Diễn biến của phần thẩm vấn đã khiến nhiều người quan tâm vụ án này phải nghi ngờ về những chứng cứ cột tội đối với các bị cáo.
Những bị cáo “cứng đầu”
Bà chủ Thiên Lợi Hòa cũng như nhóm bị cáo doanh nghiệp đã liên tục phản cung, khẳng định không gian lận trong các phi vụ đưa hơn 11.000 tấn lá thuốc lá trị giá hơn 223 tỷ đồng vào Việt Nam và cửa khẩu tiểu ngạch.
Còn tiền “lót tay” cho cán bộ hải quan chỉ là khoản “bồi dưỡng tự nguyện” chứ không hối lộ. “Thiên Lợi Hòa còn đóng góp phần ngân sách không nhỏ cho Lào Cai” - bị cáo Nguyễn Thị Ngọc Liên còn “tiện” kể công trước toà.
Và hầu hết trong nhóm bị cáo này đều khẳng định đã bị Cơ quan điều tra ép cung, mớm cung, doạ dẫm, khiến họ phải ký bừa vào các biên bản lấy lời khai khi đang bị tạm giam phục vụ điều tra.
Nguyên Cục trưởng Hải quan Đinh Bá An và nhóm “thuộc cấp” ở Chi cục Bát Xát, Mường Khương chỉ thú nhận đã đút túi một phần “bồi dưỡng” của các doanh nghiệp.
Về việc cho thông quan những lô hàng, vị “tư lệnh” khét tiếng một thời này đã thẳng thừng nhấn mạnh quan điểm rằng tỉnh cho nhập lá thuốc lá thời đó là sai với Luật Hải quan, điều nay đã được phía Hải quan phản ứng bằng văn bản.
Còn hai cựu sỹ quan Cảnh sát C15 thì một mực cho rằng đã không ăn tiền hối lộ hơn 1 tỷ đồng, mà đó chỉ là “tiền vay cá nhân để mua nhà”…
Đặc biệt, người được dư luận quan tâm nhất đó là nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Nguyễn Ngọc Kim thì khá bình tĩnh chứng minh rõ chủ trương và việc thực hiện “đường lối” của Tỉnh ủy Lào Cai về việc cho nhập mặt hàng này để “tăng ngân sách cho địa phương, làm giàu cho tỉnh”.
Bị cáo Kim dẫn chủ trương nhất quán trước nay của Lào Cai là vẫn cho nhập mặt hàng này. Việc ký 14 văn bản “mật” hoàn toàn đúng thẩm quyền và đã có sự thông qua của Tỉnh ủy và UBND tỉnh.
Ngoài ra, Lào Cai đã có văn bản báo cáo Thủ tướng về nhập khẩu lá thuốc lá. “Vậy làm sao có thể quy kết bị cáo đã cố ý làm trái các quy định của Nhà nước?” - bị cáo Kim kết thúc phần trả lời của mình mà không có phản ứng gì của phía đại diện VKSND.
“Hành động bất ngờ” của người giữ quyền công tố
Nhiều người đã mong đợi những quan điểm đến từ vị đại diện VKS sẽ khiến các bị cáo phải “tâm phục, khẩu phục” ở phần tranh tụng, nhưng phần này đã chưa kịp diễn ra khi Chủ tọa Nguyễn Văn Lưu sau khi họp nghị án chiều qua, đã tuyên bố trả hồ sơ vụ án cho CQĐT với lý do thiếu quá nhiều chứng cứ quan trọng để phiên sơ thẩm này có thể đi đến một bản án.
“HĐXX cho rằng phải xem xét thêm những chứng cứ quan trọng đối với vụ án mà không thể bổ sung tại phiên tòa” - Ông Lưu nói.
Đại diện VKSND tỉnh Lào Cai Triệu Viết Hanh, người được xem là có… ít lời nhất trong phiên xử vụ án đặc biệt này, đã khiến cả phòng xử án bất ngờ khi ông rút ra trong cặp một văn bản viết tay soạn sẵn:
“Có nhiều tài liệu mới trong quá trình thực hiện tố tụng vụ án, nên chưa kịp thẩm tra tính hợp pháp, vậy đề nghị tòa trả hồ sơ cho CQĐT của Viện KSND Tối cao để điều tra bổ sung”.
Lập tức các luật sư tỏ rõ phản ứng, không chấp nhận việc trả lại hồ sơ, và đề nghị toà nên cân nhắc về tính hợp pháp của việc này.
Hàng loạt bị cáo hiện đang được tại ngoại và những bị cáo có cơ hội được tuyên trắng án sẽ phải đối mặt với hoạt động tố tụng rất mệt mỏi, bị ảnh hưởng quyền lợi.
Một luật sư đã đề nghị nếu trả hồ sơ thì đồng thời phải trả tự do cho các bị cáo vì chưa đủ căn cứ để cáo buộc họ.
Duy nhất luật sư Ngô Ngọc Hải, người bào chữa cho bị cáo Đinh Văn Minh cựu Trung tá C15, tán thành với đề nghị của VKS về việc trả lại hồ sơ, cho rằng không nên ép buộc hoặc vội vã đi đến những lời tuyên án khi hồ sơ thiếu căn cứ.
Những vấn đề cần làm rõ
Chủ tọa nêu những vấn đề cần phải được làm rõ ở CQĐT: Ai đã làm và sử dụng con dấu giả, hợp đồng giả trong các hợp đồng nhập lá thuốc lá? Ai là chủ sở hữu của lô hàng gia công 3.600 tấn (một trong bốn lô hàng bị cáo buộc nhập lậu)?
Ai đã hợp thức hóa chứng từ cho lô hàng 1.554 tấn của Cty Hoàng Phi Long? Nguyễn Thị Ngọc Liên có trực tiếp chủ mưu đưa hối lộ hay không?
Tiền hối lộ của Thiên Lợi Hòa và Cty Thành Sơn cho nguyên hai Chi cục trưởng Bát Xát Khuông Mạnh Hùng và Phạm Xuân Thường là bao nhiêu?
Ông Nguyễn Ngọc Kim đã làm đúng chỉ đạo của Tỉnh ủy UBND tỉnh không? Bị cáo Đinh Bá An đã phản đối quyết liệt về chủ trương cho nhập lá thuốc lá hay chưa, và phải làm rõ số tiền đã quy kết bị cáo này nhận hối lộ? làm rõ chủ sở hữu số tiền mà hai nguyên Trung tá C15 đã lừa đảo chiếm đoạt, và có phải chỉ là tiền vay cá nhân mua nhà hay không?...
HĐXX cũng yêu cầu điều tra thu thập những tài liệu (bản chính) của Tỉnh ủy và UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo cho nhập lá thuốc lá nguyên liệu ở Lào Cai những năm 2003 - 2006.
Một lần nữa, vụ án gây bức xúc dư luận nhất vào cuối năm 2006, đầu năm 2007 này vẫn chưa có hồi kết, tiếp tục tái “trả hồ sơ cho CQĐT”. 20 ngày xét xử tạm khép lại với nhiều nghi ngờ của dư luận về những căn cứ buộc tội của các cơ quan tham gia tố tụng vụ án.
