Chuã nhêåt 14/4/2024 5 Phoáng sûå Quay laiå núi àaoã catá aná ngû ä phña trûúcá baiä biïní Cûaã Àaiå (Höiå An) nayâ sau 5 nùm, töi nhênå ra rùnç g qua thúiâ gian, àaoã catá coá hònh daná g con khunã g long thúiâ tiïnì sû ã nayâ àa ä trú ã thanâ h la á chùnæ baoã vï,å àem laiå niïmì tin têm linh cho ngû dên núi àêy. Trûúcá àa ä co á “saná g kiïnë ” àùtå tïn àaoã catá nayâ la â àaoã Trònh - laâ núi trònh diïnå vúiá thiïn nhiïn trûúcá khi ruä mònh thanh sacå h àï í ra Cu â Lao Chamâ ; Nhû àïnì Trònh úã nhiïuì núi chönë chuaâ chiïnì tön nghiïm khacá . KHUNÃ G LONG ÀAÄ “BEÁO” HÚN Buöií saná g, àêuì tiïtë trúiâ Xuên, soná g ïm hùnè . Mötå chiïcë thuyïnì thuná g coá gùnæ mayá vúiá cöng suêtë nho,ã 3 ngûúiâ ngöiì vênî dû. Theo öng Huynâ h Tênë Dunä g, àaoã àa ä böiì ra biïní , xa bú â hún so vúiá lucá trûúcá . Mêtë gênì 30 phutá trïn biïní , lûúnå tû â àiïmí àuöi con “khunã g long” - nhû cacá h goiå quen thuöcå cuaã ngûúiâ dên vï ì honâ àaoã múiá nhö lïn khoiã mùtå biïní tû â vaiâ nùm trûúcá nayâ . Nùnæ g súmá cunä g tö thïm oná g aná h cho àaoã catá . Traiã qua hún 5 nùm kïí tû â khi àaoã catá hònh thanâ h, àïnë thúiâ àiïmí nayâ thuênå theo tûå nhiïn honâ àaoã nho ã àaä tû å biïnë àöií ma â vúiá mùtæ thûúnâ g cunä g co á thï í thêyë ro.ä Con “khunã g long” giúâ àa ä “to beoá ” hún vò noá nú ã rönå g hún vï ì bï ì ngang lênî chiïuì daiâ va â tûúng lai co á thï í nhiïuì hún nûaä . Àùtå chên xuönë g àaoã catá múiá camã giacá àûúcå catá núi àêy mõn vaâ chùcæ hún so vúiá baiä catá trïn búâ àêtë liïnì . Bùng qua baiä catá vanâ g gênì 10m vúiá nhûnä g ö í conâ g àu ã kñch thûúcá lúná nho,ã chuná g töi bùtæ gùpå mötå dayä racá lúná keoá daiâ , nùmç ngay trung têm cönì catá cunâ g nhûnä g vïtë hùnç ma â soná g àêyí vaoâ hïtå nhû xûúng sönë g cuaã chu á “khunã g long” nùm naoâ . Àiïuì nayâ cho thêyë cönì catá àa ä lúná dênì lïn, nhö cao manå h me.ä Trïn catá la â nhûnä g chiïcë lönì g batá quaiá bùtæ ca,á boná g àenâ tronâ lêpë laná h khi nùnæ g chiïuë xuönë g, nhûnä g chai nhûaå conâ nûúcá bïn trong, chai thuyã tinh, xöpë chòm nûaã thên mònh dûúiá lanâ catá vanâ g hay cacá vêtå dunå g bùnç g thepá chi chñt bamá ha…â Dûúiá lúpá catá nûaã chòm nûaã nöií , nhûnä g thên göî nêu sêmî to gênì bùnç g àûaá be á lïn 3, tûâ bao giú â àa ä thanâ h núi che nùnæ g cho hang conâ g. Têtë ca ã àïuì tû â biïní datå vaoâ , àem theo bao cêu chuyïnå àïnë núi àaoã “vanâ g” nayâ . Öng Dunä g chó tay hûúná g vï ì tramå canh ma â bö å àöiå biïn phonâ g múiá dûnå g lïn höiì nùm ngoaiá . Àêy laâ núi àï í theo doiä va â àamã baoã an toanâ cho nhûnä g chiïcë ca nö, thuyïnì , be â khi ài ra Cuâ Lao Chamâ . Cunä g búiã , nùm 2022, vuå lêtå ca nö du lõch úã Cu â Lao Chamâ khiïnë 17 ngûúiâ tû ã vong nïn viïcå dûnå g tramå theo doiä la â àiïuì cênì thiïtë . Ài hún trùm bûúcá trïn àaoã catá , phaiã dûnâ g laiå hún chucå lênì giêtå mònh, vúiá nhûnä g vêtå dunå g àö ì cuná g àu ã loaiå vêtå liïuå tû â gö î epá thu ã cöng àïnë thunâ g xöpë cùtæ ra conâ nguyïn nhang àenâ . Öng Dunä g baoã , ào á la â cuaã ngû dên núi àêy cuná g cêuì bònh an, che chúã cho nhûnä g chuyïnë ra khúi. Àútå trûúcá , khi àaoã catá múiá xuêtë hiïnå , viïcå hanå chï ë ra àêy mötå phênì vò lïnå h cuaã chñnh quyïnì , mötå phênì cunä g do sû å linh thiïng cuaã núi àêy. Coá vaiâ ngû dên lïn cönì röiì vï ì nha,â khöng bõ camã cunä g bïnå h têtå khöng roä ly á do. Sau, ngû dên truyïnì tai nhau cuná g baiá “cö bacá ” trïn cönì nïn moiå thû á yïn öní nhû bêy giú,â nhûnä g chiïcë thuyïnì ài xa cunä g nhû àûúcå sû å baoã hö,å nhiïuì ca á va â an toanâ àïnë khi vaoâ bú.â CHE CHÚ Ã NGÛ DÊN Chuná g töi khaoã satá mötå vonâ g tû â bú â Têy cönì röiì vonâ g qua phña Àöng. Soná g biïní thêtå la,å àûná g trïn cönì nhòn vaoâ bú,â soná g ïm nhû mùtå hö ì tônh lùnå g, traiá ngûúcå vúiá mùtå bïn phña Àöng, nhûnä g cún soná g lúná trùnæ g xoaá , dönì dêpå döiå túiá . Quaã nhiïn, àaoã catá àang che chúã cho ngû dên núi àêy nïn múiá thay àöií hònh danå g daiâ ra nhanh àïnë vêyå . Nhûnä g lönì g be â nuöi àu ã thû á haiã sanã àûúcå ngû dên àùtå trong búâ àa ä co á thï í yïn têm hún maâ sinh trûúnã g. Sû å phûcá tapå trong cacá h biïnë àöií cuaã àaoã catá thêtå choná g vaná h. Co á leä do thúiâ tiïtë thêtë thûúnâ g nhûnä g nùm qua nïn àaoã cunä g biïnë àöií àï í thñch nghi. Ngay khu vûcå giûaä àaoã , thúiâ gian trûúcá co á mötå hö ì nûúcá trong vùtæ nhûng giúâ àêy núi àoá donâ g nûúcá biïní chayã qua ngùn cacá h taoå thanâ h 2 cönì catá nho.ã Nhòn tûâ trïn cao, donâ g nûúcá biïní chayã qua giûaä àaoã catá giönë g mötå donâ g haiã lûu àêuì cûaã biïní thu nho,ã nhû la â moná qua â ma â me å thiïn nhiïn ban cho núi àêy. Donâ g nûúcá ngùn cacá h êyë chó ngêpå mötå phênì khöng quaá sêu, thêtå giönë g con àûúnâ g ài bö å ra àaoã Nhêtë Tû å Sún (thõ xa ä Söng Cêuì , tónh Phuá Yïn), nûúcá rutá se ä nhö ra àûúnâ g catá cho moiå ngûúiâ thoaiã maiá ài bö å bùng biïní tûâ àêtë liïnì ra àaoã . Ú Ã àaoã catá nayâ cunä g thï ë nhûng laâ vaoâ muaâ Àöng. Bïn búâ phña Àöng àaoã catá , soná g àa ä böiì lïn lúpá catá múiá nhûng cunä g mang ài lúpá catá cu.ä Mötå àoanå bú â catá daiâ hún 100m, cao gênì 1m so vúiá bú â catá mõn bïn dûúiá , bõ xoiá , loiâ ra nhûnä g bö å rïî cêy muönë g biïní àan xen nhau nhû têmë lûúiá ngùn nûúcá biïní àêpå vaoâ . Trong kyá sû å “Ài trïn àaoã catá àang cûaå quêyå …” cuaã nha â baoá Trênì Tuênë àùng nùm 2019 trïn baoá Tiïnì Phong, coá àoanå : “Nha â baoá , nha â thú Vo ä Kim Ngên laiå conâ tó mêní lêtå lïn tûnâ g chiïcë chai lêpë lo á trong lonâ g catá àï í xem bïn trong àoá co…á bûcá thû tû â biïní khúi naoâ khöng! Cunä g chõ, co á “saná g kiïnë ” àùtå tïn àaoã catá nayâ la â àaoã Trònh”. Saná g kiïnë àùtå tïn àaoã catá la â àaoã Trònh, coá le ä nïn àûúcå sû ã dunå g tû â bêy giú.â Àaoã catá àa ä thay àöií hònh daná g va â trònh diïnå ra nhûnä g tracá h nhiïmå cuaã no á vúiá àúiâ sönë g, con ngûúiâ núi àêy. Trïn àoanå àûúnâ g trú ã vï ì bú,â coá àöi chim sïuë biïní saiã caná h bay docå theo chuná g töi. Laâ mûnâ g rú ä hay àang gûiã lúiâ chaoâ àïnë vúiá chuná g töi, têtë nhiïn khöng thïí noiá àûúcå gò nhiïuì nhûng àiïuì àêyë cho thêyë àaoã catá vênî àang tiïpë tucå ky â sinh nú ã ky â diïuå cuaã mònh. n [ BACÁ H VIÏN ] Ngû dên Huynâ h Tênë Dunä g (51 tuöií , xa ä An Haiã , huyïnå Duy Xuyïn, tónh Quanã g Nam) co á kinh nghiïmå lêu nùm vï ì àaná h bùtæ ca á xa búâ taiå khu vûcå biïní nayâ , khi nghe chuná g töi noiá muönë traiã nghiïmå àaoã catá “khunã g long” àaä thên thiïnå , chu àaoá sùpæ xïpë chuyïnë vûútå biïní ra àaoã . Giú â àêy, nhiïuì ngûúiâ ra àaoã catá nho ã nayâ du lõch, cùmæ traiå traiã nghiïmå , àaoâ conâ g. Ngoaiâ nhûnä g xö conâ g ma â con naoâ cunä g to nhû nùmæ tay treã lïn 3, ngû dên lïn àaoã catá conâ àûúcå nhûnä g moná húiâ àem vï ì bú.â Öng Dunä g noiá , möiî lênì co á ai siïng lïn àaoã lêyë phïë liïuå àem vï ì baná cunä g àûúcå 2-3 trùm nganâ àönì g. Trûná g chim sïuë àaä hiïmë dênì , thúiâ gian trûúcá lucá naoâ cunä g nhùtå àûúcå gênì mötå rö,í loaiå rö í ma â ngûúiâ ta hay cên caá möiî khi thuyïnì àaná h bùtæ ca á vï ì bú.â Nhûnä g chöiì cêy chuöië , cêy dûaâ datå ra tû â trong rûnâ g dûaâ Cêmí Thanh àaä sinh trûúnã g nhiïuì . Cacá buiå co ã voi vúiá sûcá sönë g manä h liïtå theo thúiâ gian cunä g mocå lan ra nhiïuì hún. BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HANÂ H TÊTË CA Ã CACÁ NGAYÂ TRONG TUÊNÌ Àaoã catá khunã g long nhòn tûâ trïn cao Àaoã catá “khunã g long” trúã mònh vûún dêyå Ngû dên Huynâ h Tênë Dunä g trïn àûúnâ g ra àaoã catá Ngû dên keoá lûúiá ca á dûúiá aná h bònh minh taiå bú â biïní Cûaã Àaiå Nhûnä g ngû dên khai thacá haiã sanã quanh àaoã catá Anh: NGOC LÔNH Å Ã Anh: BACH VIÏN Á Ã Anh: BACH VIÏN Á Ã
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==