Lá phiếu năm 2000 của Biden góp phần giúp TQ bứt phá thần kỳ. Món quà đầu tiên cho họ là gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) ngay năm sau, đồng thời được bán hàng rẻ tới hầu hết các nước. Năm 2010, GDP của TQ chỉ sau Mỹ. Rồi họ liên tiếp giành loạt kỷ lục như sức mua tương đương (PPP) lớn nhất từ 2014, tốc độ tăng trưởng GDP đầu người nhanh nhất từ 1960-2018. Đấy là chưa kể bốn ngân hàng lớn nhất và bốn trong top 10 thị trường tài chính lớn nhất đều tọa ở TQ.
Một quốc gia sở hữu nhiều người giàu nhất, chiếm 10% tổng tỷ phú toàn cầu, cũng gây bất an khôn nguôi. Thất vọng điển hình là họ gây nhiều vụ tranh chấp lãnh thổ với thế của kẻ bắt nạt. Năm 2009, lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại, họ tung bản đồ đường chín đoạn và tuyên bố 90% diện tích Biển Đông rộng 3,5 triệu km2 là của mình.
Chính Mỹ cũng trải nghiệm những trò quái quỷ ở Biển Đông. Trang mạng Financial Times (FT) ngày 9/10 nhắc lại chuyện TQ nói một đằng làm một nẻo về Biển Đông. Năm 2015, lãnh đạo cao nhất của TQ hứa với tổng thống Obama tại Vườn Hồng của Nhà Trắng rằng TQ sẽ không quân sự hóa các đảo nhân tạo mà họ dựng ở Biển Đông. Vậy mà “các động thái ấy đã diễn ra mau lẹ”, FT viết.
Danh sách mất niềm tin còn dài hơn thế. Năm 2012, phó tổng thống Biden dành lời có cánh cho TQ khi thu xếp chuyến thăm cấp nhà nước đến Mỹ. Tám năm sau, tháng 2/2020, ông phát biểu ngược lại với ngôn từ gây sốc. Cố vấn an ninh quốc gia HR McMaster coi “đấy là thay đổi tâm lý lớn được cả hai đảng ủng hộ”.
Gần đến ngày nhậm chức, tổng thống đắc cử Biden tiếp tục bác bỏ các chỉ trích ông sẽ không cứng rắn. Có điều, ông dễ bị TQ bắt nạt trên nhiều mặt trận mà rõ nhất là mặt trận biến đổi khí hâu khi ông không giấu diếm tình yêu với nó. TQ được cho sẽ tìm cách thử thách tổng thống mới như từng làm với Obama.
E.Medeiros, một cựu cố vấn của chính quyền Obama, cho rằng “đã đến lúc phải nói lên đúng bản chất”. Nếu tìm cách quay lại nguyên trạng và thực hiện cách tiếp cận mang tính thích nghi hơn, McMaster cảnh báo, Biden “sẽ bị thực tế đả kích”. Xu hướng cứng rắn của chính quyền mới bởi thế đang là ẩn số.
