 |
Quân đối lập Syria trên đường phố Hama, ngày 6/12. (Ảnh: AP) |
Truyền hình nhà nước Syria đã phát sóng tuyên bố video của một nhóm cho biết Tổng thống Bashar Assad đã bị lật đổ và tất cả những người bị giam trong tù được trả tự do.
Người đọc tuyên bố cho biết, nhóm đối lập mang tên “Phòng điều hành để chinh phục Damascus” kêu gọi tất cả các chiến binh đối lập và công dân bảo vệ các thể chế của "nhà nước Syria tự do".
Tuyên bố được đưa ra vài giờ sau khi có thông tin ông Tổng thống Assad đã rời khỏi đất nước đến địa điểm không được tiết lộ, khi phe nổi dậy tiến vào Damascus trong chiến dịch nhanh như vũ bão trên khắp đất nước.
Nhiều cư dân thủ đô không thể tin vào tốc độ sụp đổ chóng vánh của chính quyền Assad sau gần 14 năm nội chiến.
Binh lính và cảnh sát rời khỏi vị trí và bỏ chạy, đám đông xông vào trụ sở Bộ Quốc phòng phá phách. Nhiều video từ Damascus cho thấy nhiều người đi lại trong dinh tổng thống, có những người ôm chồng đĩa và những vật dụng gia đình khác.
Thủ tướng Syria Mohammed Ghazi Jalali cho biết trong tuyên bố bằng video, rằng chính phủ đã sẵn sàng "dang tay" với phe đối lập và bàn giao nhiệm vụ cho chính phủ chuyển tiếp.
Sau đó, ông Jalali nói với kênh truyền hình Al-Arabiyya của Ả-rập Xê-út rằng ông không biết Tổng thống Assad và bộ trưởng quốc phòng ở đâu. Thủ tướng Syria cho biết ông đã mất liên lạc với Tổng thống Assad từ cuối ngày 7/12.
Đài truyền hình nhà nước Iran đưa tin ông Assad đã rời khỏi thủ đô nhưng không nêu chi tiết.
Các lực lượng đối lập không tấn công Damascus kể từ năm 2018, khi quân đội Syria chiếm lại nhiều vùng ngoại ô thủ đô sau những năm bị bao vây.
Đêm hôm trước, phe đối lập đã chiếm thành phố Homs và là thành phố lớn thứ ba của Syria. Thành phố này nằm ở ngã tư quan trọng giữa Damascus và các tỉnh ven biển Latakia và Tartus của Syria, vùng căn cứ hỗ trợ chính phủ và là nơi đặt căn cứ hải quân chiến lược của Nga.
Quân nổi dậy trước đó đã chiếm được các thành phố Aleppo và Hama cùng nhiều vùng rộng lớn ở phía nam, trong chiến dịch tấn công nhanh chóng bắt đầu từ ngày 27/11.
Trong nỗ lực lật đổ chính quyền Assad, quân nổi dậy do nhóm Hayat Tahrir al-Sham, còn gọi là HTS, cầm đầu gặp phải rất ít sự kháng cự từ quân đội Syria. Nhóm này có liên hệ với tổ chức khủng bố al-Qaeda, bị Mỹ và Liên Hợp Quốc đưa vào danh sách khủng bố.
Nhà Trắng cho biết Tổng thống Mỹ Joe Biden theo dõi chặt chẽ "các sự kiện bất thường" đang diễn ra ở Syria, sau khi tổ chức giám sát nhân quyền Syria cho biết Tổng thống Bashar al-Assad đã chạy trốn khỏi đất nước và quân nổi dậy tuyên bố đã chiếm được thủ đô.
 |
Các lực lượng đối lập tại khu vực thành phố Homs (Syria) |
 |
Trong khi đó, quân đội Syria thông báo vẫn đang tiến hành chiến dịch quân sự nhằm vào các nhóm phiến quân ở vùng nông thôn Hama, Homs và Deraa, những khu vực đã chứng kiến các cuộc đụng độ leo thang trong những ngày gần đây.
Quân đội Syria cảnh báo, cần phải nâng cao nhận thức về một "âm mưu quy mô lớn" nhắm vào đất nước, đồng thời kêu gọi người dân cảnh giác để bảo vệ sự ổn định và chủ quyền của Syria.
Nga và Iran, các bên ủng hộ chính của Tổng thống al-Assad, chưa bình luận về diễn biến mới tại Syria. Quân đội Nga hiện đóng tại hai căn cứ ở tỉnh Latakia và Tartus ở miền Đông Syria.
Ahmed Hussein al-Shara, thủ lĩnh HTS, cho biết tất cả lực lượng của họ tại Damascus chưa tiếp quản các cơ quan công quyền. "Các cơ quan này tiếp tục nằm dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Syria Mohammed al-Jalali tới khi chính thức được bàn giao", al-Shara cho biết.
Trong bối cảnh Syria chìm sâu vào khủng hoảng, Ngoại trưởng của năm quốc gia Arab, gồm: Ai Cập, Qatar, Jordan, Iraq và Saudi Arabia, và những người đồng cấp Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đã có cuộc họp tại Doha (Qatar) về tình hình Syria, nhằm tìm kiếm một giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng, chấm dứt các hoạt động quân sự và bảo vệ dân thường ở quốc gia Trung Đông này.
Thực hiện giai đoạn chuyển tiếp
Ngày 8/12, liên minh phiến quân Syria cho biết đang tiếp tục công việc để hoàn tất giai đoạn chuyển giao quyền lực ở Syria cho cơ quan chuyển tiếp có toàn quyền hành pháp.
"Cuộc cách mạng Syria vĩ đại đã chuyển từ giai đoạn đấu tranh lật đổ chế độ Assad sang cuộc đấu tranh cùng nhau xây dựng một Syria xứng đáng với sự hy sinh của người dân", liên minh tuyên bố.
Các thể chế nhà nước Syria sẽ được Thủ tướng Mohammed Jalali giám sát cho đến khi được bàn giao, thủ lĩnh phiến quân Abu Mohammed al-Golani cho biết.
Tuyên bố ký tên Ahmed al-Sharaa báo hiệu những nỗ lực nhằm đảm bảo giai đoạn chuyển giao có trật tự.
Trong một cuộc phỏng vấn với Al Arabiya, Thủ tướng Jalali – người được ông Assad bổ nhiệm vào tháng 9 - cho biết đã liên lạc với Sharaa để thảo luận về giai đoạn chuyển tiếp.
Ông nói rằng Syria nên tổ chức các cuộc bầu cử tự do.
Đại sứ quán Iran bị tấn công
Đại sứ quán Iran tại Damascus đã bị "những kẻ cực đoan" tấn công, kênh Press đưa tin.
Iraq đã sơ tán nhân viên trong Đại sứ quán tại Syria và chuyển họ đến Li-băng, hãng thông tấn nhà nước Iraq đưa tin.
Quân nổi dậy Syria cho biết đã bắt đầu tấn công lực lượng do người Kurd lãnh đạo ở thị trấn Manbij thuộc miền Bắc Syria.
Ngày 7/12, quân đội Israel cho biết đang hỗ trợ lực lượng Liên Hợp Quốc đẩy lùi cuộc tấn công vào đồn của lực lượng Liên Hợp Quốc tại khu vực Hader của Syria, gần cao nguyên Golan mà Israel chiếm đóng.
 |
Ảnh: Reuters. |
Sự sụp đổ chóng vánh của chính quyền Assad đánh dấu một thời khắc bi thảm ở Trung Đông, khiến Nga và Iran mất đi một đồng minh quan trọng ở khu vực và gây ra nhiều bất ổn hơn khi cuộc xung đột ở Dải Gaza vẫn chưa chấm dứt.
Tốc độ sụp đổ của chính quyền Assad gây choáng váng cho các quốc gia Ả-rập và làm dấy lên nỗi lo về một làn sóng bất ổn mới trong khu vực.
Đây là bước ngoặt đối với Syria, đất nước bị tàn phá bởi nhiều năm chiến tranh đã biến các thành phố thành đống đổ nát, giết chết hàng trăm nghìn người và buộc hàng triệu người phải ra nước ngoài tị nạn.
Đặc phái viên Liên Hợp Quốc về Syria Geir Pedersen nhận định nước này đang ở "thời điểm bước ngoặt" sau khi các phiến quân do Hồi giáo cầm đầu tuyên bố đã chiếm được thủ đô Damascus, khiến Tổng thống Bashar al-Assad phải chạy trốn, chấm dứt 5 thập kỷ cầm quyền của đảng Phục hưng Xã hội Arab vùng Syria (Baath).
Trợ lý Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách khu vực Trung Đông Daniel Shapiro cho biết Mỹ sẽ duy trì sự hiện diện tại miền Đông Syria và thực hiện các biện pháp cần thiết để ngăn chặn tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) trỗi dậy.
Bộ Ngoại giao Nga ngày 8/12 xác nhận Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã từ chức và rời khỏi đất nước sau các cuộc đàm phán với các nhóm đối lập, hướng đến mục tiêu chuyển giao quyền lực một cách hòa bình.
Mặc dù Nga không tham gia các cuộc đàm phán dẫn đến quyết định này, nhưng Mátxcơva kêu gọi tất cả các bên liên quan từ bỏ bạo lực và giải quyết bất đồng thông qua đối thoại.
"Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên từ bỏ việc sử dụng bạo lực và giải quyết các vấn đề bằng biện pháp chính trị", tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga nêu rõ. "Chúng tôi đang liên lạc với phe đối lập Syria".
Phe đối lập Syria đề xuất giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 18 tháng
Ông Al-Bahra, Chủ tịch Liên minh Quốc gia Syria đối lập, cho biết nước này cần soạn thảo hiến pháp trong vòng 6 tháng, và cuộc bầu cử đầu tiên sẽ là tổng tuyển cử.
Theo đó, Hiến pháp sẽ quyết định Syria theo thể chế nghị viện, thể chế tổng thống hay kết hợp cả hai thể chế trên; từ đó bầu cử được tiến hành để người dân lựa chọn người lãnh đạo.
"Syria cần giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 18 tháng để tạo dựng một môi trường an toàn, trung dung và yên tĩnh cho các cuộc bầu cử tự do", ông Al-Bahra nhấn mạnh.
