Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết, Ngoại trưởng Philippines nói rằng, những hành động của Trung Quốc như hạ đặt trái phép giàn khoan trong vùng biển của Việt Nam, sử dụng vũ lực và đe dọa sử dụng vũ lực đối với các lực lượng thực thi pháp luật và ngư dân của Việt Nam là vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, và Tuyên bố về ứng xử của các bên trên biển Đông (DOC).
Theo Ngoại trưởng Philippines, những hành động của Trung Quốc trên biển Đông vừa qua là nhằm phục vụ mục tiêu tuyên bố và hiện thực hóa “đường 10 đoạn” bất hợp pháp, mở rộng chủ quyền phi pháp của nước này trên thực tế. Ông cho biết, Philippines đã và đang phối hợp cộng đồng quốc tế có các biện pháp, hành động buộc Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế.
Đồng ý với nhận định về tình hình biển Đông đang xấu đi từng ngày do việc Trung Quốc bất chấp luật pháp quốc tế, có những hành động vi phạm nghiêm trọng, nhất là việc hạ đặt trái phép giàn khoan trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng, không có cách nào khác, các nước có chủ quyền trên biển Đông, các nước ASEAN phải đấu tranh, ngăn chặn hành vi của Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế, xâm phạm chủ quyền của các quốc gia, kể cả đưa vụ việc ra các cơ quan tài phán quốc tế. Đồng thời, kêu gọi cộng đồng quốc tế phê phán, phản đối Trung Quốc, yêu cầu nước này dừng ngay các hành động gây hấn, vi phạm luật pháp quốc tế, vi phạm DOC; yêu cầu Trung Quốc thực thi nghiêm túc DOC, tiến tới ký kết Bộ Quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC).
Về quan hệ Việt Nam - Philippines, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ, với những kết quả đã đạt được, hai bên cần nỗ lực hợp tác đưa quan hệ hai nước lên tầm cao mới, hướng tới đối tác chiến lược. Thủ tướng đề nghị Bộ Ngoại giao hai nước phối hợp xây dựng lộ trình, nội hàm hướng tới quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước như thỏa thuận giữa lãnh đạo cấp cao hai nước.
Thúc đẩy vai trò của ASEAN
Trước đó, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Ngoại trưởng Rosario hội đàm, tập trung trao đổi về hợp tác ASEAN và vấn đề biển Đông.
Hai bên khẳng định tiếp tục phối hợp và nỗ lực cùng các nước ASEAN xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN, đề cao đoàn kết và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong hợp tác khu vực và trong cấu trúc khu vực đang định hình.
ASEAN cần thể hiện tiếng nói thống nhất và trách nhiệm trước các vấn đề quan trọng ở khu vực, trong đó có vấn đề biển Đông, vì hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực.
Hai bên đề cao đóng góp tích cực và vai trò quan trọng của ASEAN góp phần vào việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở biển Đông.
Trước tình hình Trung Quốc có nhiều hành động đơn phương trái phép trên biển Đông, trong đó có việc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, hai bên một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 và DOC, trong đó có các nguyên tắc về thực hiện kiềm chế, giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, không sử dụng hay đe dọa sử dụng vũ lực.
Hai bên nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của Tuyên bố ngày 10/5 về vấn đề biển Đông, yêu cầu chấm dứt các hành động vi phạm luật pháp quốc tế, DOC, thực hiện kiềm chế nhằm giảm căng thẳng và không làm phức tạp tình hình; bảo đảm thực hiện đầy đủ, nghiêm túc DOC, song song với đẩy mạnh quá trình thảo luận thực chất để sớm đạt được COC.
Hai bên cũng nhất trí đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, an ninh, quốc phòng, nông nghiệp và bảo đảm an ninh lương thực, ngư nghiệp, văn hóa, giáo dục, du lịch… Hai bên đánh giá cao ý nghĩa của việc triển khai các thỏa thuận và cơ chế hợp tác song phương liên quan, trong đó có các cơ chế về hợp tác biển và đại dương, thỏa thuận hợp tác nghề cá.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cảm ơn Philippines đã tích cực hỗ trợ, giúp đỡ việc thả và nhanh chóng đưa về nước các ngư dân Việt Nam bị bắt do đánh cá trái phép ở vùng biển Philippines.
Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario nói rằng, việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trong vùng biển Việt Nam, sử dụng vũ lực, đe dọa sử dụng vũ lực đối với các lực lượng thực thi pháp luật và ngư dân Việt Nam là vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế.
