Việt Nam điểm đến của giải Fields

Việt Nam điểm đến của giải Fields
TP - GS Ngô Bảo Châu đoạt Huy chương Fields đúng ngày kỷ niệm 65 năm Cách mạng Tháng Tám. Lần giở lại lịch sử giải thưởng toán học danh giá nhất thế giới này thì lại thấy sự trùng hợp tình cờ nữa, không ít nhà toán học quốc tế đoạt Huy chương Fields có tình yêu đặc biệt với Việt Nam.

Nhân 65 năm Quốc khánh Việt Nam, Tiền Phong xin trân trọng giới thiệu một số gương mặt nhà khoa học đoạt Huy chương Fields xem Việt Nam như điểm đến của lương tri, qua bài viết của một chuyên gia toán học Việt Nam, GS.TSKH Hà Huy Khoái.

Việt Nam điểm đến của giải Fields ảnh 1

Laurent Schwartz, đoạt Giải thưởng Fields 1950 với công trình được đánh giá “chắc chắn sẽ trở thành những công trình kinh điển của toán học thời đại chúng ta”. Mở đầu cuốn hồi ký 500 trang của ông là câu “Toán học đầy ắp cuộc đời tôi”. Trong cuốn sách này, ông dành không dưới 100 trang cho Việt Nam bởi “Việt Nam đã ghi dấu ấn trong cuộc đời tôi”.

Theo ngạch toán nhờ thầy dạy văn

Laurent Schwartz sinh ngày 5 tháng 3 năm 1915 tại Paris (Pháp). Cha ông là một bác sĩ phẫu thuật, mẹ là người yêu thiên nhiên, như ông nói, suốt ngày chỉ quanh quẩn với mảnh vườn và ba đứa con. Tuổi thơ của ông trôi qua êm đềm ở làng quê Autouillet, mà ông gọi một cách trìu mến trong hồi ký của mình là “Khu vườn Eden”. Như ông kể lại, những định lý hay nhất của ông được tìm thấy tại khu vườn Eden.

Ở các lớp tiểu học, Laurent Schwartz không phải là học sinh giỏi toán. Ông rất nhớ lời thầy Thoridenet (người dạy ông môn văn năm lớp 5) nói với mẹ ông: “Tôi chưa có học sinh nào giỏi như vậy về môn tiếng Latin. Nhưng về tiếng Pháp, ngôn ngữ và toán thì cậu ta kém hơn một chút. Tuy vậy, cho dù người ta nói với bà thế nào đi nữa, cậu ta sẽ trở thành nhà toán học”.

"Trong nhiều năm, Laurent Schwartz luôn đứng hàng đầu trong đội ngũ những trí thức lớn của phương Tây đấu tranh ủng hộ cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam. Trong cuốn hồi ký dày 500 trang của ông, có thể tìm thấy khoảng 100 trang nhắc đến Việt Nam. "

Laurent Schwartz nói rằng, nếu không có lời khuyên của thầy dạy văn, thì có lẽ ông đã trở thành nhà ngôn ngữ học, chứ không phải nhà toán học. May mắn nữa cho Laurent là cậu gặp một thầy giáo dạy toán đầy nhiệt tâm, thầy Julien. Ông đã giải thích cho học sinh một cách rất vui vẻ và đơn giản những điều kì diệu của môn hình học, mở ra cho họ một thế giới toán học mà trước đó họ chưa được biết đến. Laurent Schwartz kể lại rằng, sau khi suy nghĩ vài ba tuần, ông quyết định trở thành nhà toán học. Theo ông, thiên hướng đó có sẵn trong con người ông, nhưng trở thành hiện thực nhờ thầy giáo.

Laurent Schwartz thi đỗ vào trường Ecole Normale Supérieure (Paris) năm 1934.

Tốt nghiệp Ecole Normale năm 1937, ông làm nghiên cứu sinh tại trường Đại học Strasbourg, bảo vệ luận án tiến sĩ năm 1943. Giáo sư hướng dẫn luận án của ông là Valiron, một trong những nhà toán học nổi tiếng nhất thời đó về lý thuyết hàm. Vài năm sau, Valiron cũng là người hướng dẫn giáo sư Lê Văn Thiêm.

Năm 1953, Laurent Schwartz trở về Paris , làm giáo sư cho đến 1959. Ông giảng dạy tại trường Ecole Polytechnique từ 1959 đến 1980, rồi làm việc ở trường Đại học Paris 7 ba năm, cho đến ngày nghỉ hưu năm 1983.

Cống hiến lớn nhất cho toán học của Laurent Schwartz là các công trình về lý thuyết phân bố, được viết vào khoảng những năm 40. Những tư tưởng của ông theo hướng này được trình bày lần đầu tiên năm 1948 trong bài “Mở rộng khái niệm hàm, đạo hàm, biến đổi Fourier (một biến đổi tích phân được đặt tên theo nhà toán học người Pháp) và các ứng dụng toán học, vật lý”.

Lý thuyết phân bố là sự mở rộng đáng kể phép tính tích phân và vi phân. Do những nhu cầu của vật lý học.

Herald Bohr, người giới thiệu công trình của Laurent Schwartz trong buổi trao Giải thưởng Fields ngày 30-8-1950 tại Đại học Harvard (Mỹ), mô tả các công trình của Laurent Schwartz viết năm 1948 như sau:

Chúng chắc chắn sẽ trở thành những công trình kinh điển của toán học thời đại chúng ta… Tôi nghĩ rằng, những người trích dẫn công trình của ông, cũng giống như tôi, sẽ phải kìm nén một niềm phấn khích dễ chịu, để nhìn thấy sự hài hòa tuyệt vời của một cấu trúc tính toán mà lý thuyết này dẫn chúng ta đến, và để hiểu tầm quan trọng và ưu việt của chúng đối với nhiều phần của giải tích cao cấp, như lý thuyết phổ, lý thuyết thế vị, và toàn bộ lý thuyết phương trình đạo hàm riêng.

Ngoài giải thưởng Fields, Laurent Schwartz còn nhận được giải thưởng của Viện Hàn lâm Khoa học Paris các năm 1955, 1964, 1972. Năm 1972 ông được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Pháp. Ông được phong tiến sĩ danh dự của nhiều trường đại học.

Vợ chồng GSl. Schwartz cùng GS Tạ Quang Bửu thăm Pác Bó, Cao Bằng (1978)
Vợ chồng GSl. Schwartz cùng GS Tạ Quang Bửu thăm Pác Bó,
Cao Bằng (1978).


Tự hào nhận thư Chủ tịch Hồ Chí Minh

Không chỉ là nhà toán học nổi tiếng, Laurent Schwartz còn được biết đến như là một trong những trí thức lớn suốt đời đấu tranh vì tự do của các dân tộc. Laurent Schwartz nói rằng, những năm ở Ecole Normale ông đã xác định hoàn toàn khuynh hướng chính trị của ông: Chống chiến tranh và bảo vệ những giá trị của con người.

Cuốn sách “Đông Dương cấp cứu” (Indochine SOS) của Andrée Viollis đã cho ông thấy rõ tội ác của chủ nghĩa thực dân Pháp ở Đông Dương. Quan điểm chính trị của ông, hiện rõ nhất trong phong trào chống chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ ở Việt Nam. Ông đề xướng khẩu hiệu “Mặt trận dân tộc giải phóng sẽ chiến thắng” thay cho khẩu hiệu mà ông cho là mơ hồ của phong trào chống chiến tranh Việt Nam ở Pháp thời đó “Hòa bình ở Việt Nam”.

Hoạt động của Ủy ban Quốc gia Việt Nam do ông sáng lập đã gây được tiếng vang lớn. Ông hết sức tự hào khi vào khoảng lễ Noel năm 1966, nhận được bức điện cám ơn và chúc mừng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ông đến Việt Nam nhiều lần trong thời kì còn chiến tranh, với tư cách là thành viên trong tòa án quốc tế xét xử tội ác chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam (một tổ chức quốc tế do nhà toán học, nhà triết học nổi tiếng người Anh, giải thưởng Nobel về văn học năm 1950, huân tước Bertrand Russell, sáng lập).

Có chút nào đó là người Việt

Không gì có thể nói đầy đủ hơn tình cảm của ông với Việt Nam bằng chính những lời ông viết trong hồi ký của mình:

Việt Nam đã ghi dấu ấn trong cuộc đời tôi. Tôi từng biết đến Đông Dương thuộc địa, qua cuốn sách của André Viollis viết năm 1931, mà tôi đọc năm 1935. Lúc đó tôi vừa tròn 20 tuổi. Cuộc đấu tranh của tôi cho tự do của đất nước này là cuộc đấu tranh dài nhất của cuộc đời tôi.

Tôi đã yêu, và mãi mãi yêu Việt Nam, những phong cảnh, những con người tuyệt vời, những chiếc xe đạp. Trong tôi có một chút nào đó là người Việt Nam. Gặp người Việt Nam, nghe tiếng họ nói chuyện với nhau trong xe buýt (mà tất nhiên là tôi không hiểu), tôi cảm thấy một niềm hạnh phúc không cắt nghĩa được. Sợi dây tình cảm đã nối liền tôi với đất nước này.

Năm 1998, khi Viện Toán học Việt Nam tổ chức hội nghị quốc tế nhân 80 năm ngày sinh của Giáo sư Lê Văn Thiêm, Laurent Schwartz rất xúc động thông báo cho ban tổ chức rằng ông rất muốn sang Việt Nam một lần nữa, nhưng tiếc là sức khoẻ không cho phép. Khi ông qua đời năm 2002, tờ Thông tin Toán học của Hội Toán học Việt Nam có đăng một bài viết để tưởng nhớ ông. Dường như ông biết trước điều đó, nên đã viết trong hồi kí của mình: “Les Vietnamiens ne m’oublient pas” (Người Việt Nam không quên tôi).

MỚI - NÓNG
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
TPO - Trong ngày trọng đại, Chu Thanh Huyền và Quang Hải được gia đình nhà gái và nhà trai trao tặng nhiều quà cưới. Theo ghi nhận, cặp đôi nhận được những món quà giá trị từ gia đình 2 bên gồm nhiều kiềng vàng và nhẫn.