Cuönë tiïuí thuyïtë bùnç g tranh nayâ la â mötå sû å la å cuaã vùn hocå Viïtå , cuaã xuêtë banã Viïtå Nam, búiã no á àûúcå ghi laiå bùnç g danå g truyïnå tranh comic, qua con mùtæ cuaã nhûnä g ngûúiâ tre ã hiïnå àaiå , cunâ g sinh nùm 1993, cunâ g sönë g taiå Paris: Trênì Haiã Anh vaâ Pauline Guitton. Sau khi lêyë bùnç g Thacå sô Kinh tïë hocå vùn hoaá röiì bùnç g Àiïnå anã h, Haiã Anh bùtæ tay vaoâ viïcå ra mùtæ “Sönë g” - cuönë sacá h àêuì tay cuaã cö. “Vúiá töi, dunâ g tiïnë g me å àe ã va â giû ä nguyïn dêuë àï í àùtå tïn cho cuönë tiïuí thuyïtë bùnç g tranh nayâ la â àiïuì hïtë sûcá quan tronå g khi xuêtë banã lênì àêuì tiïn taiå Phapá . “Sönë g” la â tû â nayã ra trong têm trñ töi khi meå kï í töi nghe nhûnä g cuöcå phiïu lûu ly kyâ thúiâ niïn thiïuë cuaã ba.â Va,â mùcå du â la â cêu chuyïnå ca á biïtå , töi quyïtë àõnh tomá tùtæ möiî ky á ûcá bùnç g mötå àönå g tû â tiïnë g Viïtå , àï í co á thï í ghi khùcæ nhûnä g ky á ûcá êyë vaoâ chu ã àï ì phöí quatá hún. Do vêyå , khi àocå cêu chuyïnå gia àònh àûúcå ngùtæ chûúng bùnç g nhûnä g tû â vûnå g cuaã ngön ngûä gia àònh êyë , cacá banå Phapá co á thï í se ä khamá pha á ra nhiïuì tû â khacá cuaã thû á ngön ngûä tuyïtå àepå laâ tiïnë g Viïtå , va â cacá banå Viïtå thò khamá pha á ra vaiâ tû â tiïnë g Phapá , ú ã phiïn banã xuêtë banã ú ã Viïtå Nam nayâ ” - Haiã Anh chia se.ã Conâ Pauline Guitton - cö banå hanâ g xomá cuaã Haiã Anh taiå Paris - sau khi theo hocå taiå Trûúnâ g My ä thuêtå Caen, cö àïnë Viïtå Nam sönë g mötå nùm cunâ g Haiã Anh. Thúiâ gian nayâ àa ä nhen nhomá mötå dû å aná lamâ chung mötå tacá phêmí àêuì tay cho ca ã hai va â sau ào,á cö àa ä dayâ cöng tòm hiïuí tû liïuå /hònh anã h liïn quan túiá dû å aná , àönì g thúiâ bùtæ tay phacá hoaå cacá phên canã h, taoå hònh cacá nhên vêtå . Pauline têm sû:å “Xin camã ún Haiã Anh vò àaä àönì g hanâ h cunâ g mònh suötë thúiâ thú êuë , cho mònh cêpå bïnë cuöcå phiïu lûu nayâ va â giupá mònh khamá pha á àêtë nûúcá cunâ g vùn hoaá cuaã àêtë nûúcá banå …”. Khi trúã vï ì Phapá , Pauline tiïpë tucå hocå ú ã Trûúnâ g Gobelins, khoa Àiïnå anã h hoatå hònh vaâ tötë nghiïpå nùm 2021. Hiïnå nay, Pauline chu ã yïuë lamâ viïcå vúiá tû cacá h hoaå sô veä banã g phên canã h hoatå hònh. “Sönë g” la â cêu chuyïnå vï ì mötå ngûúiâ me å (nû ä àaoå diïnî va â biïn kõch àiïnå anã h nöií tiïnë g Viïtå Linh) kïí cho con gaiá vïì nhûnä g ky á ûcá kho á quïn xuyïn suötë khoanã g thúiâ gian tûâ nùm 1969 túiá nùm 1975 khi baâ sönë g cunâ g ngûúiâ cha vaâ lamâ viïcå trong chiïnë khu miïnì Àöng Nam bö å thúiâ ky â khaná g chiïnë chönë g Myä cuaã dên töcå . Vúiá hai tuyïnë thúiâ gian quaá khû á - hiïnå taiå , cunâ g cacá nhên vêtå àan caiâ , àûúcå taiá hiïnå bùnç g ngön ngûä àiïnå anã h, cuönë sacá h song song khùcæ hoaå hònh anã h cuaã hai ngûúiâ phu å nû:ä Mötå thiïuë nû ä trong kyá ûcá ngûúiâ me,å luön cöë gùnæ g thñch nghi vaâ hoa â mònh vaoâ cuöcå sönë g taiå chiïnë khu. Conâ ngûúiâ kia laâ mötå thiïuë nû ä tre,ã hiïnå àaiå , àang gùnæ g goiã kïtë nöië vúiá me å va â qua á khû,á àï í hiïuí thïm vï ì me å mònh va â vï ì cöiå nguönì . Dï î thêyë mötå àiïuì rùnç g, nhûnä g cêu chuyïnå qua á khû á trong “Sönë g” khöng phaiã nhûnä g àöië àêuì gay cênë ma â la â nhûnä g khoanã h khùcæ ngayâ thûúnâ g núi chiïnë khu. Trong ào,á ngûúiâ àocå se ä bùtæ gùpå hònh anã h cö thiïuë nû ä Linh cunâ g cha mònh vaâ nhûnä g àönì g àöiå sönë g, lamâ viïcå , lamâ phim àêyì àam mï trong àuã bï ì thiïuë thönë , dûúiá lanâ bom rúi baoä àanå va â trong tiïnë g mayá bay gêmì ru á êmì aoâ trïn bêuì trúiâ . Banå àocå /xem “Sönë g” hùnè khöng khoiã bêtë ngú â khi àûúcå tacá gia ã va â nhên vêtå khöng hïì giêuë giïmë kï í laiå nhûnä g diïnî biïnë têm ly á phûcá tapå cuaã nhên vêtå Linh khi manå h me ä vûútå thoatá nhûnä g diïnî biïnë àêyì thùng trêmì va â eoá le cuaã gia àònh; hay trong thúiâ kyâ sönë g ú ã chiïnë khu, khi phaiã chõu àûnå g nhûnä g aná h nhòn vaâ lúiâ noiá khöng mêyë thên thiïnå cuaã moiå ngûúiâ xung quanh vúiá “mötå cö gaiá thanâ h thõ tiïuí tû sanã ”. Röiì nûaä , la â nhûnä g kho á khùn trong viïcå àamã nhiïmå nêuë ùn khi lûúng thûcå , thûcå phêmí àïuì khan hiïmë ; hay viïcå caná h chõ em trong chiïnë khu phaiã tòm cacá h khùcæ phucå vêtå dunå g khi möiî lênì “àïnë ky”â … Têtë ca ã àa ä àûúcå mö ta ã vúiá nhiïuì tònh tiïtë chên thûcå , gêy xucá àönå g manå h me.ä Cunä g phaiã cöng nhênå gocá nhòn tinh tï ë va â taoå hònh cöng phu cuaã nû ä hoaå sô tre ã taiâ nùng ngûúiâ Phapá Pauline Guitton khi cö àaä thï í hiïnå rêtë co á hönì thênì thaiá hònh anã h ngûúiâ Viïtå noiá chung vaâ cacá nhên vêtå cuaã mötå thúiâ khaná g chiïnë gian kho á noiá riïng. Qua “Sönë g”, banå àocå /ngûúiâ xem tranh seä co á dõp hiïuí thïm vïì nû ä àaoå diïnî Viïtå Linh - ngûúiâ ma â sau 7 nùm sönë g trong chiïnë khu va â àa ä co á dõp hocå hoiã àûúcå ñt nhiïuì kinh nghiïmå trong lônh vûcå àiïnå anã h, àûúcå Nha â nûúcá cû ã àïnë Liïn Xö (trûúcá àêy) theo hocå taiå VGIK (mötå trong nhûnä g trûúnâ g àiïnå anã h danh giaá trïn thïë giúiá ). Sau nayâ , khi trú ã vï ì Viïtå Nam, baâ àa ä thûcå hiïnå àûúcå 6 bö å phim truyïnå . Viïtå Linh àaä trú ã nïn nöií tiïnë g khi mötå sö ë bö å phim cuaã ba â àûúcå phatá hanâ h va â trao thûúnã g ú ã nûúcá ngoaiâ , nhû “Ganá h xiïcë rong” (1988), “Chung cû” (1999), “Mï Thaoã , thúiâ vang boná g” (2002). Hiïnå nay, sau mötå thúiâ gian àõnh cû taiå Paris, duâ sûcá khoeã àaä co á phênì suy giamã , nhûng Viïtå Linh vênî miïtå maiâ lamâ viïcå va â mú ã sên khêuë kõch Hönì g Hacå ú ã TP Hö ì Chñ Minh. Cuönë tiïuí thuyïtë bùnç g tranh nayâ àûúcå nhiïuì ngûúiâ nhênå xetá la â mötå sûå la å cuaã vùn hocå Viïtå , cuaã xuêtë banã Viïtå Nam, búiã no á may mùnæ àûúcå thûaâ hûúnã g thanâ h qua ã gênì àêy cuaã “Sönë g” trïn vùn àanâ nûúcá Phapá . Co á le,ä búiã nöiå dung va â kõch banã truyïnå xuêtë sùcæ , ma â ngay tû â khi conâ la â banã thaoã , “Sönë g” àa ä thu hutá cacá nha â xuêtë banã Phapá , va â àa ä nhênå àûúcå sû å quan têm cuaã La Scam (Quyä hö î trú å xuêtë banã cho nhûnä g tacá phêmí xuêtë sùcæ bùnç g Phapá ngû)ä . “Sönë g” lênì àêuì ra mùtæ taiå Phapá vaoâ àêuì nùm 2023 búiã nha â xuêtë banã Ankama, vaâ chó sau mötå thúiâ gian ngùnæ àa ä baná àûúcå 8.000 banã . Tiïpë ào,á “Sönë g” àa ä vûútå qua rêtë nhiïuì tacá phêmí sacá h minh hoaå Phapá ngû,ä àoatå giaiã “Prix du Jury oecumená ique de la BD 2024”. Cunä g vúiá tacá phêmí nayâ vaâ cacá hoatå àönå g khacá cuaã cö gaiá tre ã ngûúiâ Phapá göcë Viïtå - tacá gia ã Trênì Haiã Anh - cö àa ä vinh dû å àûúcå Tapå chñ Forbes vinh danh trong “Nhûnä g ngûúiâ tre ã xuêtë sùcæ dûúiá 30 tuöií taiå chêu A Á nùm 2023”. “Sönë g” - cuönë truyïnå tranh do NXB Kim Àönì g phatá hanâ h, vúiá banã dõch cuaã Hönì g Minh, khöng àún thuênì la â mötå tacá phêmí danâ h cho thiïuë nhi, búiã le,ä bêtë cû á àöië tûúnå g banå àocå naoâ cunä g co á thïí thûúnã g thûcá no á àï í hiïuí thïm vïì nhûnä g nùm thaná g khaná g chiïnë haoâ hunâ g cuaã dên töcå . Nhûnä g cêu chuyïnå giao camã thï ë hï å cuaã hai me å con trong “Sönë g” vûaâ gopá phênì taiá hiïnå lõch sûã ú ã mötå gocá nhòn ñt àûúcå nhùcæ àïnë , vûaâ khùcæ hoa å möië quan hïå phûcá tapå giûaä me å va â con gaiá , àï í röiì ho å hiïuí vï ì nhau hún, thöng camã , se ã chia, trutá bo ã nhûnä g raoâ canã vaâ khoanã g cacá h thï ë hï.å Nhûnä g àiïuì àûúcå diïnî àatå trong “Sönë g” khöng phaiã la â nhûnä g khucá khaiã hoanâ , khöng diïnî ta ã nhûnä g àiïuì to tatá cuaã lõch sû.ã “Sönë g” àa ä àatå àûúcå mong ûúcá tòm hiïuí nguönì cöiå cuaã mötå ngûúiâ tre ã Viïtå sinh ra vaâ lúná lïn ú ã nûúcá ngoaiâ , àönì g thúiâ lan toaã àûúcå sû å àönì g camã , chia se ã cuaã be â banå quöcë tï ë - nhû nûä hoaå sô tre ã Pauline Guitton vaâ nhûnä g ngûúiâ Phapá khacá . Àï í hoanâ thanâ h “Sönë g”, Haiã Anh vaâ Pauline Guitton àaä nhênå àûúcå sû å unã g hö å hïtë lonâ g cuaã gia àònh vaâ be â banå , cunâ g trú å ly á minh hoaå Juliette Guitton… Tû â nùm 2020, Haiã Anh àa ä chuyïní vïì sönë g taiå TP.Hö ì Chñ Minh, lamâ viïcå trong lônh vûcå nghe nhòn vaâ xuêtë banã , liïn tucå dõch chuyïní giûaä Viïtå Nam va â Phapá . Cuöië cuönë sacá h, Haiã Anh àa ä thanâ h thûcå chia se:ã “Töi gùnæ bo á thên thiïtë vúiá Paris, nïn chuyïní dõch khöng hïì la â chuyïnå dï î danâ g. Thên nayâ vñ xe ã lamâ àöi, töi mong co á thïm mötå Haiã Anh nûaä àang ú ã laiå Phapá . Nhûng khatá khao phiïu lûu trong töi manå h hún hïtë . Giú â àêy, khi meå àa ä truyïnì laiå cho töi cêu chuyïnå àúiâ ba,â töi cunä g se ä viïtë vaiâ trang vïì cêu chuyïnå àúiâ mònh, chñnh taiå núi nayâ ”.n Anh: L.Q.V à 10 Chuã nhêåt 7/4/2024 Vùn hoáa - Vùn nghïå BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Kïtë nöië vùn hoaá Phapá - Viïtå “Sönë g” la â mötå tacá phêmí mang mauâ sùcæ höiì ûcá - tûå truyïnå , vûaâ giauâ chêtë vùn chûúng, vûaâ àêmå tñnh àiïnå anã h. Àêy laâ kïtë qua ã húpå tacá saná g taoå nghï å thuêtå cuaã hai cö gaiá 9x - mötå tacá gia/ã biïn kõch ngûúiâ Phapá göcë Viïtå va â mötå hoaå sô ngûúiâ Phapá - aná h lïn nhûnä g khoanã h khùcæ giao camã tuöií tre ã giûaä hai thïë hï å me å - con va â qua ào,á mötå manã g ky á ûcá lõch sû ã cuaã dên töcå àa ä àûúcå lênì giú.ã “Sönë g” (do NXB Kim Àönì g ênë hanâ h) thûcå sû å la â nhõp cêuì nöië qua á khûá vúiá hiïnå taiå , kïtë nöië hai nïnì vùn hoaá Phapá va â Viïtå Nam. Àaoå diïnî Viïtå Linh (bïn phaiã ) va â con gaiá Haiã Anh Hoaå sô Pauline Guitton (bïn traiá ) va â tacá gia ã Trênì Haiã Anh [ LÏ QUANG VINH ] CUÖNË TIÏUÍ THUYÏTË BÙNÇ G TRANH “SÖNË G”: Bòa cuönë sacá h “Sönë g” Mötå sö ë trang trong cuönë “Sönë g”
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==