THỨ HAI 23/9/2024 SÕ 267 0977.456.112 Quảng Ninh tan hoang Gian nan hồi sinh Làng Nủ TÁI THIẾT TRANG 8 + 9 TRANG 7 TRANG 12 TRANG 16 Khu vực chợ trung tâm thị trấn Cát Bà tan hoang sau bão sÕ 3 ẢNH: NGUYỄN HOÀNG TRANG 4+5 Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn QuÕc Dũng và Đại sứ, Trưởng phái đoàn Việt Nam tại LHQ Đặng Hoàng Giang đón Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và Phu nhân tại Sân bay quÕc tế J.F Kennedy chiều 21/9 theo giờ địa phương (sáng 22/9 theo giờ Việt Nam) ẢNH: TTXVN CÁC PHIÊN HỌP CẤP CAO TẠI ĐẠI HỘI ĐỒNG LIÊN HỢP QUỐC: Lần đầu tiên một Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Việt Nam tham dự trực tiếp TRANG 2 THỦ TƯỚNG PHẠM MINH CHÍNH: Cuộc hội ngộ những người yêu tiếng Việt Bóng đá Việt và nỗi buồn xuất ngoại Hezbollah và Israel giao tranh dữ dội QUY HOẠCH TỐT MỚI CÓ DỰ ÁN TỐT TRANG 3 Tiên phong xây dựng bộ dữ liệu sóng não TRANG 10 KỲ LẠ CHUYỆN BÁN ĐẤT NGHĨA TRANG TRÊN GIẤY CHUYỆN HÔM NAY Nguồn lực và điểm tựa XEM TIẾP TRANG 3 n KHÁNH HUYỀN Sau bão là mưa, lũ quét, sạt lở đất, nước cuốn. Đi cùng với cơn “cuồng nộ” của thiên nhiên, luôn là thiệt hại về tính mạng, tài sản của người dân, công trình quốc gia và địa phương. sau bão Yagi
2 THỜI SỰ n Thứ Hai n Ngày 23/9/2024 QUAÛNG CAÙO PHAÙT HAØNH Haø Noäi: ÑT: (024)39432758; Fax: (024)39435285 TP.HCM: ÑT: (028)38469860; Fax: (028)38480015 Trong giôø haønh chính (024)39439664 Ngoaøi giôø 0908988666 (Nguyeãn Haèng) n Toång thö kyù toøa soaïn: MINH TOAÛN n Thieát keá : LEÂ HUY n Giaù: 5.500 ñoàng n Ban ñaiï dienä taiï thanø h pho á Ho à Chí Minh: 384 Nam Kyø Khôiû Nghóa, phöônø g 8, Q3 ÑT: (028) 3848 4366, Fax: (028) 3843 5095, E-mail: tienphonghcm@gmail.com n Ban ñaiï dienä taiï mienà Trung: 19 Ngoâ Gia Tö ï - Ña ø Nanü g, ÑT: (0236)3828 039, Fax: (0236)3897 080, E-mail: banmientrung@baotienphong.com.vn n Ban ñaiï dienä taiï Nghe ä An: 21 Hoà Xuanâ Höông, TP Vinh, Ngheä An. ÑT & Fax: (0238)8602345 n Ban ñaiï dienä taiï ÑBSCL: 103 Tranà Vanê Hoaiø , phöônø g Xuanâ Khanù h, quanä Ninh Kieuà , TP Canà Thô. Ñienä thoaiï : (0292)3823823 vaø Fax: (0292)3823829, Email: baotienphongdbscl@gmail.com n Ban ñaiï dienä taiï Tayâ Nguyenâ : 52 Tranà Nhatä Duatä - TP Buonâ Ma Thuotä - Ñaké Laékê ÑT va ø Fax: (0262)3950029, E-mail: baotienphongtaynguyen@gmail.com n Toøa soaïn: 15 Hoà Xuaân Höông - Haø Noäi. ÑT: 3943 4031 - 38227526 - 38227524 - 38227525 - 39433216 - 39434302 - 3822 6127, Fax: (024) 39430693 - E-Mail: toasoan@baotienphong.com.vn, ISSN 0866-0827 Website: www.tienphong.vn n Toång Bieân taäp: PHUØNG COÂNG SÖÔÛNG n Phoù Toång bieân taäp: VUÕ TIEÁN - LEÂ MINH TOAÛN n In taiï : Cty TNHH Motä thanø h vienâ In Quanâ ñoiä 1, Cty in baoù Nhanâ Danâ Ña ø Nanü g, Cty TNHH motä thanø h vienâ in Ñakê Lakê , Xöônû g in Quanâ khu IV, XN in Nguyenã Minh Hoanø g, TPHCM GÓC BIẾM BIẾM HỌA CỦA CẬN - Mõ đang tất bật chạy đi đâu mà đôn đáo thế kia? - Tìm nhân sự cho làng… - Híc! Mõ nói thế nào ấy chứ, hội đồng làng chốt nhân sự toàn khóa từ ngày bắt đầu nhiệm kì mới rồi mà? - Mọi người cứng nhắc quá! Nhân sự là có vào có ra, có lên có xuống. Thiếu, trống nhân sự là bình thường mà! - Cho mọi người tò mò hỏi chút, Mõ đang tìm kiếm nhân sự mảng nào? - Mảng văn phòng, cụ thể là văn thư đánh máy… - Làng mình lạ nhề, nhân viên đánh máy thiếu gì, chả nhẽ thời bốn chấm không mà khan người đánh máy đến thế ư? - Ai bảo khan, nhưng đây là nghề nguy hiểm. Tuổi thọ của nghề này ngắn lắm. Hết nhân sự này đến nhân sự khác đều gặp nạn câu chữ… - Đúng là sinh nghề tử nghiệp. Hèn chi thiên hạ coi nghề này là nghề nguy hiểm… - Chứ còn gì nữa! Chia sẻ chuyện này để mọi người cảm thông nhé. Mấy năm trước mọi người còn nhớ chứ, bão lũ tràn qua tàn phá làng ta khủng khiếp, sau đó bao tấm lòng thiện tâm hướng về làng. Nào tiền, vật phẩm cứu trợ. Nhiều gia đình ngóng mong sự hỗ trợ ấy để làm chỗ dựa vịn vào đó vượt qua thời khó. Nhưng, trong cái khó nó lấp ló sự gian tham. Không hiểu sao nhiều gia đình cận giàu và giàu lại được sẻ chia, còn hộ cận nghèo và nghèo cứ đỏ mắt trông… - Chết! Có chuyện đó à? - Mõ sao dám điêu và dựng chuyện. Sự việc vỡ lở. Nhiều đoàn thanh kiểm tra về làng và cuối cùng phát hiện ra nguyên nhân của mọi nguyên nhân là do nhân viên đánh máy gõ nhầm… từ nghèo thành giàu, cận nghèo thành cận giàu. Từ ngày đó, tuyển nhân sự đánh máy trở thành nan đề. Nay, bão lũ cũng vừa qua, tìm đỏ mắt con dân làng chả ai chịu vào đánh máy cả! - Hì hì! Hu hu… MÕ LÀNG Nghề nguy hiểm TIN Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc dự CAEXPO và CABIS 21 Nhận lời mời của Chính phủ Trung Quốc, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc dự Hội chợ Trung Quốc - ASEAN (CAEXPO), Hội nghị Thượng đỉnh Thương mại và Đầu tư Trung Quốc - ASEAN (CABIS) lần thứ 21 tại thành phố Nam Ninh, Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc từ ngày 23-24/9. CAEXPO 2024 có thêm một chủ đề mới - ngành mới nổi chiến lược. CAEXPO những năm trước đó có năm chủ đề, gồm thương mại hàng hóa, hợp tác đầu tư, thương mại dịch vụ, công nghệ tiên tiến và gian hàng thành phố quyến rũ. BÌNH GIANG Năm 2040, Việt Nam cần 100 nghìn cử nhân ngành Bán dẫn Thủ tướng Chính phủ vừa ký Quyết định số 1018 ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Theo đó, giai đoạn 1 (2024 - 2030), mục tiêu hình thành ít nhất 100 doanh nghiệp thiết kế, 1 nhà máy chế tạo chip bán dẫn quy mô nhỏ và 10 nhà máy đóng gói, kiểm thử sản phẩm bán dẫn; phát triển một số sản phẩm bán dẫn chuyên dụng trong một số ngành lĩnh vực; quy mô nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đạt trên 50.000 kỹ sư, cử nhân có cơ cấu, số lượng phù hợp, đáp ứng nhu cầu phát triển… Giai đoạn 2 (2030 - 2040), hình thành ít nhất 200 doanh nghiệp thiết kế, 2 nhà máy chế tạo chip bán dẫn, 15 nhà máy đóng gói, kiểm thử sản phẩm bán dẫn, từng bước tự chủ về công nghệ thiết kế, sản xuất sản phẩm bán dẫn chuyên dụng; quy mô nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đạt trên 100.000 kỹ sư, cử nhân có cơ cấu, số lượng phù hợp, đáp ứng nhu cầu phát triển. Giai đoạn 3 (2040 - 2050), hình thành ít nhất 300 doanh nghiệp thiết kế, 3 nhà máy chế tạo chip bán dẫn, 20 nhà máy đóng gói, kiểm thử sản phẩm bán dẫn, làm chủ nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực bán dẫn. Chính phủ nhấn mạnh, việc phát triển chip chuyên dụng bằng nghiên cứu và phát triển công nghệ lõi, sản phẩm chip chuyên dụng đột phá thế hệ mới thông qua đầu tư vào các trung tâm nghiên cứu công nghệ lõi về bán dẫn, tập trung vào các lĩnh vực như chip AI, chip IoT; phát triển công nghiệp điện tử; phát triển nguồn nhân lực và thu hút nhân tài trong lĩnh vực bán dẫn. NGHIÊM HUÊ Đây là chuyến công tác tham dự hoạt động đối ngoại đa phương và làm việc tại Mỹ đầu tiên của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước trên cương vị mới và cũng là lần đầu tiên một Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Việt Nam tham dự trực tiếp các phiên họp cấp cao tại Đại hội đồng LHQ. Tại LHQ lần này, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm sẽ đem tới những thông điệp lớn, quan trọng ủng hộ mạnh mẽ chủ nghĩa đa phương, với vai trò trung tâm của LHQ đối với hoà bình, hợp tác, phát triển trên thế giới. Đồng thời, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước sẽ có các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc song phương với lãnh đạo các tổ chức quốc tế và các nước tham dự tuần lễ cấp cao Đại hội đồng LHQ. Sau gần 50 năm, mối quan hệ giữa Việt Nam và LHQ tiếp tục phát triển tích cực, ngày càng đi vào chiều sâu, không ngừng được củng cố và tăng cường. LHQ đã đồng hành với Việt Nam từ giai đoạn tái thiết đất nước, phục hồi sau chiến tranh đến phá bao vây, cấm vận và từng bước hội nhập quốc tế. Việt Nam tham gia ngày càng chủ động, tích cực, đóng góp ngày càng thực chất, sâu rộng cả về ý tưởng, con người, nguồn lực trên tất cả các lĩnh vực hoạt động trụ cột của LHQ về gìn giữ hòa bình, an ninh và hợp tác phát triển. Việt Nam cũng được cộng đồng quốc tế tín nhiệm và đặt nhiều kỳ vọng, đã và đang đảm nhiệm thành công nhiều vị trí quan trọng tại LHQ. Lãnh đạo LHQ luôn đánh giá cao vai trò, đóng góp của Việt Nam và mong Việt Nam tiếp tục đóng vai trò ngày càng tích cực hơn nữa trên các lĩnh vực ưu tiên của LHQ. Trong khi đó, quan hệ Việt Nam-Mỹ sau một năm triển khai quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, hợp tác giữa hai nước đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Hợp tác chiến lược giữa hai nước trên nhiều lĩnh vực tiếp tục được đẩy mạnh; các hoạt động tiếp xúc và trao đổi đoàn diễn ra sôi động ở tất cả các kênh, các cấp. Lĩnh vực kinh tế-thương mại-đầu tư tiếp tục là xung lực quan trọng cho quan hệ hai nước. Trong 8 tháng đầu năm 2024, kim ngạch thương mại song phương đạt gần 88 tỷ USD, tăng 22%. Hợp tác an ninh-quốc phòng tiếp tục được triển khai hiệu quả, trong đó, hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh tiếp tục là ưu tiên và là trụ cột quan trọng trong quan hệ hai nước. Với những vấn đề còn khác biệt, hai bên sẽ tiếp tục tăng cường đối thoại trên tinh thần thẳng thắn, xây dựng và quan tâm đến các lợi ích chính đáng của nhau. Trong khuôn khổ chuyến công tác, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm cũng sẽ có các cuộc tiếp xúc song phương quan trọng với lãnh đạo chính quyền Mỹ, tham dự và phát biểu tại sự kiện hướng tới kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Mỹ và một năm nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện, cũng như các cuộc tiếp xúc, làm việc với sự tham gia của các quan chức, doanh nghiệp, chuyên gia, học giả hàng đầu của Mỹ. BÌNH GIANG Lần đầu tiên một Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Việt Nam tham dự trực tiếp CÁC PHIÊN HỌP CẤP CAO TẠI ĐẠI HỘI ĐỒNG LIÊN HỢP QUỐC: Sáng 22/9 (theo giờ Việt Nam), Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và Phu nhân cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tới New York, bắt đầu chương trình tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai, Phiên thảo luận chung cấp cao Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (LHQ) Khóa 79 và làm việc tại Mỹ. Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng và Đại sứ, Trưởng phái đoàn Việt Nam tại LHQ Đặng Hoàng Giang đón Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và Phu nhân tại Sân bay quốc tế J.F Kennedy chiều 21/9 theo giờ địa phương (sáng 22/9 theo giờ Việt Nam) ẢNH: TTXVN Chuyến công tác của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm là dịp để Việt Nam một lần nữa khẳng định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, luôn đóng góp tích cực vào hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.
3 THỜI SỰ n Thứ Hai n Ngày 23/9/2024 Ngày 22/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị công bố Quy hoạch, xúc tiến đầu tư và sơ kết tỉnh an toàn giao thông tại Bắc Ninh. NHÂN RỘNG MÔ HÌNH TỈNH AN TOÀN GIAO THÔNG Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao sáng kiến của Bộ Công an về triển khai thí điểm mô hình tỉnh an toàn giao thông (ATGT). Là địa phương đầu tiên được Bộ Công an lựa chọn thí điểm, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai mô hình này với cách làm, bước đi phù hợp với bối cảnh, tình hình, điều kiện cụ thể trên địa bàn, đạt những kết quả tích cực, làm thay đổi bộ mặt trật tự ATGT của tỉnh, góp phần bảo vệ cuộc sống bình an của nhân dân. Thủ tướng đề nghị thời gian tới các cấp, các ngành, các địa phương tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thực hiện nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về bảo đảm trật tự ATGT. Cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải gương mẫu và tích cực vận động người thân, gia đình và nhân dân thực hiện quy định về bảo đảm trật tự ATGT. Các cơ quan chức năng hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng quy định rõ trách nhiệm quản lý Nhà nước về bảo đảm trật tự ATGT gắn với bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh và phát triển con người. Thủ tướng đề nghị sau hội nghị, Bộ Công an, Bộ GT-VT, tỉnh Bắc Ninh tiếp tục tổng kết, hoàn thiện mô hình “Tỉnh An toàn giao thông”, các cơ quan nghiên cứu, tính toán, triển khai nhân rộng xây dựng mô hình với lộ trình, bước đi, cách làm phù hợp tình hình, điều kiện của đất nước nói chung và các địa phương nói riêng. QUY HOẠCH PHẢI ĐI TRƯỚC Cũng tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao việc tỉnh Bắc Ninh khởi công dự án cầu Kênh Vàng góp phần kết nối vùng theo tinh thần mới của Trung ương là địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm; đồng thời khởi công mới dự án nhà ở xã hội góp phần chăm lo nhà ở cho người dân. Đây là vấn đề vừa cấp bách, vừa có ý nghĩa lâu dài, nhất là với Bắc Ninh, tỉnh phát triển mạnh về công nghiệp. Thủ tướng nhấn mạnh, quy hoạch có vai trò dẫn dắt, định hướng, giúp phát triển đúng hướng nhanh, bền vững, toàn diện. Quy hoạch phải đi trước một bước, đồng thời phải đảm bảo tính lớp lang, hệ thống, khoa học, từng bước thực hiện hiệu quả; có quy hoạch tốt mới có dự án tốt, có dự án tốt mới thực hiện đầu tư tốt. Thủ tướng đánh giá quy hoạch tỉnh Bắc Ninh được chuẩn bị công phu, khoa học trên cơ sở phát huy tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, cũng như khắc phục những tồn tại, hạn chế của tỉnh. Đặc biệt, quy hoạch đã bám sát xu thế mới của thế giới trong ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển các ngành mới nổi; đồng thời nhấn mạnh truyền thống văn hoá Kinh Bắc; lấy con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu và là động lực cho sự phát triển. Để hiện thực hóa quy hoạch, Thủ tướng nhấn mạnh tỉnh Bắc Ninh cần chú trọng, tập trung huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực hợp lý để thúc đẩy các động lực tăng trưởng truyền thống và tập trung vào các động lực tăng trưởng mới (kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức). Tỉnh cần khai thác tối đa nguồn lực bên trong, phát huy truyền thống lịch sử - văn hóa; đẩy mạnh hợp tác công tư và tăng cường liên kết vùng, quốc gia và quốc tế. Về nội dung xúc tiến đầu tư, Thủ tướng đánh giá cao trong những kết quả nổi bật của Bắc Ninh trong 9 tháng đầu năm về thu hút đầu tư (đứng thứ nhất cả nước). Bắc Ninh đất không rộng do đó cần phải tính toán hiệu quả sử dụng đất; đồng thời phát triển lĩnh vực dịch vụ. Thủ tướng đề nghị chính quyền, nhân dân tỉnh Bắc Ninh định hướng hành động theo 16 chữ: “Khai phá tiềm năng, khẳng định chính mình, kiên định mục tiêu, kiến tạo thịnh vượng”; hướng tới mục tiêu trong 16 chữ: “Bắc Ninh văn hiến, hội tụ tinh hoa, đoàn kết, kiên cường, phồn vinh, hạnh phúc”. NGUYỄN THẮNG Quy hoạch tốt mới có dự án tốt Tại Hội nghị công bố Quy hoạch, xúc tiến đầu tư tỉnh Bắc Ninh, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, quy hoạch tốt mới có dự án tốt, có dự án tốt mới thực hiện đầu tư tốt. Thủ tướng Phạm Minh Chính trao quyết định quy hoạch tỉnh Bắc Ninh Sáng 22/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính đi kiểm tra tình hình thực hiện Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội đoạn qua địa phận tỉnh Bắc Ninh và thăm dự án đầu tư xây dựng khu nhà ở xã hội Thống Nhất, thành phố Bắc Ninh. Tại dự án đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô, Thủ tướng yêu cầu tỉnh Bắc Ninh, chủ đầu tư dự án chỉ đạo, phối hợp với các cấp, ngành, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, tổ chức giải phóng mặt bằng, hoàn thành dứt điểm trong tháng 9 để có mặt bằng cho thi công. THỦ TƯỚNG PHẠM MINH CHÍNH: Xem xét sửa đổi các chính sách thuế với doanh nghiệp Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 37, từ ngày 23 - 26/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về nhiều dự án luật sẽ được trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8. Trong ngày 23/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về các dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt; Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi). Chiều cùng ngày, Thường vụ Quốc hội xem xét báo cáo kết quả của đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội về thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội; cho ý kiến về kế hoạch kiểm toán năm 2025. Tại phiên họp, Ủy ban Thường vụ sẽ cho ý kiến về các dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo; Luật Việc làm (sửa đổi); Luật Dữ liệu; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế; Luật Nhà giáo; Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Sĩ quan quân đội nhân dân Việt Nam; Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp… Cùng với đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét thông qua Nghị quyết giám sát chuyên đề về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông từ năm 2009 đến hết năm 2023”. THÀNH NAM CHUYỆN HÔM NAY Sự nổi giận của “bão, lũ” theo diễn tiến này từ lâu đã thành quy luật. Nhưng trận bão Yagi (bão số 3) vừa qua diễn ra ngoài sức tưởng tượng! Sức tàn phá cơn bão Yagi chỉ có thể ngắn gọn: rất nặng nề! Đi thẳng vào càn quét Quảng Ninh, Hải Phòng, vào Hà Nội quần đảo rồi gây ra mưa lũ tại các tỉnh Bắc bộ khiến hoạt động sản xuất, kinh doanh tê liệt, sinh hoạt của người dân bị gián đoạn, thậm chí nhiều nơi rơi vào cảnh “hoang tàn”. Ước tính bão Yagi gây thiệt hại khoảng 60.000 tỷ đồng, khiến GDP năm nay thấp hơn 0,15% so với kế hoạch trước đó. Thông tin ban đầu, tỉnh Quảng Ninh cho biết, thống kê ước tổn thất vật chất của tỉnh lên tới hơn 23.700 tỷ đồng. Về du lịch, hầu hết các cơ sở lưu trú trên bờ khu vực thành phố Hạ Long, đặc biệt các khách sạn 4-5 sao, nhà nghỉ, khách sạn nhỏ đều bị thiệt hại, vỡ kính, sập mái. Nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là thành phố Hạ Long, Vân Đồn, Cẩm Phả, Cô Tô với dấu vết là khối nhà hàng sử dụng vật liệu khung thép, mái tôn, vật liệu đơn giản rơi vào tình cảnh sập, hư hỏng nặng. Nhiều cơ sở không còn khả năng sửa chữa lại do bị hỏng hoàn toàn. Trong bão số 3, hình ảnh bão gây “thất kinh” tại Quảng Ninh chính là sức gió làm những con tàu du lịch từ từ lật ngược, những tòa nhà cao tầng với cả mảng kính bị gió thổi bay tứ tung, và đặc biệt những lồng bè hải sản mất trắng. Thống kê tại Quảng Ninh có 27 tàu du lịch và 4 tàu chuyển tải bị đắm. Trong đó 23/27 là tàu du lịch tại cảng Tuần Châu, 2 tàu trên vịnh Hạ Long và 2 tàu du lịch bị đắm khác. Tại vịnh Hạ Long, tài sản của người dân và doanh nghiệp trên vịnh cũng bị thiệt hại nặng nề. Còn tại thành phố Hải Phòng, thiệt hại do bão cũng rất khủng khiếp. Di tích biệt thự Bảo Đại hư hại nặng, nhiều cây cối gãy đổ, mất điện nước, vỡ cửa kính. Thiệt hại trên toàn thành phố ước khoảng 11.000 tỷ đồng. Gần 1,9 triệu cây cảnh, cây hoa và hơn 82.000 cây xanh đô thị bị đổ gãy, hơn 3.300ha diện tích rừng bị ảnh hưởng; hơn 25.000ha diện tích lúa và 3.000ha diện tích hoa màu bị hư hại; hơn 4.600ha diện tích nuôi trồng thủy sản bị ảnh hưởng; 1 triệu con gia cầm, 5.350 con gia súc chết, tổng thiệt hại ngành nông nghiệp là gần 6.000 tỷ đồng. Sau bão lũ là hoang tàn. Sau hoang tàn là tái thiết! Cuộc sống sẽ phải trở lại như sự vận động muôn đời vốn có. Đó là xây mới, hồi sinh và vươn lên. Nhưng nhìn vào tổn thất hiện tại, ai cũng thấy: Muốn tái thiết phải có kế hoạch, có sự chuẩn bị và đặc biệt không thể thiếu sự hỗ trợ về nguồn lực con người và tiền bạc. Đến lúc này, vô số câu hỏi đang chờ lời giải: Ví như tiền vay ngân hàng, giờ đầu tư mất trắng làm thế nào trả nợ? Nguồn thu không có lấy gì để nộp thuế. Hay công trình xây dựng lại, “sức người, sức của” sẽ lấy từ đâu? Gánh nặng không dễ một sớm một chiều đặt xuống. K.H Nguồn lực và điểm tựa TIP THEO TRANG 1
4 THỜI SỰ n Thứ Hai n Ngày 23/9/2024 NGOÀI SỨC TƯỞNG TƯỢNG Cũng như những cơn bão trước đây, khi có thông tin dự báo bão, người dân Quảng Ninh lại hối hả “chạy bão”. Chính quyền kêu gọi tàu thuyền, bắn pháo hiệu, cấm biển, di dời dân khỏi vùng nguy hiểm... Nhưng đâu đó vẫn len lỏi suy nghĩ: “Chạy thì cứ chạy, chắc bão nhỏ thôi”. Và suy nghĩ đấy đã đúng khi hàng chục năm nay, Quảng Ninh chưa một lần thiệt hại quá lớn do bão. Ngồi thẫn thờ ở bậc thềm, nhìn con cháu và hơn 2 chục công nhân ngành điện tất tả cắt cành cây, dọn dây điện để chờ xe cẩu đến khơi thông đường Quốc lộ 18 vì hàng chục cây cột điện trung thế bị bão quật đổ rạp giữa đường, cụ Thức (85 tuổi, phường Cẩm Sơn, TP Cẩm Phả) chỉ biết thở dài. Từ bé đến giờ chưa bao giờ ông chứng kiến một trận bão có sức tàn phá kinh hoàng đến vậy. “Phúc ấm tổ tiên khi hàng cột điện kia đổ ra phía đường, chứ nó mà đổ về phía nhà dân thì tang thương không lường hết. Đứa con gái thứ 3 nhà tôi lấy chồng ngoài Cô Tô, gọi về báo gió to quật đổ cả cổng chào của huyện nhưng từ tối qua đến giờ không còn liên lạc được. Lòng cứ như lửa đốt không yên”, cụ Thức kể lại. Sau hơn 6 giờ quần thảo, Yagi không để nguyên vẹn bất cứ thứ gì trên đường đi. Những công trình thế kỷ, mang tính biểu tượng được đầu tư hàng nghìn tỷ của Quảng Ninh đều bị hư hại nặng nề. Bão xé toạc Cung Cá heo, bóc hàng loạt tấm kính khu Thư viện, Bảo tàng tỉnh, quật đổ hàng nghìn cột điện, cơ sở hạ tầng thiệt hại nặng nề khiến hàng trăm nghìn hộ dân mất điện, không có sóng điện thoại để liên lạc trong nhiều ngày. Nhìn đống đổ nát ở Cung Cá heo, ông Bùi Duy Quang (cán bộ hưu trí phường Hồng Hải, TP Hạ Long) không khỏi xót xa vì đây là nơi tập trung sinh hoạt chung của cư dân của thành phố. Người đi bộ thể dục, người tập dưỡng sinh, và trong đó có câu lạc bộ cờ tướng của ông cũng thường xuyên hoạt động dưới khu mái vòm ngay sát bờ vịnh nay chỉ còn đống đổ nát sau khi bão đi qua. “Thường khi bão vào Quảng Ninh sẽ bị giảm cấp vì phải đối mặt với hàng nghìn đảo đá sừng sững đứng chắn ngoài vịnh. Nhưng lần này rất khác, không những không giảm cấp mà vào đến đất liền bão còn giật cấp 17. Sức gió vô cùng ghê gớm, mọi thứ đều bị đánh bay, thiệt hại của Quảng Ninh là quá lớn. Nhưng cũng nên rút bài học chúng ta đã chủ quan trước bão”, ông Quang nói. Sáng 8/9 (ngày đầu tiên bão đến), TP Hạ Long như trận địa vừa bị B52 oanh tạc, đường phố ngổn ngang cây xanh ngã, đổ, nhà dân tốc mái, cột điện gãy thành từng hàng, công trình công cộng hư hại hoàn toàn. 99% cư dân thành phố bị mất điện, mất nước, mất sóng điện thoại. Ai cũng ngơ ngác trước một khung cảnh chưa từng xảy ra ở thành phố ven biển được mệnh danh: “một vùng rộng lớn, bình yên”. KINH HOÀNG Khoảng 9h sáng 7/9, chị Mến, Giám đốc Trung tâm Truyền thông huyện Cô Tô thông tin: “Gió bắt đầu giật mạnh, nhiều cây xanh đã gãy, đổ, cổng chào bằng sắt của huyện cũng bị thổi bay, nhiều nhà dân bị tốc mái”. Đến 11h, sốt ruột vì Hạ Long lúc này gió vẫn còn nhẹ, tôi lại bốc máy gọi chị Mến, tiếng gió mưa gầm rít trong điện thoại, chỉ nghe chị nói như hét: “Đã có tàu thuyền bị chìm trong âu cảng, chưa rõ thương vong. Bão kinh khủng quá em ơi!”. Ngồi trong phòng bệnh của Bệnh viện Sản nhi Quảng Ninh (vợ tôi sinh con gái đúng ngày bão đổ bộ), tôi lấy máy tính gõ vội mấy dòng cùng một số hình ảnh đầu tiên của cơn bão đổ bộ vào Cô Tô để gửi về tòa soạn. Bác sỹ Cường (Giám đốc bệnh viện) hớt hải mở cửa bước vào thông báo: “Để đảm bảo an toàn tính mạng cho bệnh nhân cũng như lực lượng nhân viên y tế, bệnh viện sẽ thực hiện ghép phòng để di chuyển các bệnh nhân từ khu nguy hiểm sang các phòng bệnh kiên cố”. Nói xong, anh vuốt nước mưa trên mặt cùng nhân viên y tế dẫn cả chục sản phụ cùng người nhà đi sơ tán ra các phòng. Khoảng 12h cùng ngày, bên ngoài gió bắt đầu giật mạnh, tiếng loảng xoảng của mảnh kính rơi vỡ liên hồi, tiếng cây gãy, tiếng mái tôn bị bóc khỏi trần cùng tiếng gầm rít của gió khiến căn phòng tầng 6 của bệnh viện rung lắc liên hồi. Mặc dù được đóng kín nhưng 2 cánh cửa phòng bệnh chỉ chực bung ra, nước bắt đầu ùn ùn dưới khe cửa trào lên. Vơ lấy tấm chăn, tôi vội chèn vào khe cửa để chặn nước, anh bạn mới đến tên Hưng (chồng sản phụ ghép phòng) cũng đẩy nhanh chiếc tủ gỗ để chắn cánh cửa trước khi bị bung ra. Tiếng la hét, hoảng loạn của các phòng bệnh cùng dãy khi cửa bị thổi tung khiến 8 người trong phòng ai nấy đều nín thở. Dù đã đẩy tủ gỗ chắn cửa nhưng sức gió quá mạnh khiến chiếc tủ liên tục bị xê dịch. Một tay giữ tủ, một tay rút vội chiếc dây đai quần, Hưng buộc một đầu vào bản lề cửa, một đầu buộc vào cánh tủ để cố níu cánh cửa khỏi bị bung ra. Tôi nhìn quanh phòng nhưng không có bất cứ thứ gì để chèn thêm vào cửa nên đành cùng Hưng hợp sức kéo cửa về phía mình. Tiếng gầm rít của gió một lúc một to hơn, liên tục hơn. Tiếng hô hoán từ các phòng bên thông báo tầng 7 bị bay mái, loạt cục nóng điều hòa của bệnh viện bị thổi bay, lối thông sang khu nhà B bị sập... Lẫn trong gió tiếng của bác sỹ Cường chỉ đạo nhân viên sắp xếp đồ đạc để chắn gió, đảm bảo an toàn cho bệnh nhân cũng như chính bản thân. Suốt gần 5 tiếng đồng hồ, hai ông bố khốn khổ chỉ cố bám vào cánh cửa. Có những lúc chực muốn buông tay vì quá mỏi. Sức gió cứ như có cả một đội quân đứng bên ngoài muốn kéo cửa xông vào. Động viên nhau và ngoái nhìn những đứa trẻ vừa mới sinh, chúng tôi lại cố hết sức để giữ cho cánh cửa không bị bật ra. Chỉ đến khi nghe thấy tiếng nhân viên y tế đi hỏi thăm tình hình các phòng và sơ cứu người bị thương, anh em chúng tôi mới dần thả tay ra khỏi cánh cửa. ÁM ẢNH Trong bão đã kinh hoàng, sau bão mới là chuỗi ngày ám ảnh. Mất điện, mất nước, mạng viễn thông tê liệt. Toàn bệnh viện như bãi chiến trường, hàng chục phòng bệnh bị tốc mái, toàn bộ cửa kính một khu nhà vỡ toang, lối đi giữa các khoa bị sập xuống, ngân hàng sữa mẹ cũng bị ảnh hưởng nặng nề... “Lúc “di tản” ghép phòng, tôi nghĩ chắc cũng đi cho an toàn nên chỉ bế em bé và mang một ít vật dụng theo nên toàn bộ đồ đạc vẫn để ở phòng cũ. Tối đó sang xem thì ôi thôi! Không còn một thứ gì, đến cái tủ lạnh trong phòng gió cũng thổi bay đi mất. Giấy tờ, vật dụng cho em bé không còn gì vì toàn bộ mái khu nhà bị bão bốc đi đâu mất”, Hưng hớt hải nói sau khi sang phòng cũ lấy đồ dùng. Suốt gần một tuần chúng tôi ở lại viện sau bão, căng tin bệnh viện chỉ bán cơm cầm chừng vì thực phẩm sau bão khan hiếm, đến nước sôi cũng phải chắt chiu từng tí để dành cho em bé. Bên ngoài đường phố ngổn ngang, người người tất tưởi dọn dẹp sau bão. Gần một tuần “mất liên lạc với thế giới” bên ngoài. Cảm giác như cơn bão đi qua và đã đưa tất cả trở về quá khứ. HOÀNG DƯƠNG Với sức mạnh siêu bão, Yagi khi đổ bộ đất liền đã quần nát những gì nó đi qua. Người dân Quảng Ninh chưa bao giờ chứng kiến một cơn bão kinh hoàng đến vậy. Mọi thứ đều bị phá hủy, tan nát, hoang tàn như sau trận B52 oanh tạc. Hàng loạt cột điện bị gãy đổ ở TP Cẩm Phả “Bão xé toạc Cung Cá heo, bóc hàng loạt tấm kính khu Thư viện, Bảo tàng, quật đổ hàng nghìn cột điện, cơ sở hạ tầng thiệt hại nặng nề khiến hàng trăm nghìn hộ dân mất điện, không có sóng điện thoại để liên lạc trong nhiều ngày". “Để đảm bảo an toàn tính mạng cho bệnh nhân cũng như lực lượng nhân viên y tế, bệnh viện sẽ thực hiện ghép phòng để di chuyển các bệnh nhân từ khu nguy hiểm sang các phòng bệnh kiên cố”, quyết định này của bác sỹ Bùi Minh Cường, Giám đốc bệnh viện Sản nhi Quảng Ninh đã cứu sống hàng chục mạng người trong bão Yagi. Nhân viên y tế cứu ngân hàng sữa mẹ sau khi bão Yagi đổ bộ Bão Yagi (bão số 3) gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản đối với nhiều tỉnh phía Bắc. Thiệt hại kinh tế ước khoảng 60.000 tỷ đồng, dự báo có thể làm giảm tăng trưởng năm nay khoảng 0,15%. Ngày 17/9/2024, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 143/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để khẩn trương khắc phục hậu quả bão số 3, nhanh chóng ổn định đời sống nhân dân, đẩy mạnh khôi phục sản xuất kinh doanh, tích cực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát tốt lạm phát. Hưởng ứng Nghị quyết của Chính phủ, Tiền Phong khởi đăng loạt bài Tái thiết sau bão Yagi bắt đầu từ số báo này. TIỀN PHONG Bão xé toạc Cung Cá heo, biểu tượng sự phát triển của Quảng Ninh TÁI THIẾT Kỳ I: Quảng Ninh tan hoang
5 n Thứ Hai n Ngày 23/9/2024 THỜI SỰ Gian nan hồi sinh Làng Nủ CÒN ĐÂU BẢN LÀNG NHƯ TRANH Thôn Làng Nủ (xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, Lào Cai) bị lũ quét hôm 10/9. Đến nay, vẫn còn 13 người mất tích, công tác tìm kiếm cứu nạn tiếp tục được triển khai. Nhà văn hóa thôn Làng Nủ đón các đoàn thiện nguyện từ khắp cả nước. Người thân của các nạn nhân trong vụ sạt lở đang tập trung tại một chiếc lán nhỏ, dựng tạm phía sau nhà văn hoá thôn. Hằn sâu trong ánh mắt họ là một nỗi buồn sâu thẳm. Họ chỉ kịp chôn cất người thân bị nạn vội vàng. Sau đại nạn, họ kiệt quệ cả sức lực lẫn tinh thần, nhất là những gia đình có người thân vẫn còn mất tích. Nhưng lũ quét và sạt lở đất không chỉ cướp đi gia đình của những người dân Làng Nủ, mà còn cướp sạch tài sản của họ. Anh Hoàng Văn Tin, người dân Làng Nủ kể lại, ngày trước, Làng Nủ là một trong những thôn được thiên nhiên ưu đãi nhất xã Phúc Khánh. Đất đai màu mỡ, hai bên là những cánh đồng lúa xanh rì, được tưới mát bởi một dòng suối mát chảy từ đỉnh núi Con Voi xuống, đẹp như tranh vẽ. Hầu như năm nào mùa màng cũng bội thu. Người dân còn chăn nuôi thêm cả gà, lợn, làm ao nuôi cá tầm và khai thác lâm sản từ rừng phòng hộ để tăng thu nhập. Thiên nhiên cho họ tất cả, rồi cũng lấy đi tất cả. Bây giờ, đến một con giống, một mảnh ruộng trong tay, họ cũng không có. Chỉ còn bùn, đất, xác cây, xác nhà và những thi thể chưa được tìm thấy. Trong ánh mắt những người may mắn thoát nạn, chất chứa những bộn bề lo toan phía trước. “Tôi chưa biết sẽ đi đâu, làm gì để sống”, anh Hoàng Văn Voi, người dân thôn Làng Nủ buồn bã nói. Lũ quét và sạt lở đất đã cướp đi người vợ và con trai út của anh, chưa tính họ hàng của anh. Mẹ và con gái lớn của anh vẫn đang nằm viện. Viện phí, tiền xây nhà, mua đồ đạc, học phí cho con… Biết bao nhiêu gánh nặng đang chờ anh phía trước. Anh cứ mở điện thoại lên một lúc rồi lại tắt đi, lướt đâu cũng thấy ảnh, video về thảm họa ở Làng Nủ. Ngồi bên cạnh, anh Hoàng Văn Tin không nói gì, chỉ vỗ nhẹ vai anh Voi. Hoàn cảnh anh Tin cũng tương tự. Gia đình 4 người giờ chỉ còn mình anh. Nhà cửa, ruộng vườn, vật nuôi đều mất trắng, chỉ còn cái cuốc đất đang cho người khác mượn. Nhận được quần áo cứu trợ mà cảm xúc anh lẫn lộn, vì không biết mang về cho ai mặc... CÒN NGƯỜI LÀ CÒN LÀNG Bên cạnh việc tìm kiếm các nạn nhân còn mất tích, công tác tái thiết lại thôn Làng Nủ và lo sinh kế, việc làm cho người dân cũng được lãnh đạo huyện và xã rất quan tâm. Theo ông Nguyễn Văn Nhất, Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên, hiện khu tạm định cư cho người dân đã bắt đầu được khởi công xây dựng. Ở khu tái định cư tại đồi sim nằm ở đầu thôn Làng Nủ, công tác đền bù và giải phóng mặt bằng đang được triển khai tích cực. Lịch khởi công được ấn định vào ngày 21/9. “Người dân Làng Nủ đều nhất trí cao với địa điểm này”, ông Nhất nói. Những ngày qua, đoàn viên, thanh niên của xã Phúc Khánh và Công ty cổ phần Cấp nước tỉnh Lào Cai đã kéo những đường ống dẫn nước về các khu tạm cư và tái định cư. Nước sạch đã về tới téc nước dự trữ của khu tạm cư. Nhân viên của Công ty Điện lực Lào Cai cũng đang miệt mài ngày đêm để kéo điện về nơi ở mới của người dân Làng Nủ. Hỏi dân làng, tôi nhận ra đồi sim đáp ứng được nhu cầu cấp thiết nhất của họ. “Ở đâu cũng được, nhưng trước hết phải an toàn đã. Đồi sim cao hơn nơi ở cũ, không lọt giữa các vách núi nên chúng tôi cũng yên tâm hơn. Không ai muốn tiếp tục ở chỗ cũ nữa. Vừa mất an toàn lại vừa ám ảnh. Những ký ức về người thân cứ ùa về…”, bà Hoàng Thị Sời, người dân Làng Nủ nói. Việc giữ gìn bản sắc văn hóa của người Tày tại Làng Nủ cũng rất được quan tâm. Theo anh Hoàng Văn Voi, người làng đã sống hàng chục năm tại thung lũng bằng phẳng, nếu chuyển sang sống tại đồi núi ắt sẽ mất nhiều thời gian để thích nghi. Vì ở địa hình đồi núi, sẽ khó làm nhà sàn hơn và không thể canh tác lúa nước ngay cạnh nơi ở như trước kia. Mặc dù đây là sự đánh đổi cần thiết để đảm bảo an toàn, nhưng anh vẫn băn khoăn. “Chúng tôi vẫn cố gắng hết sức để giữ gìn bản sắc của người Tày tại nơi ở mới. Tuy nhà sẽ được xây nhà bằng bê tông, nhưng vẫn sẽ xây theo kiến trúc nhà sàn đặc trưng của người Tày. Đồi sim cũng chỉ cách nơi ở cũ 2 km, nên có thể tiếp tục về canh tác lúa nước sau khi ruộng đồng được phục hồi mà không phải đi quá xa”, ông Hoàng Văn Diệp, trưởng thôn Làng Nủ nói. Còn về việc làm, ông Diệp cho biết, thôn sẽ cố gắng tạo điều kiện cho những người trong độ tuổi lao động đi làm việc tại các khu công nghiệp, chế xuất, xa hơn nữa là đi xuất khẩu lao động. Chặng đường này sẽ rất dài, bởi người Làng Nủ trước đây chỉ quen làm ruộng, chăn nuôi. Chỉ riêng công tác đào tạo nghề cũng sẽ tốn khá nhiều thời gian và nguồn lực. Nhưng quan trọng nhất, ý chí của người dân Làng Nủ đang bùng lên trong nghịch cảnh. “Người mất thì cũng đã mất, nhà trôi thì cũng đã trôi rồi. Mình còn sống thì phải làm sao để không phụ lòng người mất. Phải tiếp tục lao động, không làm ruộng nữa thì làm cái khác”, anh Hoàng Văn Thạo nói. “Chuyển đâu cũng được, miễn an toàn là chúng tôi đồng ý. Quan trọng là có một nơi để bắt đầu lại. Vẫn còn người làng với nhau ở đây thì khó khăn nào cũng vượt qua được”, anh Hoàng Văn Tin, người dân Làng Nủ nói. VIỆT KHÔI Dù nỗi đau của người dân Làng Nủ chưa thể nguôi ngoai nhưng họ vẫn sẽ quyết tâm, đồng lòng khôi phục lại bản làng trong vòng tay ôm ấp của đồng bào, chính quyền các cấp. Kế hoạch khôi phục Làng Nủ bao gồm cả vị trí đất đai an toàn, kế sinh nhai và cả việc bảo tồn văn hóa dân tộc Tày của họ. Khu vực đồi sim, nơi được chọn làm nơi tái định cư cho người dân Làng Nủ Khởi công khu tái định cư Làng Nủ Dù nỗi đau chồng chất, nhưng anh Hoàng Văn Thạo vẫn quyết tâm bước tiếp Không chỉ mất người thân, anh Hoàng Văn Tin cũng mất toàn bộ tài sản sau trận sạt lở Dù ở đâu thì họ vẫn luôn là người Làng Nủ. Với họ, Làng Nủ còn hơn cả một địa danh. Làng Nủ là một cộng đồng, là những con người đã sinh sống với nhau nhiều đời. Mối liên kết bền chặt của họ không dễ gì bị chặt đứt, dù tác nhân có là thảm họa thiên nhiên trăm năm có một. Chỉ cần có nhau, cộng đồng ấy sẽ hồi sinh và phát triển ở bất cứ nơi đâu. Còn người là còn làng… SAU BÃO YAGI
6 KHOA GIÁO n Thứ Hai n Ngày 23/9/2024 NHỮNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGHÌN TỶ Theo quy định của Bộ GD&ĐT, hằng năm, các cơ sở giáo dục ĐH phải thực hiện báo cáo “3 công khai”: cơ sở vật chất, chất lượng đào tạo, tài chính. Đầu năm học 2024-2025, hầu hết đại học công bố báo cáo “3 công khai” theo quy định của Bộ GD&ĐT, gồm số liệu về tài chính năm 2023. Về tài chính, năm nay tiếp tục ghi nhận có nhiều trường ĐH đạt tổng doanh thu nghìn tỷ đồng. Đối với các trường ĐH công lập, thuộc nhóm nghìn tỷ đồng dẫn đầu là ĐH Bách khoa Hà Nội với tổng doanh thu 2.137 tỷ đồng; ĐH Kinh tế HCM là trên 1.679 tỷ đồng; Trường ĐH Kinh tế Quốc dân là trên 1.408 tỷ đồng; Trường ĐH Tôn Đức Thắng trên 1.157 tỷ đồng; Trường ĐH Bách khoa, ĐH Quốc gia TPHCM 1.003 tỷ đồng. Đối với các trường ĐH tư thục, một số trường cũng vào top nghìn tỷ đồng và dẫn đầu là Trường ĐH FPT với tổng thu gần 2.920 tỷ đồng; Trường ĐH Công nghệ TPHCM 1.260 tỷ đồng; Trường ĐH Nguyễn Tất Thành trên 1.475 tỷ đồng. Phân tích từ báo cáo công khai tài chính của các trường ĐH cho thấy, tỉ trọng doanh thu từ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ hiện rất thấp. Phần lớn doanh thu của các trường dựa vào học phí, tức là nguồn thu chủ yếu là từ người học. Trường ĐH Kinh tế Quốc dân có nguồn thu năm 2023 từ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ là trên 42 tỷ đồng, đạt gần 3%; thu từ học phí hơn 1.014 tỷ đồng, chiếm trên 72%. ĐH Bách khoa Hà Nội có nguồn thu từ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ là 18 tỷ đồng, đạt trên 0,8%; thu từ học phí là 1.340 tỷ đồng, chiếm hơn 62%. Thu từ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ của Trường ĐH Tôn Đức Thắng là trên 53/1.157 tỷ đồng; học phí là trên 997/1.157 tỷ đồng. Ở Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, thu từ học phí là 1.454 tỷ đồng, chiếm trên 98% tổng thu; nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ là trên 11 tỷ đồng, đạt 0,7%. KHÓ NHƯNG VẪN KHẢ THI Một số cơ sở giáo dục ĐH có doanh thu từ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ đạt tỉ trọng tương đối trong tổng nguồn thu. Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội tổng thu năm 2023 đạt 286,4 tỷ đồng, trong đó thu từ nghiên cứu khoa học là 55,5 tỷ đồng, đạt trên 19%. Bộ GD&ĐT vừa ban hành Thông tư Chuẩn cơ sở giáo dục ĐH. Để đạt chuẩn cơ sở giáo dục ĐH, bên cạnh những tiêu chuẩn về giảng viên, cơ sở vật chất, tài chính, tuyển sinh - đào tạo..., các trường ĐH có đào tạo tiến sĩ phải đáp ứng yêu cầu tỉ trọng từ các hoạt động khoa học và công nghệ trên tổng thu tính trung bình trong 3 năm gần nhất không thấp hơn 5%. Xét từ thực tế hiện tại có thể thấy tiêu chuẩn về tỉ trọng nguồn thu trong nghiên cứu khoa học đối với các trường ĐH hiện nay rất khó có thể đáp ứng với những trường doanh thu nghìn tỷ như trên, tỉ trọng từ nghiên cứu khoa học cũng khó đạt được. Còn một số trường khác doanh thu thấp hơn và tỉ trọng thu từ khoa học công nghệ ở mức mấp mé đạt tiêu chuẩn của Bộ GD&ĐT. Trường ĐH Công nghệ thông tin TPHCM tổng thu năm 2023 là 259 tỷ đồng, trong đó nghiên cứu khoa học 12,4 tỷ đồng, đạt 4,7%. Doanh thu từ khoa học công nghệ của Trường ĐH Công nghiệp Hà Nội là gần 37,3 tỷ đồng, đạt 4,2% trên tổng thu 878,1 tỷ đồng năm 2023. Trường ĐH Bách khoa TPHCM doanh thu từ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ hơn 44 tỷ đồng, chiếm 4,4%. PGS. TS Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc ĐH Bách khoa Hà Nội, khẳng định nguồn thu từ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ từ năm 2021 đến năm 2023 của ĐH này giảm đột ngột so với những năm trước COVID-19. Nguyên nhân xuất phát từ khó khăn của doanh nghiệp do ảnh hưởng sau dịch COVID-19. Năm 2022, con số này còn rất thấp, chỉ 7 tỷ đồng. Trong khi đó, năm 2020, nguồn thu từ chuyển giao công nghệ và nghiên cứu khoa học của ĐH Bách khoa Hà Nội là 107 tỷ đồng trong tổng doanh thu là 1.141 tỷ đồng. Theo ông Điền, năm 2024, nguồn thu từ nghiên cứu khoa học của ĐH đã bắt đầu “ấm” lên. Tiêu chí nguồn thu từ khoa học phải đạt 5% trong tổng thu hợp pháp của các cơ sở ĐH không khó và ĐH Bách khoa Hà Nội có thể đáp ứng được. GS.TSKH Vũ Hoàng Linh, Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội giải thích, sở dĩ nghiên cứu khoa học chiếm tỉ trọng lớn trong doanh thu của trường là do trường có điểm mạnh về nghiên cứu khoa học cơ bản. Cùng với đó là phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh. Số lượng bằng sáng chế sở hữu trí tuệ của các giảng viên trong trường tăng lên hằng năm. ĐH Quốc gia Hà Nội cũng có cơ chế, chính sách để phát triển nghiên cứu khoa học. Ông Linh chia sẻ, doanh thu từ nghiên cứu khoa học của trường chủ yếu từ nguồn làm đề tài từ cấp nhà nước, bộ, ngành, ĐH quốc gia, các tập đoàn lớn. Phần về chuyển giao công nghệ có nhưng chưa nhiều. Đây cũng là vấn đề mà ông Linh mong muốn các doanh nghiệp đặt hàng các trường ĐH để đẩy mạnh nghiên cứu chuyển giao công nghệ. NGHIÊM HUÊ Doanh thu của các trường đại học (ĐH) hằng năm đạt từ vài trăm tỷ đến hàng nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, tỉ trọng của nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ vẫn rất hạn chế. Tháng 8, Sở GD&ĐT Hà Nội công bố đề minh họa kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm 2025. Đề minh họa có 7 môn gồm: Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, Khoa học tự nhiên (Vật lí, Sinh học, Hóa học), Lịch sử - Địa lý. Giáo viên các môn học đánh giá, cấu trúc, định dạng câu hỏi đề minh họa các môn với nhiều dạng câu hỏi mới, tăng tính thực tiễn đòi hỏi việc dạy học, kiểm tra đánh giá cũng phải đổi mới để đáp ứng yêu cầu thi cử. Tuy nhiên, đến thời điểm này, Sở GD&ĐT Hà Nội cũng mới chỉ dừng lại ở việc công bố định dạng, cấu trúc đề thi các môn, chưa cho biết phương án sẽ thi bao nhiêu môn và các môn tích hợp sẽ thi đơn lẻ hay tích hợp kiến thức các môn. Điều này khiến không ít học sinh băn khoăn, lo lắng bởi các em thi vào lớp 10 THPT chuyên cần có kế hoạch ôn tập từ sớm. Em Nguyễn Tú Anh, học sinh lớp 9, Trường THCS Giảng Võ, quận Ba Đình (Hà Nội), chia sẻ, điều em lo lắng là kỳ thi lớp 10 năm nay có quá nhiều thay đổi, nhất là thi trường chuyên. Thực tế học ở THCS, các môn Vật lý, Hóa học, Sinh học được tích hợp thành môn Khoa học tự nhiên nhưng lên lớp 10 lại có các lớp chuyên đơn lẻ, vậy môn thi sẽ như thế nào. Đến nay, chưa có phương án thi nên dù xác định thi vào lớp chuyên Lý của Trường THPT Chuyên Hà Nội Amsterdam nhưng Tú Anh quyết định học thêm tất cả các môn tích hợp để không bị động. Cô Hoàng Tú Uyên, giáo viên bộ môn Tiếng Anh, Trường THCS - THPT Lương Thế Vinh, Hà Nội, cho biết, các câu hỏi mới yêu cầu thí sinh vận dụng kiến thức thực tế ở mức độ cao hơn. Có những dạng bài mới kiểm tra năng lực, tư duy logic học sinh trong sắp xếp và triển khai ý. KHÔNG NÊN QUÁ LO LẮNG Cô Nguyễn Thị Thu Thủy, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Tri Phương, quận Ba Đình (Hà Nội), nói: “Đối với học sinh cuối cấp, nhà trường quan tâm sát sao ngay từ đầu năm học và động viên các em không quá lo lắng. Ngay từ đầu năm, nhà trường yêu cầu giáo viên bám sát chương trình đồng thời cho các em tập làm quen với các dạng đề kiểm tra, đánh giá theo đề minh họa của Sở GD&ĐT”. Sở GD&ĐT Hà Nội, khuyến khích các Phòng GD&ĐT, nhà trường xây dựng đề minh họa dùng chung để chia sẻ cho nhau trong quá trình ôn tập, kiểm tra, đánh giá. Đề kiểm tra có thể xây dựng theo lộ trình năm học và chia nhỏ theo giai đoạn, từng học kỳ, trong đó bám sát các nội dung cơ bản của từng môn học cho các em làm quen. Ông Phạm Quốc Toản, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội, cho biết, năm học 2024 - 2025, Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được thực hiện đối với toàn cấp học, trong đó sẽ là năm đầu tiên học sinh lớp 9 học và thi theo Chương trình mới. Sở GD&ĐT Hà Nội đã yêu cầu các nhà trường triển khai hiệu quả chương trình, sách giáo khoa mới. HÀ LINH Năm học 2024-2025 học sinh lớp 9 thi tuyển lớp 10 theo chương trình giáo dục phổ thông mới NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC: Doanh thu còn thấp Năm học này, học sinh lớp 9 sẽ thi tuyển vào lớp 10 THPT theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018 với nhiều điểm mới, trong đó có nhiều câu hỏi tăng tính ứng dụng thực tế. Các nhà trường đang thiết kế, dựng đề kiểm tra theo định dạng mới. Học sinh lớp 9 làm quen với cách kiểm tra, đánh giá mới Sinh viên ĐH Bách khoa Hà Nội vào vùng lũ, ứng dụng khoa học công nghệ hỗ trợ người dân ẢNH: GIA HÂN Theo phản ánh của các trường, cơ chế, chính sách nặng về hành chính đang là rào cản khiến giảng viên ngại hợp tác nghiên cứu khoa học. Chủ nhiệm đề tài phải thực hiện rất nhiều thủ tục hành chính như lập hồ sơ, thuyết minh, giải trình, đấu thầu, hóa đơn đỏ, 3 báo giá... Chưa kể hoàn thành đề tài còn phải thanh, kiểm tra các hoạt động thu - chi. Chính vì thế, không ít giảng viên có suy nghĩ ra ngoài thành lập doanh nghiệp tư nhân hoặc kết hợp với doanh nghiệp để kiếm tiền từ tri thức của mình.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==