PGS.TS Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục ATTP - Bộ Y tế, cho biết: “15h ngày 19/8, Cục ATTP nhận được điện thoại của Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) thông báo có hai vợ chồng bệnh nhân được chuyển đến Trung tâm ngày 18/8 từ Viện Lão khoa T.Ư và được Trung tâm Chống độc chẩn đoán ban đầu (theo dõi ngộ độc thực phẩm nghi do độc tố Botulinum). Qua tìm hiểu của Trung tâm Chống độc, cả hai bệnh nhân trên đều sử dụng sản phẩm Pate Minh Chay của Công ty TNHH hai thành viên Lối Sống Mới, lần sử dụng cuối cùng là cuối tháng 7/2020”.
Lãnh đạo Cục ATTP nói rằng, cùng ngày 19/8, Cục có công văn hỏa tốc đề nghị Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) thành phố Hà Nội phối hợp các cơ quan chức năng của địa phương điều tra, xác minh thông tin. Ngày 20/8, thực hiện chỉ đạo của Cục ATTP, đoàn kiểm tra của Chi cục kiểm tra cơ sở sản xuất của Công ty TNHH hai thành viên Lối Sống Mới tại thị trấn Đông Anh, Hà Nội và ghi nhận đây là cơ sở sản xuất do Sở NN&PTNT quản lý và cấp chứng nhận cơ sở đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm từ ngày 3/1.
Tính đến ngày 1/9, các bệnh viện ở TPHCM đã tiếp nhận và điều trị cho 9 bệnh nhân ngộ độc nặng sau khi ăn pate Minh Chay. Trong đó, 5 người đã xuất viện chuyển về các địa phương, còn lại 4 bệnh nhân đang điều trị.
Tuy nhiên, tại thời điểm kiểm tra, công ty không duy trì điều kiện vệ sinh như: vệ sinh nhà xưởng, vệ sinh dụng cụ, cống rãnh thoát nước… Đoàn kiểm tra đã giao Phòng Y tế huyện Đông Anh đình chỉ hoạt động sản xuất của công ty, yêu cầu khắc phục điều kiện vệ sinh, đồng thời đoàn kiểm tra lấy mẫu sản phẩm tại công ty gửi Viện Kiểm nghiệm ATVSTP Quốc gia xét nghiệm tìm vi khuẩn Clostridium Botulinum. Cũng trong thời gian này, Viện Kiểm nghiệm ATVSTP Quốc gia nhận mẫu bệnh phẩm (phân bệnh nhân) và mẫu pate dùng dở dang của bệnh nhân đang điều trị tại Trung tâm Chống độc.
Ngày 25/8, Viện Kiểm nghiệm ATVSTP Quốc gia thông báo kết quả ban đầu mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân và hộp pate dùng dở dương tính với vi khuẩn Clostridium Botulinum nhưng không điển hình. Viện Kiểm nghiệm ATVSTP Quốc gia đề nghị thêm thời gian nuôi cấy để có kết quả chính xác. Với kết quả ban đầu này, các đơn vị kỹ thuật, điều trị và cơ quan quản lý đều khẳng định chưa đủ cơ sở để kết luận việc nhiễm vi khuẩn Clostridium Botulinum trong sản phẩm pate Minh Chay là do quá trình sản xuất hay quá trình sử dụng. Cục ATTP đã yêu cầu Viện khẩn trương xét nghiệm và trả kết quả trong thời gian sớm nhất đối với sản phẩm pate Minh Chay nguyên hộp.
Đến 17h ngày 28/8, Cục nhận được kết quả kiểm nghiệm của Viện Y tế Công cộng TPHCM - phát hiện vi khuẩn Clostridium Botulinum trong sản phẩm pate Minh Chay. Lúc 18h cùng ngày, Cục cũng nhận được thông báo kết quả kiểm nghiệm sản phẩm pate Minh Chay nguyên hộp của Viện Kiểm nghiệm ATVSTP Quốc gia - cũng phát hiện vi khuẩn Clostridium Botulinum.
Thực phẩm chay không nhãn mác được bày bán tại TPHCM. Ảnh: Uyên Phương - Ngô Bình “Ngay lập tức, cá nhân tôi đã điện thoại cho đồng chí Giám đốc Sở Y tế Hà Nội đề nghị có cuộc họp gấp ngay trong đêm với lãnh đạo Sở Y tế Hà Nội, lãnh đạo Chi cục ATVSTP thành phố Hà Nội, lãnh đạo Cục ATTP. Sau khi nghe báo cáo và phân tích kết quả xét nghiệm của 2 viện, đại diện các đơn vị đã thống nhất khẳng định sản phẩm pate Minh Chay của Công ty TNHH hai thành viên Lối Sống Mới bị nhiễm khuẩn trong quá trình sản xuất, lưu thông và là nguồn lây nhiễm vi khuẩn Clostridium Botulinum gây ngộ độc cho người bệnh (cuộc họp kết thúc vào 22h ngày 28/8/2020)” - PGS.TS Nguyễn Thanh Phong nói.
Sáng 29/8, Cục ATTP đăng thông tin cảnh báo trên website của Cục yêu cầu thu hồi khẩn cấp các sản phẩm của Công ty TNHH hai thành viên Lối Sống Mới, đồng thời thông báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng về thông tin này.
Trông chờ ý thức của dân
Bà Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng Ban Quản lý ATTP TPHCM, Ban đang gấp rút thu hồi các sản phẩm của Công ty Lối Sống Mới. Ở TPHCM đã có 1.290 khách hàng mua 1.559 hộp pate Minh Chay. Tuy nhiên, việc thu hồi sản phẩm pate Minh Chay gặp nhiều khó khăn do khách hàng mua để biếu tặng, cúng chùa và một số trường hợp không chịu giao nộp với lý do giữ lại để đợi nhà sản xuất bồi thường. Bên cạnh đó, có nhiều người mua số lượng ít và đã ăn hết.
Tính đến chiều 1/9, cơ quan chức năng mới thu hồi được 103/1.559 hộp pate Minh Chay. Số còn lại chưa thu hồi được, nhưng đại diện Ban ATTP đã nhắn tin cho khách hàng để cảnh báo không được sử dụng các sản phẩm này, không để chung với các sản phẩm khác để tránh việc ăn nhầm, đợi cơ quan chức năng đến thu hồi. Các đội quản lý ATTP ở 24 quận, huyện tại TPHCM cũng đã gọi điện cho từng khách hàng, đến tận các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ để thu hồi sản phẩm.
“Với thị trường hơn 10 triệu dân như ở TPHCM thì lực lượng thanh tra về an toàn thực phẩm còn rất mỏng, như muối bỏ bể. Vì vậy, việc chống thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc… hiện nay vẫn cần dựa phần nhiều vào sự tự giác, ý thức của người dân”, bà Lan nói.
Thiếu và yếu
Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài thương mại luật gia Việt Nam, nói: “Hiện nay, với tình hình thực tế, lực lượng làm công tác quản lý còn thiếu và yếu; trang thiết bị, dụng cụ, kinh phí phục vụ cho công tác kiểm tra, kiểm soát còn hạn chế; việc lấy mẫu kiểm nghiệm còn khó khăn. Việc phát hiện ra các chất độc tố, hoá chất tồn dư thực phẩm đòi hỏi quy trình lấy mẫu kiểm định phức tạp, chi phí lớn, thời gian dài, do đó, việc cảnh báo, khuyến cáo cho người tiêu dùng chưa kịp thời”. Căn cứ Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010, người tiêu dùng hoàn toàn có quyền khiến nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi đồng thời đảm bảo an toàn tính mạng và sức khỏe của mình, ông Hậu cho biết.
