä co á mötå cuöcå sönë g tötë hún. Giêcë mú êyë àa ä thucá àêyí chuná g töi theo àuöií cuöcå phiïu lûu àiïn röì nayâ . Chuná g töi khöng hïì biïtë mònh seä phaiã àöië mùtå nhûnä g gò”, öng Kouassi noiá . Trong böå phim, hai anh em hoå sûã dunå g khoanã tiïnì nho ã ma â ho å tiïtë kiïmå àûúcå – trong trûúnâ g húpå cuaã öng Kouassi laâ lamâ viïcå taiå cacá trang traiå ca cao vaâ ca â phï – àïí mua ve á xe buytá va â hö å chiïuë gia,ã trûúcá khi traã tiïnì cho mötå ngûúiâ möi giúiá àï í àûa ho å àïnë Libya. Khacá xa vúiá nhûnä g chiïcë xe múiá toanh àûúcå hûaá henå , ho å àûúcå xïpë vaoâ phña sau mötå chiïcë xe baná taiã , trong caiá noná g thiïu àötë va â ài sêu vaoâ sa macå Sahara. Tû â ào,á cacá h xa nïnì vùn minh hanâ g dùmå , ho å bõ bo ã rúi. Trong chuyïnë ài böå àau àúná , khatá nûúcá keoá daiâ hai tuênì , ho å chûná g kiïnë nhiïuì ngûúiâ bo ã manå g. Co á lucá , Seydou gùpå mötå ngûúiâ phu å nûä àang gucå xuönë g va â kïu cûuá , nhûng anh buöcå phaiã bo ã cö laiå . Ú Ã ngoaiâ àúiâ , öng Kouassi nhúá laiå traiã nghiïmå tûúng tû å vúiá mötå phu å nû ä àïnë tû â Ghana, ngûúiâ àa ä nhú â öng gûiã lúiâ nhùnæ àïnë böë me å cö êyë : “Xin löiî , con khöng thïí àïnë núi”. Cuöië cunâ g, öng cunä g phaiã rúiâ xa cö. “Banå phaiã tû å cûuá mònh, nïuë khöng banå se ä chïtë ”, öng noiá . Sau ào,á hai anh em hoå bõ chia cùtæ va â Seydou, giönë g nhû öng Kouassi, bõ mötå bùng nhomá vu ä trang Libya bùtæ giû.ä Seydou àaä bõ bo ã tu â va â tra tênë , röiì bõ baná “nhû nö lï”å vúiá gia á 400 USD (10 triïuå VND) àïí lao àönå g khö í sai. Cuöië cunâ g la â mötå chuyïnë ài nguy hiïmí xuyïn Àõa Trung Haiã - chùnå g vûútå biïní nguy hiïmí nhêtë thï ë giúiá - trïn mötå chiïcë thuyïnì àöng àucá , xêpå xï å cuaã nhûnä g ke ã buön lêuå . Bö å phim chó daiâ hai giúâ va â hai phutá , nhûng àöië vúiá öng Kouassi, hanâ h trònh nayâ keoá daiâ ba nùm àêyì àau thûúng. Sau khi àïnë Y Á vaoâ nùm 2008, öng àûúcå cêpë the ã àiïnå thoaiå tra ã trûúcá va â viïcå àêuì tiïn öng lamâ la â goiå cho me.å “Me å töi hetá lïn: “Con conâ sönë g! Con conâ sönë g!”, ba â khöng thïí tin àûúcå ”, anh noiá . “Töi àa ä xin löiî me å töi va â hy vonå g mötå ngayâ naoâ ào,á töi se ä quay laiå chêu Phi àïí gùpå me å va â giaiã thñch moiå chuyïnå ”. Trong 5 nùm tiïpë theo, öng Kouassi ngu ã ngoaiâ àûúnâ g ú ã Rome, phaiã lamâ viïcå trong àiïuì kiïnå bocá lötå taiå mötå àönì àiïnì thuöcë la á va â phaiã vêtå lönå àïí àûúcå phepá ú ã laiå . Me å öng qua àúiâ nùm 2009, trûúcá khi öng coá thï í trú ã vï ì Búâ Biïní Nga.â “Töi khöng coá bêtë ky â giêyë túâ naoâ , nïn töi thêmå chñ khöng thïí quay laiå ”, öng noiá . Ngayâ nay, cuöcå sönë g öng Kouassi àa ä öní àõnh hún. Öng coá hai con vúiá ngûúiâ banå àúiâ Y,Á lamâ phiïn dõch vùn hoaá va â àûúcå quyïnì ú ã laiå Y Á lêu daiâ . Kï í tû â khi àûúcå yïu cêuì lamâ cö ë vênë kõch banã cho Io Capitano (sau khi gùpå àaoå diïnî thöng qua mötå ngûúiâ banå chung), öng àa ä dû å lï î trao giaiã Oscar vaâ phatá biïuí trûúcá cacá chñnh trõ gia taiå quöcë höiå chêu Êu. Trong cuöcå phonã g vênë tû â nha â riïng ú ã thanâ h phö ë Caserta vaoâ tuênì trûúcá , vúiá nhûnä g bûcá anã h cuaã con trai vaâ con gaiá cuaã öng treo trïn tûúnâ g, öng noiá rùnç g cuöcå sönë g giú â rêtë “tuyïtå vúiâ ”. Nhûng öng vênî bõ amá anã h búiã traiã nghiïmå cuaã mònh. “Àöi khi töi tûå hoiã : mònh àa ä vûútå qua àiïuì nayâ nhû thïë naoâ ? Búiã vò no á khöng hïì dï î danâ g”, öng noiá . Trong nhiïuì nùm, öng phaiã chõu àûnå g nhûnä g cún acá mönå g, àùcå biïtå la â vï ì sû å tra tênë xayã ra trong cacá nha â tu â bêtë húpå phapá ú ã Libya. Böå phim cho thêyë nhên vêtå chñnh bõ mötå nhomá vu ä trang baoå lûcå bùtæ chó mötå lênì ; öng Kouassi cho biïtë , ngoaiâ àúiâ thûcå , öng àa ä bõ bùtæ cocá túiá bönë lênì . “Ào á la â ly á do vò sao khi xem phim, töi rêtë tûcá giênå vúiá cacá h moiå ngûúiâ bõ àöië xû.ã Ho å vênî àang phaiã àöië mùtå vúiá tònh tranå g nayâ . Trong 10 nùm qua úã biïní Àõa Trung Haiã , co á khoanã g 30.000 ngûúiâ thiïtå manå g. Chuná g töi luön theo doiä sö ë ngûúiâ chïtë , bao gömì ca ã tre ã em, phu å nû”ä . Cunä g nhû öng camã thêyë co á tracá h nhiïmå phaiã truyïnì taiã thöng àiïpå cuaã ngûúiâ phu å nû ä ngoaiâ sa macå , giú â àêy öng Kouassi muönë “trú ã thanâ h tiïnë g noiá cuaã nhûnä g ngûúiâ khöng coá tiïnë g noiá ”. Öng hy vonå g Io Capitano vaâ cêu chuyïnå cuaã öng se ä giupá thuyïtë phucå cacá chñnh trõ gia vï ì sû å cênì thiïtë cuaã cacá tuyïnë àûúnâ g nhêpå cû húpå phapá , an toanâ àï í giupá moiå ngûúiâ ngûnâ g “maoå hiïmí manå g sönë g” ú ã Sahara vaâ trïn biïní . Va â öng cunä g hy vonå g no á se ä giupá cöng chuná g hiïuí àûúcå thûcå tï ë nhûnä g gò ngûúiâ di cû àïnë chêu Êu phaiã traiã qua. “Rêtë nhiïuì ngûúiâ chó nhòn thêyë nhûnä g chiïcë thuyïnì cêpå bïnë . Ho å khöng nhòn thêyë hanâ h trònh hoå àa ä vûútå qua trûúcá ào.á Töi phaiã cho moiå ngûúiâ biïtë àiïuì gò àa ä xayã ra vúiá töi, va â àiïuì gò àang xayã ra vúiá moiå ngûúiâ hanâ g ngayâ ”, öng noiá . n [ HOAI VY ] (theo theguardian.com, ngaây 31/03/2024) [ NGOCÅ DIÏPÅ ] (theo independent.co.uk, ngaây 03/04/2024) Mötå canã h trong phim Io Capitano (2023), vúiá nhûnä g ngûúiâ di cû chêu Phi bùng qua Àõa Trung Haiã trïn mötå chiïcë thuyïnì àöng àucá , phanã aná h hanâ h trònh nguy hiïmí cuaã öng Kouassi Böå phim Io Capitano kïí laåi traãi nghiïåm àau thûúng cuãa haâng chuåc nghòn ngûúâi di cû vûúåt biïín Àõa Trung Haãi möîi nùm. Öng Mamadou Kouassi, ngûúâi àaân öng truyïìn caãm hûáng cho böå phim àûúåc àïì cûã giaãi Oscar, kïí laåi haânh trònh àêìy gian nan cuãa öng tûâ Búâ Biïín Ngaâ àïën YÁ. Haânh trònh di cû nguy hiïím tûâ chêu Phi àïnë chêu Êu BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Öng Mamadou Kouassi trïn baiä biïní gênì nha â ú ã YÁ Nhûnä g chu á khó Macaque lang thang ú ã Lopburi laâ biïuí tûúnå g cuaã vùn hoaá àõa phûúng vaâ laâ àiïmí thu hutá khacá h du lõch. Nhûng sau nhiïuì sû å cö ë nguy hiïmí vúiá ngûúiâ dên vaâ du khacá h, cacá nha â chûcá tracá h àa ä lïn kï ë hoacå h àï í chêmë dûtá mêu thuênî giûaä loaiâ khó va â con ngûúiâ . Nhûnä g con khó thûúnâ g cö ë gùnæ g giêtå thûcá ùn tû â ngûúiâ , àöi khi dênî àïnë nhûnä g tai nanå khiïnë ngûúiâ bõ trêyì xûúcá va â bõ thûúng. Sûå phênî nö å àa ä lïn àïnë àónh àiïmí vaoâ thaná g 3, khi mötå ngûúiâ phu å nû ä bõ trêtå khúpá àêuì göië sau khi bõ mötå con khó keoá nga ä trong khi noá cöë gianâ h lêyë thûcá ùn, va â mötå ngûúiâ àanâ öng khacá bõ mötå con khó àoiá àêyí ngaä khoiã xe mayá . Theo öng Athapol Charoenshunsa, Töní g giamá àöcë Cucå Cöng viïn Quöcë gia, Àönå g vêtå hoang daä va â Baoã tönì Thûcå vêtå , cacá nha â chûcá tracá h hy vonå g se ä bùtæ nhötë àûúcå khoanã g 2.500 con khó àö thõ. Öng noiá thïm rùnç g ho å se ä lamâ viïcå vúiá cacá chuyïn gia àönå g vêtå hoang daä àï í tòm cacá h cho mötå sö ë lûúnå g con khó nhêtë àõnh àûúcå tha ã tû å do trong thanâ h phö.ë “Töi khöng muönë con ngûúiâ lamâ àau bonå khó, vaâ töi khöng muönë bonå khó lamâ àau con ngûúiâ ”, öng Athapol noiá . Mötå chiïnë dõch bùtæ khó chñnh thûcá àa ä àûúcå phatá àönå g vaoâ tuênì trûúcá , ûu tiïn têpå trung vaoâ nhûnä g con àûcå hung hanä hún. Cho àïnë nay, hoå àa ä bùtæ àûúcå 37 con khó, hêuì hïtë àûúcå cú sú ã quanã ly á àönå g vêtå hoang daä ú ã tónh Saraburi lên cênå chùm socá , trong khi nhûnä g con khacá àûúcå gûiã àïnë vûúnâ thu á Lopburi. Cacá quan chûcá cho biïtë ho å co á kï ë hoacå h bùtæ nhûnä g con khó conâ laiå , àùcå biïtå la â nhûnä g con ú ã khu dên cû. Nhûnä g chiïcë chuönì g riïng biïtå seä àûúcå chuêní bõ cho cacá àanâ khó khacá nhau, àïí ngùn chuná g àaná h nhau. Öng Athapol hy vonå g giai àoanå àêuì tiïn cuaã chiïnë dõch seä bùtæ àêuì trong vonâ g vaiâ tuênì nûaä va â tin rùnç g nhûnä g chiïcë chuönì g khöní g lö ì se ä co á thï í chûaá hanâ g nghòn con vaâ “se ä giaiã quyïtë vênë àï ì rêtë nhanh choná g”. Nhûnä g chu á khó la â biïuí tûúnå g cuaã tónh Lopburi, núi ngöi chuaâ Prang Sam Yot tö í chûcá lï î höiå “Buffet khó” hanâ g nùm vaâ chuná g thûúnâ g daoå quanh khùpæ thanâ h phö.ë Khó Macaque laâ loaiâ àûúcå baoã vïå theo luêtå baoã tönì àönå g vêtå hoang daä cuaã Thaiá Lan. Öng Athapol khuyïn moiå ngûúiâ khöng nïn coi khó laâ ke ã xêuë , àönì g thúiâ nhênå xetá rùnç g chñnh quyïnì co á thï í àaä khöng triïtå àï í trong viïcå kiïmí soatá quênì thï í khó, dênî àïnë xung àötå giûaä àönå g vêtå va â con ngûúiâ . Öng cho biïtë 52 trong söë 77 tónh cuaã ca ã nûúcá thûúnâ g xuyïn baoá caoá cacá vênë àï ì liïn quan àïnë khó va â cacá nha â chûcá tracá h cunä g àang apá dunå g chiïnë dõch taiå cacá khu vûcå khacá cuaã Thaiá Lan, nhû Prachuap Khiri Khan va â Phetchaburi. Öng Phadej Laithong, Giamá àöcë Vùn phonâ g Baoã tönì Àönå g vêtå hoang da,ä cho biïtë moiå ngûúiâ cunä g cênì phaiã thñch nghi vúiá nhûnä g con khó cuaã thanâ h phö,ë giaiã thñch rùnç g viïcå thiïuë nguönì thûcá ùn tû å nhiïn khiïnë cacá loaiâ àönå g vêtå phaiã tòm thûcá ùn ú ã bêtë cû á núi naoâ chuná g co á thï,í kï í ca ã tû â con ngûúiâ . n “Thaânh phöë khó” bõ… khó xêm chiïmë Sau nhiïìu nùm àöi co, thaânh phöë Lopburi cuãa Thaái Lan cuöëi cuâng àaä lïn kïë hoaåch chêëm dûát tònh traång höîn loaån do àaân khó. Khó ùn traiá cêy trong lïî höiå khó ú ã tónh Lopburi
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==