Jet và Hero là hai nhãn hiệu thuốc lá được buôn bán công khai và sử dụng khá phổ biến tại Việt Nam, song ít ai ngờ đó là hàng lậu và trên 90% lượng hàng là nhập trái phép từ Campuchia, gây thất thu ngân sách hàng nghìn tỷ đồng/năm, chất lượng, an toàn cho người tiêu dùng bị thả nổi.
Sáng 9/3, cảng Shihanouk Ville (Campuchia) nhộn nhịp hoạt động xếp dỡ hàng hóa từ các tàu biển. Có hai tàu treo cờ Indonesia chở hàng container. Xe kéo sơ mi rơ-mooc xếp hàng trên đường chờ vào cảng nhận hàng.
Dinh (người Campuchia) hướng dẫn đoàn công tác cho biết thuốc lá mang các nhãn hiệu Jet và Hero đóng trong các thùng container, sau khi làm thủ tục thông quan tại cảng Shihanouk Ville sẽ được vận chuyển bằng đường bộ về các kho chứa hàng đặt tại thủ đô Phnom Pênh.“Công ty Glorious nhập thuốc Jet, còn công ty Hero King nhập thuốc Hero. Kho hàng của hai công ty này rộng hàng nghìn mét vuông, trước kia nằm trên đại lộ Norodom Boulevard nhưng hiện nay đã chuyển ra ngoại ô Phnom Pênh. Nhiều hôm, thuốc lá về kho rất nhiều, chất đống trên các lối đi” - Dinh cho biết.
Theo điều tra của phóng viên, tại VN, 90% thuốc lá lậu là hai nhãn hiệu Jet và Hero với sản lượng tiêu thụ lên tới 850 triệu bao/năm. Thuốc Jet và Hero được sản xuất độc quyền bởi công ty thương mại thuốc lá Sumatra (STTC, Indonesia) và được vận chuyển bằng đường biển tới Lào (thông qua cảng Bangkok, Thái Lan) và Campuchia (qua cảng Shihanouk Ville) theo hình thức “tạm nhập, tái xuất”.
Thay vì “tái xuất”, thuốc lá Jet và Hero từ cảng Bangkok được nhập vào kho của công ty Dao Hueng (Đào Hương) ở tỉnh Shavannakhet (Lào), sau đó được đưa đến các kho hàng ở Carol bên bờ sông Sepôn, biên giới Lào – Việt, giáp ranh với cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị) để vận chuyển trái phép sang VN.
Tương tự, từ cảng Shihanouk Ville, thuốc lá Jet và Hero được đưa về Phnom Pênh rồi được vận chuyển đến các kho chứa đặt tại khu vực biên giới VN - Campuchia tiếp giáp giữa tỉnh Long An và Svay rieng, Tây Ninh - Bavet, An Giang - Ta Mâu, Kirivong,… rồi được vận chuyển bằng đường bộ (xe máy), đường thủy (vỏ lãi, thuyền cao tốc) vào VN.
Theo ông Phạm Kiến Nghiệp, Tổng thư ký Hiệp hội thuốc lá VN (VTA), VN là thị trường thuốc lá lậu lớn thứ hai ở châu Á. Thuốc lá lậu chiếm đến 20% thị phần tiêu thụ trong nước. Tất cả các sản phẩm thuốc lá nhãn hiệu Jet, Hero đang tiêu thụ trong nước đều là hàng lậu, hàng giả. Thuốc lá Jet, Hero buôn lậu từ Campuchia chiếm 90% sản lượng thuốc tiêu thụ tại VN (từ Lào chiếm 10%).Hậu họa khôn lường
Chiều 9/3, chiếc xe tải mang biển số Campuchia 3A-2799 chất đầy thuốc lá, thùng xe phủ bạt từ Phnom Pênh theo Quốc lộ 1 Campuchia (đường xuyên Á) về biên giới VN. Khi còn cách cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh) khoảng 5km, chiếc xe tấp vào nhà kho bên đường để xuống hàng.
Anh Cọp, lái xe du lịch tuyến TPHCM - Campuchia cho biết từ bến phà Neak Loeung (Niếc Lương) đến cửa khẩu Mộc Bài trên lãnh thổ Campuchia có khoảng 6 -7 kho lớn và hàng chục kho nhỏ. Từ các kho này, thuốc lá chứa trong các bao tải xác rắn, thậm chí để lộ thiên lại tiếp tục được vận chuyển bằng các xe tải nhỏ, xe máy đến các kho được xây cặp theo biên giới để chờ cơ hội tuồn qua biên giới.Nghiêm trọng là thuốc lá lậu không được các cơ quan có thẩm quyền kiểm soát về mặt chất lượng, độ an toàn cho người sử dụng, đặc biệt là kiểm soát, khống chế hàm lượng tar, nicotine là những chất độc hại, có nguy cơ gây ung thư có trong thuốc lá ở mức cho phép.
Theo ghi nhận của Tiền Phong, chỉ trong vòng hơn một tiếng đã có hơn 10 xe máy chở đầy thuốc lá lậu lạng lách, phóng bạt mạng trên quốc lộ 80 nối TP Rạch Giá và thị xã Hà Tiên. Anh Hồng (37 tuổi, ngụ ấp Lung Lớn, xã Kiên Bình, huyện Kiên Lương) nói: Đường đông mà họ phóng xe tốc độ 70-80 km/giờ, quá coi thường tính mạng người dân. Ở đây nhiều người không dám ra đường ban đêm vì sợ đụng xe.
Đại diện Cục QLTT cho biết kết quả nghiên cứu của tổ chức kinh tế học Oxford Economic vừa công bố cho thấy thuốc lá lậu đang gây thất thu thuế nghiêm trọng cho ngân sách nhà nước khoảng 6.500 tỷ đồng/năm. Theo ông Phạm Kiến Nghiệp, không phải chịu thuế, bất bình đẳng trong cạnh tranh, nên thuốc lá lậu rẻ hơn so với thuốc lá hợp pháp và dễ được người tiêu dùng chấp nhận.
