Ngày 10/8, Trung Quốc triệu đại sứ ở Lithuania về nước để tỏ thái độ với việc Vilnius cho phép Đài Loan, hòn đảo mà Bắc Kinh coi là một phần lãnh thổ của mình, mở văn phòng đại diện lấy tên “Đài Loan”.
Bắc Kinh nói rằng quyết định này vi phạm chính sách “một Trung Quốc” – nền tảng cơ bản trong chính sách ngoại giao của Trung Quốc.
Đây là lần đầu tiên Trung Quốc triệu đại sứ từ một nước EU về nước kể từ khi khối này ra đời năm 1993. Nhưng các nhà quan sát cho rằng Bắc Kinh lần này có thể không đạt được kết quả như ý muốn.
Vài giờ sau thông báo của Bắc Kinh, Tổng thống Lithuania Gitanas Nauseda nói rằng là một quốc gia có chủ quyền, Lithuania sẽ quyết định chính sách đối ngoại của mình và thúc giục Trung Quốc thay đổi quyết định.
“Quan hệ Trung Quốc – Lithuania nên dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau. Nếu không, đối thoại sẽ trở thành tối hậu thư một chiều, một điều không thể chấp nhận trong quan hệ quốc tế”, ông Nauseda nói với báo chí trong nước. “Là một quốc gia có chủ quyền, Lithuania tự chọn quốc gia hay vùng lãnh thổ nào để phát triển quan hệ kinh tế và văn hoá mà không vi phạm các nghĩa vụ quốc tế”, ông Nauseda tuyên bố.
Vì không có quan hệ ngoại giao chính thức, Đài Loan (Trung Quốc) lâu nay mở các văn phòng kinh tế văn hoá tại các quốc gia sử dụng tên Đài Bắc.
Zhu Songling, giáo sư công tác tại Viện Nghiên cứu Đài Loan thuộc ĐH Liên hợp Bắc Kinh, nói rằng việc Lithuania cho phép sử dụng tên Đài Loan được hiểu là sự ủng hộ cho độc lập của Đài Loan, khiến Bắc Kinh khó chịu.
“Việc thay đổi tên văn phòng đại diện là một phần trong nỗ lực của chính quyền Đài Loan nhằm có được đột phá (trong công nhận ngoại giao), và Lithuania đang muốn chiều lòng cả hai, một điều không thể chấp nhận với Trung Quốc”, GS Zhu nói.
“Lithuania cần dừng bước đi đó, nếu không một số nước phương Tây có thể làm tương tự và có thể tạo nên hiệu ứng domino. Với Trung Quốc, vấn đề này không có dư địa để mặc cả”, ông Zhu nói.
Tháng 2 năm nay, Lithuania là một trong ít quốc gia từ chối lời mời của Bắc Kinh về việc tham dự hội nghị thượng đỉnh với 17 nước Trung và Đông Âu do Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chủ trì.
3 tháng sau đó, Lithuania thông báo rời khỏi nhóm này và kêu gọi các quốc gia khác làm tương tự.
“Đây là một thông điệp gửi đến những nước khác rằng nếu thúc đẩy quan hệ với Đài Loan như Lithuania, họ sẽ chịu hậu quả”, ông Pang Zhongying, một chuyên gia về quan hệ quốc tế tại ĐH Hải dương Trung Quốc ở Thanh Đảo, đánh giá.
