Sáng nay (25/4), sau gần 3 ngày xét xử, phiên tòa sơ thẩm của TAND TPHCM xử vụ Huỳnh Thanh Khiết (34 tuổi, ngụ quận Gò Vấp), Lê Thanh Tùng (47 tuổi, ngụ quận 12) về tội “Buôn lậu” kết thúc với phần tuyên án.
Theo nội dung bản án, tháng 9/2015, công an phát hiện Cty TNHH Nam Phương Luxury (trụ sở P.6, Q.3) do ông Phương thành lập, nhờ bà N. đứng tên làm giám đốc và Cty CP Hiệp Bình Phước (trụ sở P.Hiệp Bình Phước, Q.Thủ Đức) do Đ. làm giám đốc, nhập 4 container khai báo với hải quan là máy móc sử dụng trong công nghiệp đã qua sử dụng. Tuy nhiên khi kiểm tra thì là điện máy cũ, cấm nhập khẩu. Trị trị giá hơn 4,2 tỷ đồng.
Công an tiến hành bắt giữ Khiết, Tùng và phát lệnh truy nã Nguyễn Thanh Phương. Tại cơ quan điều tra Khiết, Tùng khai do Phương chỉ đạo sử dụng pháp nhân của 2 công ty nhập ủy thác cho hai đối tượng (không rõ lai lịch) số hàng trên về TP.HCM tiêu thụ.
Ngày 20/8/2017 công an bắt giữ được Phương. Sau đó Phương bất ngờ khai bị mắc bệnh tâm thần phân liệt, đồng thời xuất trình hồ sơ bệnh án đang điều trị tại Bệnh viện Tâm thần T.Ư 2 (TP.Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai). Cơ quan điều tra ra quyết định tạm đình chỉ điều tra đối với Nguyễn Thanh Phương.
Về trường hợp chủ mưu vụ án Nguyễn Thanh Phương, bản án công bố rằng cơ quan tố tụng xác định là cầm đầu vụ buôn lậu, ông Phương hiện đang được tạm đình chỉ điều tra vì ‘tâm thần’, đã được công khai tại tòa.
Cụ thể, sau khi trốn nã và bị bắt, ông Phương trình bày bản thân bị mắc bệnh tâm thần phân liệt, đang điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 (Biên Hòa).
Tại bản Kết luận giám định pháp y tâm thần số 277/KLGĐ của Trung tâm pháp y tâm thần khu vực TPHCM, kết luận ông Phương từ trước tháng 7/2015 đến tháng 9/2015 thì có bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc, hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.
Từ sau tháng 5/2015 đến khi bị bắt, ông Phương có bệnh tâm thần phân liệt, mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.
Cơ quan điều tra, ông Phương chưa thể làm việc tại cơ quan điều tra, còn Vện KSND TPHCM thì vào ngày 12/1/2018 có công văn yêu cầu tiến hành giám định tâm thần lại với ông Phương.
Ngày 10/5/2018, Kết luận giám định pháp y tâm thần của Viện pháp y tâm thần trung ương Biên Hòa (Bộ Y tế) kết luận: “Về năng lực nhận thức và điều hành hành vi tại thời điểm gây án thì ông Phương bị hạn chế năng lực nhận thức và điều khiển hành vi”.
Nhận được Kết luận giám định này, ngày 12/6/2018 VKS ra quyết định bắt buộc chữa bệnh đối với ông Phương. Ngày 13/2/2018, ông Nguyễn Thanh Phương đã được tạm đình chỉ điều tra.
Bản nêu tại phiên tòa, các bị cáo cho rằng, trước, ngay và sau khi ông Phương gây án thì 2 bị cáo điều làm theo chỉ đạo của ông Phương (2 bị cáo làm công ăn lương cho ông Phương), vậy các bị cáo làm theo chỉ đạo của ‘người tâm thần’ thì xử sao? Ông Phương ‘tâm thần’ sao lại có thể điều hành vụ buôn lậu; mách nước cho các bị cáo trốn về Tây Ninh khi vụ án vừa bị phanh phui (luật sư dẫn cáo trạng về nội dung này) cũng như trong thời gian ‘tâm thần’ ông Phương bán nhà, điều khiển xe ô tô (và bị CSGT thổi phạt)…
Ngoài ra, luật sư nêu hàng loạt sai xót về tố tụng như kiểm sát viên không được phân công lại tham gia tố tụng; không tìm được hợp đồng mua hàng từ Nhật của tang vật; Chưa có xác nhận chủ lô hàng (bên bán) mà 2 bị cáo thì không biết bên trong 2 lô hàng bị bắt là hàng gì, có bị cấm nhập khẩu hay không…
“Giả dụ bên bán hàng đánh tráo hàng thì sao, chứ mà phiếu đặt hàng thì hàng không thuộc danh mục cấm, chỉ khi nào ông Phương ‘hết tâm thần’, chỉ khi nào làm rõ hợp đồng, làm rõ đường đi hàng hóa… thì mới có thể giải quyết tận cùng vụ án, còn hiện tại đế nghị Tòa đình chỉ vụ án này” – Luật sư Nguyễn Văn quynh (Hãng luật Hưng Yên, Đoàn Ls TP Hà Nội, bào chữa cho bị cáo đề nghị Hội đồng xét xử.
Đáng lưu ý bản án mà tòa vừa tuyên nhận định, VKS có 1 số sai sót cần rút kinh nghiệm, dù vậy các sai sót này theo tòa là không làm thay đổi bản chất vụ án. Về điều tra, bản án nhận định quá trình điều tra đã ủy thác tư pháp nhưng chưa nhận được phúc đáp nhưng không ảnh hưởng tới vụ án.
Về những nội dung liên quan đến ‘tâm thần’ của chủ mưu Nguyễn Thanh Phương mà các luật sư đề cập, bản án nêu Kết quả giám định tâm thần Tòa đã trả hồ sơ yêu cầu viện giải thích, nghĩa là mất năng lực hành vi, Tòa làm đầy đủ trách nhiệm của mình, do phạm vi xét xử. Nếu sau này có phát hiện kết quả giám định có sai sótk hông dùng lời khai của Phương để buộc tội các bị cáo.
Về 2 bị cáo đồng phạm, bản án tuyên cho rằng bị cáo Khiết trước đó thành khẩn khai báo nhưng tại phiên tòa này thay đổi lời khai nhưng vẫn thành khẩn khai báo. Bị cáo Tùng không ăn năn. Hai bị cáo làm ăn lương,vai trò đồng phạm. Phân hóa tội phạm trong vụ án này Tùng có vai trò hơn Khiết.
Với những nhận định trên, bản án tuyên phạt bị cáo Lê Thanh Khiết 12 năm tù (VKS đề nghị 5-6 năm tù), Nguyễn Thanh Phương 9 năm tù (VKS đề nghị 6-7 năm tù) – cùng tội “Buôn lậu”.
