Không biết hai cái xe đạp cà tàng của 4 mẹ con quyết chở nhau đạp từ Đồng Nai về quê nhà Nghi Lộc (Nghệ An) xa hơn một ngàn ba trăm cây số, giờ để ở đâu? Mấy mẹ con, bà cháu dắt díu nhau vào Nam làm thuê, nay dịch dã thất nghiệp, bệnh tật đói khát, đành đạp xe chở nhau về quê. Đạp được hơn ba trăm cây số giữa nắng cháy thì may gặp được những người tốt đã hỗ trợ tiền bạc và giúp họ lên tàu.
Nếu có một cái bảo tàng nào lập ra để tưởng nhớ những tháng ngày dịch kinh hoàng này, hẳn không ít người sẽ phải đứng lặng bên hai chiếc xe đạp ấy.
Món đồ nào thiết yếu? Suy nghĩ và hành vi nào không thiết yếu?
Chiều qua đoàn xe xuất phát từ Quảng Ngãi vào TPHCM đón 200 đồng hương đầu tiên về quê tránh dịch. Nhưng thực tế mấy ngày vừa rồi đã có hàng ngàn người tỉnh này rủ nhau chạy xe máy vượt ngàn cây số từ TPHCM về quê. Và dự kiến có đến 20.000 người nữa cũng đang nhấp nhổm tìm cách tự trở về.
Cảnh đoàn người Hre lầm lũi cõng gùi nối đuôi nhau đi bộ vượt hàng trăm cây số để về nhà hôm trước, gợi nhớ hình ảnh đồng bào gùi sắn khoai, đạn dược vượt Trường Sơn năm xưa. Hình ảnh nào rồi cũng sẽ có chỗ trong bảo tàng?Thời bình này, gắng tự tìm nơi chốn an toàn cho mình, bất chấp nguy nan có là hình vi thiết yếu không?
Trải qua mấy trăm ngàn năm tiến hóa, hẳn nhiên những nhu cầu thiết yếu của loài người đã tăng n lần so với buổi bình minh hoang sơ. Khi chỉ với chiếc rìu đá, con người lấy tinh bột từ những thân cây rừng để làm ra chiếc bánh mì đầu tiên cách nay 3 vạn năm. Thời mà những thứ vật chất được coi là thiết yếu chỉ đếm trên đầu ngón tay. Còn giờ thì sao? Với lối sống đua theo vật chất không bao giờ có điểm dừng, không bao giờ biết đủ,“càng nhiều càng ít”.
Những lâu đài biệt phủ nguy nga có thiết yếu ngang với những ngôi nhà xác xơ trống hoác, những phòng trọ tồi tàn chứa cả đại gia đình dân lao động không? Những siêu xe nhiều chục tỷ đồng, có thiết yếu như hai chiếc xe đạp mà mấy mẹ con nọ phải bán chiếc điện thoại cũ để mua chở nhau về quê tìm đường sống không?
Thiết yếu, có thể là phép tính gộp của cần thiết và tất yếu. Tất nhiên có những thứ không bao giờ là mong muốn, càng không phải là “cần thiết” với bất kỳ ai, như dịch bệnh và cái chết, nhưng lại luôn là điều tất yếu.
Với những cảnh báo ngày càng rõ ràng và tàn khốc, như đại dịch chưa biết khi nào dừng lại này, liệu hy vọng sẽ trở thành bài học thiết yếu và lay tỉnh, có được không?
