Xuất khẩu thủy sản sang EU: Đối mặt khó khăn mới

Đây là khó khăn lớn đối với doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản nhất là khi thời hạn áp dụng quy định đã rất gần.

Thủy sản xuất khẩu sẽ khó khăn hơn khi vào EU - Ảnh: T.L

Bị phạt gấp năm lần nếu…

Ngày 29/9/2008, Liên minh châu Âu EU ban hành quy định về chống đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định IUU, theo đó mọi hoạt động thương mại các sản phẩm thủy sản có được từ hoạt động đánh bắt bất hợp pháp đều bị nghiêm cấm.

Các sản phẩm thủy sản nhập khẩu vào EU phải có giấy chứng nhận đánh bắt. Cơ quan chức năng của nước có tàu đánh bắt phải xác nhận rằng thủy sản đánh bắt được trên tàu là phù hợp với quy định của pháp luật và các quy định quốc tế về quản lý và bảo tồn nguồn lợi thủy sản.

Chứng nhận này phải được cơ quan có thẩm quyền cấp. Áp dụng cho tất cả các sản phẩm đã chế biến hoặc chưa qua chế biến, trừ cá nước ngọt, cá cảnh và một số loại thân mềm như sò, hàu, trai sông…

Quy định IUU cũng nêu rõ các quốc gia thành viên EU phải áp dụng việc xử phạt ở mức tối đa ít nhất gấp năm lần giá trị của sản phẩm thủy sản sai phạm nghiêm trọng thu hồi được; ít nhất gấp tám lần giá trị của sản phẩm trong trường hợp tái phạm trong thời gian năm năm.

Việt Nam không phản đối quy định này, nhưng theo đánh giá của các nhà chuyên môn, khả năng thực hiện của nước ta hiện nay rất khó.

Quy định IUU mà EU đưa ra rõ ràng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc xuất khẩu thủy sản vào thị trường này. Các doanh nghiệp muốn xuất khẩu vào EU đương nhiên phải có giấy phép, đáp ứng các yêu cầu về việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Đối với sản phẩm nuôi trồng, việc truy xuất nguồn gốc đã khó khăn. Đối với thủy sản đánh bắt, để truy xuất nguồn gốc sản phẩm còn khó khăn hơn gấp bội.

Ông Chu Tiến Vĩnh, Cục trưởng Cục KT&BVNLTS (Bộ NN&PTNT) cho biết, nghề cá ở Việt Nam nhỏ, lực lượng quản lý mỏng, năng lực thống kê và dự báo trong nghề còn yếu, doanh nghiệp chủ yếu thu mua nguyên liệu qua hệ thống trung gian (nậu vựa)… vì thế rất khó để thực hiện ghi chép nguồn gốc xuất xứ đầy đủ cho tất cả các lô hàng khi xuất đi. Thời điểm áp dụng quy định này quá gấp rút, khiến chúng ta không đủ thời gian để triển khai thực hiện.

Gấp rút triển khai ứng phó

Từ lâu, EU vẫn được đánh giá là thị trường khó tính nhất, với những quy định hết sức khắt khe về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Nay, thêm một rào cản mới khiến ngành thủy sản Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản rơi vào thế trở tay không kịp.

Hơn thế, việc thực hiện quy định này chắc chắn sẽ nâng giá thành sản phẩm, làm giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm thủy sản Việt Nam.

Ngay tại thời điểm này, các doanh nghiệp đang rất sốt ruột vì thực tế chưa nắm rõ về quy định này và cũng không thể tự triển khai thực hiện vì còn phải chờ vào việc ban hành những văn bản hướng dẫn, các mẫu tờ khai, chứng nhận… từ các cơ quan quản lý nhà nước.

Ông Chu Tiến Vĩnh cho biết, Thương vụ Việt Nam và một số nước Đông Nam Á tại Bỉ và EU khi làm việc với các cơ quan thẩm quyền EU đã đề nghị lùi thời hạn áp dụng quy định IUU. Tuy nhiên, tất cả các đề nghị này đều không được phía EU chấp thuận.

Thời hạn áp dụng IUU của EU đã rất gần trong khi khả năng thực hiện đầy đủ các yêu cầu theo quy định này của doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế. Tuy nhiên, khi tham gia WTO, các doanh nghiệp phải chấp nhận tuân thủ các quy định của quốc tế.