Trong bài viết “Tại sao Nga không ủng hộ Trung Quốc ở biển Đông?” đăng trên tạp chí The Diplomat (trụ sở ở Nhật Bản), tác giả Mu Chunshan đưa ra một số lý do để giải thích điều này.
Trước hết, quan hệ Nga - Trung khác với quan hệ Mỹ - Philippines. Trung Quốc và Nga không phải đồng minh. Hai nước không có hiệp định đồng minh nào, trong khi Mỹ và Philippines cũng như Mỹ và Nhật Bản đã ký hiệp định. Trong quan hệ đồng minh, mỗi bên có nghĩa vụ ủng hộ về chính trị, thậm chí quân sự cho đối tác của mình. Trong quan hệ quốc tế, đây là mức quan hệ song phương cao nhất. Quan hệ Nga - Trung có một số đặc điểm của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, nhưng hai bên không bị ràng buộc bởi các nghĩa vụ đối với nhau trong các vấn đề quốc tế và lợi ích quốc gia.
Trong suốt thời gian dài, báo chí nhà nước Trung Quốc nhấn mạnh và tôn vinh những yếu tố tích cực trong quan hệ Nga – Trung; báo chí nước ngoài đôi khi cũng đề cao quá mức quan hệ này. Đôi khi các phương tiện truyền thông còn gọi hai nước là “đồng minh” không cần hiệp định đồng minh. Điều này khiến nhiều người tin rằng, quan hệ hợp tác chính trị Nga - Trung không có giới hạn. Nhưng thực tế quan hệ quốc tế cho thấy dù quan hệ Nga - Trung có tốt đẹp đến đâu cũng không ảnh hưởng đến chính sách cơ bản của Trung Quốc ở biển Hoa Đông và biển Đông. Thực tế là quan hệ Nga - Trung cơ bản chỉ dựa trên các lợi ích song phương. Biển Đông không phải là nơi Nga có thể mở rộng lợi ích và Nga cũng không cần thiết phải can dự vào khu vực này khi không có quan hệ đồng minh chính thức với Trung Quốc.
Ngoài ra, Nga đang có quan hệ tốt với các nước tiếp giáp với biển Đông nên Nga không cần phải chống lại Đông Nam Á vì lợi ích của Trung Quốc. Nga cũng không cần phải xung đột trực tiếp với Mỹ đối với vấn đề biển Đông. Trọng tâm hiện nay của Nga là ở châu Âu, đặc biệt là cuộc khủng hoảng Ukraine vốn khiến quan hệ Nga và phương Tây trở nên tệ hại và khó có thể giải quyết trong ngắn hạn. Vì thế, Nga vừa không muốn vừa không đủ sức đối đầu với Mỹ ở biển Đông.
Sự phát triển của Trung Quốc cũng đã gây ra một số lo ngại ở Nga. Đối với nhiều người phương Tây, mâu thuẫn giữa Trung Quốc và một số nước giáp biển Đông có thể giúp hạn chế “sự bành trướng” của Trung Quốc sang các khu vực khác. Ở Nga vẫn luôn có một số quan ngại về sự phát triển của Trung Quốc sẽ dẫn tới việc vùng Viễn Đông của Nga dần bị người Trung Quốc lấn chiếm. Dù giới chức Nga lạc quan về triển vọng hợp tác với Trung Quốc ở vùng Viễn Đông rộng lớn, nhưng họ chưa bao giờ yên tâm về ý đồ mở rộng lãnh thổ từ một nước Trung Quốc đầy tham vọng.
