Rủi ro đám đông

Theo thống kê của cơ quan thông tấn Yonhap của Hàn Quốc, tính đến sáng 31/10, ít nhất 153 người thiệt mạng và 133 người khác bị thương do vụ giẫm đạp ở phường Itaewon. Đám đông khổng lồ đổ về khu giải trí này để tổ chức lễ hội Halloween vào đêm 29/10. Vụ giẫm đạp kinh hoàng nhất trong lịch sử Hàn Quốc xảy ra tại một con hẻm chỉ rộng 3,2 m.

Bài học thoát hiểm từ thảm kịch ở Hàn Quốc

Thảm kịch ở Itaewon không phải vụ thảm họa liên quan đến đám đông đầu tiên trong tháng 10 tại châu Á. Trước đó, đầu tháng 10 tại một sân vận động ở Indonesia, hàng nghìn người tràn xuống sân sau khi đội nhà bị thua dẫn đến bạo loạn và giẫm đạp, khiến hơn 130 người thiệt mạng. Ngay sau khi thảm kịch ở Itaewon (Hàn Quốc), châu Á tiếp tục ghi nhận một thảm kịch khác cũng liên quan đến đám đông tại Ấn Độ. Vụ sập cầu treo dành cho người đi bộ tại bang Gujarat khiến 132 người thiệt mạng khi tham gia lễ hội tôn giáo Diwali.

Điểm chung của các vụ thảm họa này đều do tập trung quá đông người, lối di chuyển quá hẹp khiến nhiều người bị mắc kẹt, chèn ép, dẫn đến ngạt thở. Bên cạnh đó, sự hoảng loạn đám đông khiến nhiều người xô đẩy, chen lấn để thoát ra ngoài nhưng hành động đó lại càng làm đám đông mắc kẹt lại với nhau, giẫm đạp lên nhau.

Nhìn lại các lễ hội, sự kiện tập trung đông người ở Việt Nam cũng không hiếm phen căng thẳng. Mùa lễ hội tháng Giêng năm nào cũng tái diễn cảnh biển người chen chân đổ về các lễ hội lớn như chùa Hương, Tam Chúc, Yên Tử... Lễ hội cướp phết Hiền Quan, Hội Gióng... cũng không hiếm khoảnh khắc tiềm tàng rủi ro từ đám đông tranh cướp lộc. Một số người từng bị ngất, bầm tím chân tay hoặc xước chân tay. Vài năm trở lại đây, cảnh chen chân cướp lộc có những chuyển biến đáng kể, tuy nhiên đám đông chưa bao giờ ngớt mỗi khi có sự kiện đông người hoặc tổ chức lễ hội.

Theo bà Nguyễn Trang - nhà sáng lập Doanh nghiệp xã hội Kỹ năng sinh tồn SSVN - tâm lý thích đám đông, thích những nơi ồn ào, náo nhiệt không chỉ xuất hiện ở những người trẻ. Nhóm người ở độ tuổi trung niên cũng có xu hướng tìm đến những nơi đông đúc, sôi động để tham gia các sự kiện giải trí. Tâm lý này, cùng với việc thiếu kiến thức sơ cấp cứu, an ninh không đảm bảo… cũng là một phần nguyên nhân dẫn đến thảm kịch.

Kỹ năng thoát thân

Theo PGS.TS Trịnh Hòa Bình - Giám đốc Trung Tâm Dư luận xã hội (Viện Xã hội học Việt Nam), những thảm kịch giẫm đạp xảy ra là hồi chuông cảnh tỉnh cho Việt Nam trong quá trình tổ chức, thực hiện những sự kiện quy mô lớn, tập trung quá đông người trong không không gian hẹp.

Đám đông ken đặc thường thấy trong mùa lễ hội ở Việt Nam. Ảnh: Kỳ Sơn

“Trong đám đông có thành phần quá khích, vô ý thức dễ khiến đám đông hoảng hốt. Khi đám đông mất kiểm soát, không ai bảo được ai và tạo thành những dòng người đối lưu, ngược nhau gây ra sự hỗn loạn, giẫm đạp lên nhau. Nếu chỉ đi theo một hướng và có lối thoát thì sẽ không có thương vong”, PGS.TS Trịnh Hòa Bình phân tích.

Trải qua hai năm ảnh hưởng của dịch COVID-19, sự phục hồi của đời sống xã hội kéo theo sự nở rộ của loạt sự kiện văn hóa - giải trí với quy mô lớn hơn. Để đảm bảo an toàn cho người dân tham gia hoạt động văn hóa - giải trí một cách trọn vẹn nhất, PGS.TS Trịnh Hòa Bình cho rằng, nhà chức trách cần sát sao hơn để kiểm soát các rủi ro trong mùa lễ hội.

“Nếu tổ chức những lễ hội lớn, các nhà tổ chức phải phòng ngừa, xây dựng kịch bản và trong quá trình diễn ra lễ hội phải theo dõi chặt chẽ. Lực lượng cấp cứu cần được trang bị tốt các kỹ năng, phương tiện, bố trí lối thoát. Ngay trong quá trình tổ chức sự kiện nếu thấy bất thường, các nhà tổ chức cần sớm có sự điều tiết, thậm chí dừng lại, ngăn chặn sớm thương vong. Đừng thấy chưa xảy ra chuyện gì mà bình chân như vại”, PGS.TS Trịnh Hòa Bình nói.

Bên cạnh đó, sự hiểu biết về sơ cấp cứu, kỹ năng thoát hiểm sẽ là “phao cứu sinh”, mang lại cơ hội sống sót cho nhiều người nếu không may vướng vào tình huống bị chèn ép. Chuyên gia sơ cấp cứu người Úc Toney Coffey khuyên người trẻ nên dành thời gian học chương trình đào tạo kỹ năng sơ cấp cứu. “Khi đám đông xô đẩy từ phía sau, chúng ta phải đứng thẳng và cố gắng hết sức để không bị ngã. Hãy gập cánh tay lên trước ngực, cố gắng làm chậm nhịp thở…”, ông đưa ra biện pháp bảo vệ bản thân khi mắc kẹt trong đám đông.