Mốc thời gian để chuẩn bị kế hoạch đổi mới chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) là khi Nghị quyết 88 của Quốc hội ra đời, năm 2014. Nó được đánh dấu bằng sự kiện bản Chương trình GDPT mới được ban hành năm 2018. Sau 8 năm, chuẩn bị, 2 năm đi vào thực tế, ngành giáo dục vẫn thiếu gần 95.000 giáo viên. Trong đó, cơ bản là thiếu giáo viên các môn mới được đưa vào giảng dạy như Tin học, Ngoại ngữ ở cấp tiểu học; tích hợp ở cấp THCS; Mỹ thuật, Âm nhạc ở cấp THPT.
Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Phú Thọ Nguyễn Văn Mạnh cho hay khi thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 đối với lớp 3, 7, 10 từ năm học 2022 - 2023, nguồn tuyển rất khó khăn, tỉnh thiếu giáo viên Tin học, tiếng Anh ở Tiểu học; cấp THPT thiếu giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật. Trừ 3 trường phổ thông liên cấp, còn lại 43/46 trường THPT của tỉnh này chưa có giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật.
Tình trạng này cũng diễn ra tại các tỉnh Quảng Trị, An Giang, Vĩnh Long và nhiều địa phương khác.
Luẩn quẩn con gà - quả trứng
 |
Sau một thời gian dài chuẩn bị điều kiện thực hiện chương trình GDPT mới, ngành giáo dục vẫn thiếu giáo viên. Ảnh: Diệp An |
Một chuyên gia cho hay chuyện thiếu giáo viên không chỉ là trách nhiệm riêng ngành giáo dục. Ông phân tích, nếu trường học chưa tuyển người thì các trường ĐH chưa mở mã ngành đào tạo, địa phương cũng không cấp kinh phí để đào tạo; chưa có môn học, ngành Nội vụ cũng chưa cho các trường học tuyển giáo viên. Do đó, khi chương trình đi vào thực tế, giáo viên các môn học mới mới được đào tạo, tuyển dụng nên dẫn đến tình trạng “con gà quả trứng” như hiện nay.
Theo vị chuyên gia này, kinh nghiệm cho thấy mỗi lần đổi mới, ngành giáo dục đều vừa chạy vừa xếp hàng không chỉ đối với vấn đề giáo viên mà còn cả cơ sở vật chất. Với môn đặc thù như Nghệ thuật, hay Mỹ thuật ở trường không có giáo viên, giải pháp trước mắt học sinh sẽ đi học ở nơi khác rồi mang kết quả về trường phổ thông cũng phải chấp nhận. Hoặc nếu số lượng học sinh lựa chọn môn học này lớn thì nhà trường phải thuê giáo viên dạy. Tương tự các môn học mới khác cũng thế.Việc đòi hỏi đủ giáo viên, đủ điều kiện để giảng dạy các môn này ngay lập tức là điều không khả thi.
PGS. TS Lê Anh Phương, Hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm, ĐH Huế cho biết trong số môn mới có những môn đặc thù như Âm nhạc, Mỹ thuật nhu cầu ít, hơn nữa vừa triển khai đào tạo nên xảy ra tình trạng thiếu giáo viên. Là trường sư phạm đào tạo nhân lực cho khu vực miền Trung nhưng trường ĐH Sư phạm, ĐH Huế mới chính thức đào tạo ngành Sư phạm Âm nhạc từ năm 2019. Cho nên giải pháp trước mắt là phải đào tạo tiếp đội ngũ đã tốt nghiệp cao đẳng hoặc văn bằng hai để đủ điều kiện giảng dạy.
Năm học 2022 - 2023 Bộ Nội vụ đề xuất bổ sung 27.850 biên chế cho viên chức giáo dục, ưu tiên đầu tiên cho khối mầm non và khu vực đô thị. Theo báo cáo của Bộ GD&ĐT có 10 địa phương thiếu giáo viên nhiều nhất là Hà Nội, Thái Bình, Hưng Yên, Nam Định, Thanh Hóa, Nghệ An, Hải Dương, Thái Nguyên, TPHCM, Vĩnh Phúc.
Trong khi đó, GS. TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho rằng các môn như Sư phạm Âm nhạc, Mỹ thuật, Tin học, tiếng Anh các trường sư phạm xưa nay vẫn đào tạo nên không thiếu nhân lực. Nhưng tuyển sinh của những ngành Âm nhạc, Mỹ thuật không dễ vì với chương trình 2006, chỉ tiêu biên chế ít, nên thí sinh lựa chọn không nhiều. Nhưng Tin học và tiếng Anh thì ngược lại.
Khi ra trường có nhiều cơ hội việc làm, lương cao hơn so với lương giáo viên nên không mặn mà đi dạy. “Ví dụ một cử nhân tin học tốt nghiệp chỉ đi làm ở cửa hàng điện thoại cũng được trả lương 10 triệu/tháng, nhưng sư phạm Tin học đi làm giáo viên thì lương khởi điểm chỉ 2,3 triệu/tháng. Đó còn chưa kể môn tiếng Anh, thu nhập cao hơn nhiều nếu đi làm ở ngoài”, GS Nguyễn Văn Minh nêu thực tế. Ông thông tin thêm, hai năm gần đây, số lượng thí sinh đăng ký xét tuyển ngành Sư phạm Âm nhạc và Mỹ thuật đã tăng lên.
Mỗi năm, số thí sinh tốt nghiệp từ ngành Sư phạm khoảng 50 - 70 sinh viên, nhưng ngành mỹ thuật chỉ khoảng 20 sinh viên. GS Minh cho biết hiện nay, các địa phương đã đặt hàng các trường sư phạm đào tạo số lượng cụ thể từng môn nhưng vẫn còn rất dè dặt. Vì chính sách này mới lại liên quan đến kinh phí của địa phương nên rất cân nhắc, thăm dò. Hơn nữa, khi đặt hàng, UBND các tỉnh dựa trên cơ sở đề xuất của Sở GD&ĐT, nhưng khi tuyển dụng lại liên quan đến Sở Nội vụ.
