1/Trên một trang mạng có tên “Lạc lối ở Pháp” cách đây 8 năm, blogger Tammy Thiébaud đăng một mẩu entry khá sắc sảo về hai nhà thiết kế, hai người bạn khởi nghiệp cùng thời sau dần trở thành đối thủ, Yves Saint Laurent và Karl Lagerfeld; mở đầu rằng “kể cả với những người rất xa lạ với thời trang, hai cái tên này (của hai người không gốc gác Paris) chắc chắn vẫn gợi nên hình ảnh của một Paris sành điệu”.
Karl Lagerfeld lâu nay quen thuộc với hình ảnh tóc buộc đuôi ngựa bạch kim, cặp kính mát to bản, áo sơ mi trắng cổ cứng và bộ complet đen bó sát. 32 năm làm công việc của Coco Chanel, có lẽ thành công lớn nhất của Karl là đã làm cho hàng Chanel luôn hợp thời hợp nhãn những khách hàng thế hệ mới, mà vẫn mang được tinh thần Coco Chanel. Và không rõ Karl Lagerfeld thích giấu tuổi có thực sinh năm 1933 không, song ai ai chắc sẽ đồng ý với Anna Wintour rằng “ông đại diện linh hồn thời trang - luôn khắc khoải nhìn về phía trước và xoáy sâu vào những biến đổi văn hóa.
2/ Sức ảnh hưởng của Karl trong thế giới thời trang không chỉ nhờ vào số lượng khổng lồ các bộ sưu tập ông làm cho Chanel, cho Fendi, cho nhãn hiệu riêng và cả những dự án cho các nhà mốt khác mà ông từng làm việc cùng hay cộng tác trong suốt hơn nửa thế kỷ qua. Trước hết và quan trọng nhất, Karl góp phần làm cho thời trang được nhìn nhận như một ngành nghề liên quan trực tiếp và tạo ảnh hưởng lớn đến nhiều giá trị văn hóa, xã hội, và cả lịch sử nữa.
Trong show Métiers d’Art năm 2013 tại lâu đài di chỉ Linlithgow, cũng vào dịp kỷ niệm 30 năm “Vua Karl thống trị vương quốc Chanel”, ông làm sống lại cả một vương triều. Nữ hoàng xứ Scot, một “nàng thơ tiền kiếp” của Karl, trong phút chốc bỗng biến thành một phiên bản của Coco Chanel và cả vương triều của bà dường như được tái sinh dù chỉ trong vài giờ đồng hồ nhờ có Karl. Nhờ ông (và cả cách nhìn lịch sử đa chiều của ông) mà nữ hoàng bất hạnh đã được sống lại lần nữa sau vụ hành quyết đau đớn năm 1587. Thực tế thì nhờ những cuộc tái sinh ngắn ngủi kiểu như vậy, văn hóa thời trang dưới bàn tay Karl được mở rộng, do đó vương quốc Chanel tồn tại mạnh mẽ và có nhiều cơ may trường tồn.
Tháng 5/2016 ông đưa váy áo của mình chu du trên biển Caribe, sang tận Cuba. Tạo ra những hành trình thời trang dài rộng cả về không gian và thời gian như vậy nhưng ông vẫn bảo “Tôi không là kẻ lãng du thuần túy, tôi chỉ là một thương gia đi công cán mà thôi”. Liệu trong thâm tâm Karl có nghĩ mình còn đi như một nghệ sĩ hay một học giả, đúng với cái tôi của mình, hay chỉ đơn giản là người chịu trách nhiệm cho doanh thu của nhà Chanel?
Có thể tìm câu trả lời từ phát biểu của CEO nhà Chanel là Bruno Pavlovski, rằng Karl được trao quyền tự do sáng tác tuyệt đối ở nhà Chanel (những bộ phim ngắn do ông viết kịch bản và đạo diễn là một thí dụ), và vì vậy không có mâu thuẫn nào giữa những danh xưng nói trên. Nếu đúng như vậy thì chắc rằng Karl không phải từ bỏ chủ nghĩa sáng tạo cá nhân để cúi đầu nhượng bộ các cổ đông của nhà mốt, và vẫn góp phần quan trọng, nếu không nói là quan trọng nhất, cho việc hàng Chanel ngày càng bán đắt và bán chạy hơn.
3/ Với một số nhà thiết kế trẻ và các nàng thơ, Karl đặc biệt ưu ái, bao dung và khiêm nhường theo cách của một tài năng lớn, dù nhiều lần nhấn mạnh rằng ông chỉ làm việc với những ai làm ông thích. Không tiếc lời khen tặng Kristen Stewwart, cảm ơn chân thành vì cô tham gia dự án phim ngắn năm nay. Một và rất đặc biệt trong số những người Karl ưa thích là Hedi Slimane. Mặc cho lời đồn rằng Karl khá “kị giơ” Yves Saint Laurent, thậm chí không tới dự đám tang hoành tráng của nhà “hiệp sĩ lịch thiệp và yếu đuối”, nhưng lại công khai ưu ái Hedi Slimane, người có vẻ muốn thể hiện cái tôi khi bỏ chữ Yves trong Yves Saint Laurent ngay sau khi vào nhà mốt này. Thậm chí Karl còn cố giảm cân để mặc được những chiếc chemise của Slimane, và nói rằng ông không làm những bộ Le Smoking vì Slimane làm chúng rất đẹp.
Ngược lại Karl cũng được các nghệ sĩ và nàng thơ dành những lời khen tặng chân thành. Stewart cho rằng Karl rất tự nhiên trong cảm xúc và có nhiều ý tưởng, đã truyền cảm hứng và tạo lòng tự tin cho các nghệ sĩ trẻ. Điện ảnh đã giúp ông truyền đạt rõ nét hơn những thông điệp thời trang. Năm ngoái trong phim ngắn Reincarnation, câu nói của Coco Chanel (Geraldine Chaplin) “tôi sẽ làm ra những bộ suites cho chính tôi” chính là một thông điệp cùa chủ nghĩa sáng tạo cá nhân. Một phim khác, Once upon a Time, bằng câu chuyện Coco Chanel tiếp cận khách hàng, ông gợi ý cách làm sao để cân bằng giữa thời trang ứng dụng và thời trang trình diễn trong thiết kế; nghĩa là làm sao tạo được dấu ấn cá nhân lên trang phục mang tên mình. Ở thời của mình, Chanel nổi lên như một người theo đuổi chủ nghĩa sáng tạo cá nhân đến cùng, và Karl ngày nay cũng vậy.
Karl Lagerfeld và các nàng thơ Chanel 4/ Lại cũng chính là Geraldine Chaplin đã nói thay Coco Chanel trong Once and Forever (thay cho cả Karl nữa, vì nói cho cùng ông chính là người viết kịch bản những bộ phim tiểu sử hư cấu kiểu này) rằng “làm các bộ (Haute) Couture không phải là làm nghệ thuật, mà là một công việc, một nghề”. Rồi ngay sau đó bà cũng nhấn mạnh rằng nhà Chanel không phải là La Mode (thời trang), mà là Style (phong cách). Chỉ trong vài giây, Karl đã gợi mở (với tôi, cũng có thể với bạn) rằng phong cách tuy khó nắm bắt nhưng cần một thái độ tiếp cận chuyên nghiệp và nhất quán, tuy không thể chối cãi rằng nó cần độ bay bổng của nghệ thuật và cả độ nhạy cảm xa xỉ, phù phiếm. “Once and forever, Chanel is not the fashion, it’s the spirit” (Cuối cùng thì Chanel không phải là thời trang, mà là tinh thần, tinh thần Chanel).Và rất có thể bạn cũng giống tôi, khi đi lên đi xuống những tầng nhà chật ních đồ thời trang cao cấp của Bách hóa Saks Fifth Avenue, New York một ngày cuối năm 2015, bỗng thấy Chanel của Karl thật nổi bật. Vẫn là Chanel với vải tweed, ren, nơ, ngọc trai và hoa cài, nhưng lấp lánh ánh sợi 3D thời hiện đại, thêm vài nét phương Đông nhẹ nhàng, khác mà vẫn phảng phất nét chấm phá Trung Hoa của Chanel ngày trước.
Và cũng có thể như tôi, bạn chợt thấy thỏa lòng khi Karl Lagerfeld không dành phần nhiều thời gian để làm đạo diễn điện ảnh, nhiếp ảnh gia hay họa sĩ. Ông thực đã dành nhiều thời gian nhất cho thời trang, và thế giới thời trang quả vì thế mà may mắn lắm thay!
Ở thời của mình, Chanel nổi lên như một người theo đuổi chủ nghĩa sáng tạo cá nhân đến cùng, và Karl ngày nay cũng vậy. Kark sản xuất và đạo diễn tất cả các phim ngắn của Chanel, trong đó The Tale of a Fairy là một câu chuyện lãng mạn tuyệt đỉnh, trong khi Remember Now phơi bày sự thật đơn giản rằng thời trang cũng như đời sống, dù thể hiện cái tôi cực đoan đến đâu cũng không thể luộm thuộm, dơ bẩn hay cẩu thả.
