Thị trường lớn, nhu cầu cao
Thực chất, việc cho vay tiền bằng đăng ký xe máy mới chỉ phổ biến trong khoảng 5 năm trở lại đây, trước đó, nhắc đến vay cầm cố xe máy, người ta vẫn hiểu đó là việc người đi vay phải bàn giao cả chiếc xe lẫn đăng ký xe cho cửa hàng cầm đồ.
Đến nay, ước tính có tới hơn 80% khách hàng cầm đồ chọn vay bằng đăng ký xe. Thậm chí, chuỗi cầm đồ F88 còn triển khai 100% khoản vay bằng đăng ký xe. Ưu điểm của việc vay bằng này là người vay có thể giữ lại được chiếc xe làm phương tiện đi lại, mưu sinh nhưng nhược điểm là hạn mức vay có thể thấp hơn so với việc gửi lại xe. Riêng về lãi suất, theo một số phản ánh, không chênh lệch nhiều.
 |
Xe thanh lý trong một cửa hàng cầm đồ |
Về thị trường, dịch vụ cho vay này có quy mô và tiềm năng lớn. Theo Tổng cục Thống kê, 6 tháng đầu năm 2024, số lượng lao động phi chính thức trên toàn quốc là 33,4 triệu người trên tổng số 54 triệu lao động. Lao động phi chính thức là người có việc làm bấp bênh, thiếu ổn định, không có hợp đồng lao động hoặc có nhưng thu nhập thấp và không có chế độ phúc lợi. Hầu hết những người như thế không đáp ứng được điều kiện thu nhập ổn định và mức lương tối thiểu nên không thể vay tiền ngân hàng khi có nhu cầu.
Ngoài ra, tính đến cuối 2023, ước tính Việt Nam có khoảng 72 triệu xe gắn máy đang hoạt động trên 100 triệu dân và con số này vẫn tiếp tục tăng. Mới đây, chuyên trang thống kê dữ liệu xe máy toàn cầu Motorcycles Data cho biết lượng tiêu thụ xe máy trên cả nước đến hết tháng 10/2024 là 2,35 triệu chiếc, tăng 1,9% so với cùng kỳ. Với hai thống kê trên, không khó để kết luận thị trường cho vay bằng đăng ký xe máy thực sự có quy mô và dư địa lớn.
Hợp pháp hay không?
Thị trường là vậy nhưng câu hỏi được quan tâm vẫn là tính hợp pháp của dịch vụ cho vay kiểu này. Ông Nguyễn Anh Tuấn, Luật sư Cao cấp Công ty Luật ANT cho biết, tại Khoản 3, điều 314, Bộ Luật Dân sự 2015 có quy định Bên nhận cầm cố “được cho thuê, cho mượn, khai thác công dụng tài sản cầm cố và hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản cầm cố, nếu có thỏa thuận”.
Còn tại Khoản 2, Điều 3 thì nêu rõ: “Cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng”.
Ông Tuấn còn cho biết, tại Nghị định 144/2021/NĐ-CP, Điểm K, Khoản 3, Điều 12, có quy định xử phạt đối với hành vi: “k) Nhận cầm cố tài sản mà không lưu giữ tài sản cầm cố hoặc không lưu giữ bản chính giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản cầm cố tại cơ sở kinh doanh trong thời gian cầm cố tài sản đối với tài sản theo quy định của pháp luật phải có giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản đó”.
Tại Điểm e, Khoản 4, Điều 12, Nghị định 144 cũng đã quy định xử phạt đối với hành vi: “e) Không bảo quản tài sản cầm cố hoặc bảo quản tài sản cầm cố không đúng nơi đăng ký với cơ quan có thẩm quyền”. Như vậy, theo ông Tuấn, hình thức cho vay này có căn cứ pháp lý. Mở rộng tìm hiểu, việc cho vay bằng đăng ký xe máy không chỉ có ở Việt Nam mà đã xuất hiện tại Thái Lan từ rất lâu trước đó và thậm chí có người còn cho rằng các cửa hàng cầm đồ Việt Nam đã học hỏi giải pháp vay này từ Thái Lan.
 |
Rất nhiều các cửa hàng cầm đồ cung cấp dịch vụ vay bằng đăng ký/cà vẹt xe gắn máy, thậm chí nhái theo các thương hiệu lớn |
Về lãi suất, hiện có hai cách tính. Phần đông trong số hơn 27.000 cửa hàng cầm đồ tính theo công thức 3.000 đồng - 4.000 đồng/triệu/ngày, tương đương 110% - 150%/năm. Riêng F88 công khai số tiền người vay phải trả gồm lãi suất 0,9%/tháng cộng phí quản lý khoản vay, phí quản lý tài sản. Mức lãi này cao hơn ngân hàng nhưng tương đương các công ty tài chính và chưa bị xem là cho vay nặng lãi.
Như vậy, hoạt động cho vay bằng đăng ký xe máy là giải pháp vay phù hợp và có dư địa phát triển bởi nó vừa có căn cứ pháp lý, vừa đáp ứng được nhu cầu thị trường.
