ĐỘI QUAY PHIM TẠI ĐIỆN BIÊN PHỦ Đạo diễn - Nghệ sĩ Ưu tú Phạm Việt Tùng là một nhà làm phim tài liệu nổi tiếng của điện ảnh Việt Nam. Năm 1957, khi vào ngành điện ảnh, Phạm Việt Tùng đã có thời gian làm việc cùng nhà quay phim kỳ cựu Nguyễn Tiến Lợi, người từng được cử lên Điện Biên để quay phim về Chiến dịch Điện Biên Phủ. Đạo diễn Phạm Việt Tùng cho biết, ông từng được nhà quay phim Nguyễn Tiến Lợi kể, trước khi chiến dịch Điện Biên Phủ diễn ra, có hai tổ làm phim của ta được cử vào chiến trường này để quay phim về Điện Biên Phủ. Tổ đi đầu tiên gồm Nguyễn Tiến Lợi đảm nhiệm quay phim chính, các thành viên còn lại là Nguyễn Ngọc Quỳnh, Nguyễn Quý Lục và Nguyễn Văn Sinh. Bấy giờ, tổ quay phim chỉ có chiếc máy quay hiệu Paya Bolex, dùng phim cỡ 16mm của Thụy Sĩ. Đây là loại máy quay thường được dùng quay trong gia đình hay khi du lịch, nhưng vì không thể tìm được máy quay cỡ 35mm chuyên dùng cho điện ảnh nên buộc phải dùng loại máy quay này. Ngày ấy, mặc dù máy quay phim thô sơ, kinh nghiệm chiến trường chưa có nhiều, nhưng tổ quay phim đã bám sát trận địa, quay những thước phim quý giá trước và khi chiến dịch Điện Biên Phủ diễn ra. Tiếp đó, một tổ làm phim tài liệu khác lại được cử vào chiến trường gồm Nguyễn Hồng Nghi, Nguyễn Phụ Cấn, Nguyễn Như Ái, Nguyễn Đăng Bảy, Nguyễn Thụ… Tổ này lên Điện Biên Phủ khi chiến dịch đã gần giai đoạn cuối, nên chủ yếu quay các cảnh công binh, dân công hỏa tuyến làm nhiệm vụ phá mìn, vận tải lương thực, tiếp tế đạn dược, thuốc men cho chiến trường. Tại Điện Biên Phủ, những thước phim về chiến dịch được quay nhiều ngày, kết hợp với những cảnh phim về sự chuẩn bị ở hậu phương, các công tác hậu cần…, tất cả được tổng hợp, biên tập lại để tạo nên bộ phim tài liệu “Điện Biên Phủ” (hay còn gọi là “Chiến thắng Điện Biên Phủ”) được sản xuất trong năm 1954. Sau khi hoàn thành, “Chiến thắng Điện Biên Phủ” được công chiếu rộng rãi, giành được sự đón nhận mạnh mẽ của khán giả. Bộ phim không những được xem là tác phẩm đánh dấu sự trưởng thành của nền điện ảnh Cách mạng, mà còn là tác phẩm gây tiếng vang đầu tiên đánh dấu sự ra đời của điện ảnh Việt Nam. Sau này, trong sơ thảo “Lịch sử điện ảnh Cách mạng Việt Nam”, Cục Điện ảnh Việt Nam đã đánh giá: “Chiến thắng Điện Biên Phủ là tác phẩm tổng kết cả một giai đoạn phát triển đầu tiên của điện ảnh dân tộc Việt Nam trưởng thành trong chiến đấu”. Nói cụ thể hơn, nếu như trước đây phần lớn phim tài liệu của Việt Nam mang đặc điểm của phim phóng sự, thì từ “Chiến thắng Điện Biên Phủ” đã hình thành một cấu trúc bài bản của 8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Sáu n Ngày 26/4/2024 KẾT QUẢ CỦA HÀNG TRĂM LẦN “THỬ VÀ SAI” Tháng 5/2022, giới hội họa Việt Nam nói riêng và người dân Việt Nam nói chung đã phải trầm trồ khi bức tranh panorama (dạng tranh toàn cảnh) về chiến dịch Điện Biên Phủ chính thức được trưng bày tại tầng 2 của Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Bức tranh vẽ bằng chất liệu sơn dầu, với 4.500 nhân vật có chiều dài 132m, chiều cao 20,5m, đường kính 42m và tổng diện tích 3.225m2, đây là bức tranh tường lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong top những bức tranh tường lớn nhất thế giới, cùng các bức tranh nổi tiếng như “Trận chiến Borodino” cao 15m, dài 115m tại bảo tàng tranh panorama (Nga), hay bức “Trận chiến Sevastopol” cao 14m, dài 115m trưng bày tại bảo tàng tranh panorama ở Sevastopol (Ukraine)... Bức tranh đã giành được nhiều giải thưởng lớn về nghệ thuật như giải Nhất giải thưởng Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2022; giải Đặc biệt giải thưởng sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh giai đoạn 2021-2023… Để tìm hiểu rõ hơn về quá trình tạo nên bức tranh chiến dịch Điện Biên Phủ, chúng tôi đã gặp ông Nguyễn Văn Mạc, “kiến trúc sư trưởng” đã đứng ra tập hợp gần 200 họa sĩ để vẽ nên bức tranh này. Theo ông Mạc, mất 9 năm để các họa sĩ hoàn thành bức tranh. Quá trình này có thể chia làm 3 giai đoạn chính: Phác thảo bước 1 (từ 2014-2016), phác thảo bước 2 (từ 2016-2019) và giai đoạn hoàn thiện (từ 2019-2022). Ở bản phác thảo đầu tiên, bức tranh chỉ có diện tích 76 m2. Ông Mạc cho biết, trong số gần 200 hoạ sĩ tham gia, phần lớn tham gia vẽ phác thảo và vẽ phối cảnh sơ bộ, chỉ có một nhóm hoạ sĩ nòng cốt khoảng vài chục người đảm nhiệm những phần quan trọng nhất của bức tranh. Đó là những người đã làm việc với bức tranh ngay từ giai đoạn phác thảo bước 1. Nhưng không phải cứ đặt cọ xuống là họ có thể vẽ một mạch từ đầu đến cuối. Thực tế, bức tranh thành phẩm là kết quả của quá trình thử và sai lặp lại hàng trăm lần. Ông Mạc cho biết, số bản phác thảo phải bỏ đi trong giai đoạn vẽ tranh nhiều vô kể. Cũng giống như Không nhiều người biết để tạo nên bức tranh panorama về chiến dịch Điện Biên Phủ, gần 200 họa sĩ đã phải lao động rất miệt mài, gian khổ. Trình độ mỹ thuật cao chỉ là một trong nhiều yếu tố tạo nên tác phẩm nghệ thuật đồ sộ ấy… Ông Nguyễn Văn Mạc (trái) - trưởng nhóm họa sĩ vẽ bức tranh panorama về chiến dịch Điện Biên Phủ và bà Vũ Thị Tuyết Nga - Giám đốc Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ n NHÓM PV BAN BẠN ĐỌC KÝ SỰ Bài 12: Về bức tranh panorama tại bảo tàng Điện Biên Phủ Bộ đội về tiếp quản Thủ Đô năm 1954 (Cảnh phim “Việt Nam”) Đoàn làm phim tài liệu (cùng một số phóng viên ảnh) tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ ẢNH: T.L Ngày 15/3/1953, nền Điện ảnh Cách mạng Việt Nam được thành lập tại chiến khu Việt Bắc. Một năm sau, ngày 13/3/1954, Chiến dịch Điện Biên Phủ diễn ra. Khi đó, trước và sau chiến dịch Điện Biên Phủ, điện ảnh Việt Nam đã có những bộ phim đầu tiên nói về chiến dịch này. Những bộ phim đầu tiên về chiến Hình ảnh các họa sĩ hoàn thiện bức tranh panorama về chiến dịch Điện Biên Phủ trên giàn giáo Trước đây, tôi có dịp gặp cố đại tá, Anh hùng Hoàng Đăng Vinh, người từng trong tổ bắt sống tướng Đờ- Cát tại chiến dịch Điện Biên Phủ. Anh hùng Hoàng Đăng Vinh cho biết, sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc, cũng trong tháng 5/1954, ông được triệu tập để quay phim “Việt Nam”. Tại đây, ông có dịp gặp lại tướng Đờ-Cát, cũng được đưa về đây để quay phim. Sau khi quay xong, một người quay phim của đoàn làm phim đã tặng người chiến sĩ trẻ Hoàng Đăng Vinh một chiếc huy hiệu Đoàn của Liên Xô (cũ).
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==