Năm 2014, chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc tăng 12,2% lên 130 tỷ USD, đứng thứ hai thế giới (sau Mỹ). Trung Quốc đã duy trì mức tăng ngân sách hai con số liên tiếp gần hai thập kỷ, dù nhiều chuyên gia cho rằng, con số thực sự phải cao hơn nhiều. Theo các nhà phân tích, việc Trung Quốc củng cố quân đội tạo ra bầu không khí căng thẳng trong khu vực, nhất là khi nước này đang gia tăng các hoạt động tuyên bố chủ quyền trên biển Đông và Hoa Đông.
Trong khi đó, chuyên gia Vasily Kashin thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Công nghệ Mátxcơva, nhận định, cuộc khủng hoảng Ukraine đã trao cho Trung Quốc một cơ hội hoàn hảo để khuếch trương ảnh hưởng chính trị, kinh tế và quân sự. Theo ông Kashin, từ khi Thỏa thuận hòa bình Minsk 2 được ký kết tháng trước, xung đột Nga-Mỹ vẫn tiếp tục căng thẳng trong khu vực, hãng tin Nga Sputnik đưa tin. Cùng với cuộc khủng hoảng Ukraine và sự nổi lên của lực lượng Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Trung Đông, sự chú ý của Mỹ chắc chắn bị kéo khỏi khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Tổng thống Mỹ Barack Obama từng quả quyết tiến hành chiến lược xoay trục sang châu Á, nhưng chiến lược này sẽ bị nghi ngờ nếu Washington quyết leo thang can dự vào Đông Âu, ông Vasily đánh giá.
Cuộc chiến chống khủng bố của Mỹ đã trao cho Trung Quốc cơ hội hiện đại hóa quân đội. Theo ông Vasily, Trung Quốc sẽ tận dụng cơ hội do Nga và IS tạo nên để cải cách chính trị và giải quyết những vấn đề trong nước, từ đó khẳng định vai trò của mình tại châu Á-Thái Bình Dương và trên phạm vi toàn cầu. Thiếu vắng sự kiềm chế của Mỹ, Trung Quốc sẽ tiếp tục khuếch trương sức mạnh quân sự, ông Vasily nhận định.
Đô đốc hải quân, Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc kiêm Chủ tịch Viện Nghiên cứu Chiến lược quốc tế Trung Quốc, ông Sun Jianguo, tuyên bố, căng thẳng trong quan hệ Trung-Mỹ hữu ích đối với sự phát triển của Trung Quốc. Trả lời tạp chí Oriental Outlook thuộc Tân Hoa Xã, ông Sun cho rằng, Trung Quốc chưa bao giờ tiếp cận gần trung tâm quyền lực thế giới như hiện nay. “Chúng ta đang phấn đấu để tạo môi trường an ninh chiến lược thuận lợi, nhằm đạt bước đột phá mới trong quan hệ giữa các siêu cường chủ chốt của thế giới”, ông Sun nói.
Ông Sun nói rằng, Trung Quốc kiên định giữ nguyên tắc “không xung đột, không đối đầu, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác cùng thắng” trong quan hệ với Mỹ mà Chủ tịch Tập Cận Bình đưa ra trong các cuộc đàm phán với Tổng thống Mỹ Barack Obama. Ông Sun cho rằng, quan hệ Trung - Mỹ đầy đủ thăng trầm, lúc hợp tác, khi xung đột, nhưng căng thẳng với Mỹ có lợi cho Trung Quốc, bởi nếu không đấu tranh, Washington sẽ không tôn trọng “các lợi ích cốt lõi” của Bắc Kinh. Không tranh đấu, Trung Quốc sẽ không thể có được sự hợp tác dựa trên sự bình đẳng và “hoàn cảnh thuận lợi chúng ta có ngày nay” sẽ không tồn tại, ông Sun nhấn mạnh.
