Tại tọa đàm về đào tạo truyền thông diễn ra ngày 9/12 do báo Thanh Niên tổ chức, đại diện nhiều doanh nghiệp chỉ ra hàng loạt hạn chế của sinh viên hiện nay. Các vị trí như thiết kế hình ảnh cơ bản, viết nội dung đơn giản hay tổng hợp dữ liệu, từng là “đất diễn” cho sinh viên thực tập nay đã được AI đảm nhiệm với tốc độ và chi phí tối ưu. Điều này khiến sinh viên thiếu kỹ năng thực tế khó chen chân vào thị trường lao động.
Doanh nghiệp nhận xét sinh viên hiện thiếu tư duy sáng tạo, chưa thành thạo công cụ số và chưa quen với nhịp độ làm việc trong môi trường truyền thông hiện đại. Một bộ phận sinh viên còn phụ thuộc quá mức vào AI, dẫn đến sản phẩm thiếu bản sắc và không đạt tiêu chuẩn chuyên môn.
Theo ông Nguyễn Khoa Hồng Thành, Giám đốc cao cấp Marketing kiêm Giám đốc Truyền thông và Đối ngoại, Công ty Cổ phần Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), nếu làm truyền thông chỉ để viết nội dung, chỉ nhìn vào KPI like hay "còm" hay share thì sẽ bị đào thải nhanh. Theo ông Thành, người làm truyền thông cần hướng đến mục tiêu doanh nghiệp cần là học bán được hàng và khách hàng yêu thích.
Với góc nhìn của doanh nghiệp, theo ông Thành, chương trình đào tạo truyền thông tại các trường đại học cần thay đổi về tỷ lệ lý thuyết/thực hành và nội dung để sinh viên tốt nghiệp đáp ứng ngay lập tức yêu cầu công việc.
"Kiến thức nền vô cùng quan trọng, giảng viên cần đóng vai trò là người điều phối để làm sao cho sinh viên khi học kiến thức nền (30%) thì có thể được điều phối để bắt kịp nhanh nhu cầu doanh nghiệp, thị trường"- ông Thành nói thêm.
Ngành giáo dục và truyền thông phải thay đổi
Tiến sĩ Bảo Trung, Trưởng khoa Marketing Trường ĐH Tài chính - Marketing có những chia sẻ cụ thể về phản hồi đa chiều từ các doanh nghiệp về người học trong kỷ nguyên AI.
Ông Bảo Trung cho hay nhà trường đã nhận được khá nhiều phản hồi đa chiều từ các doanh nghiệp – đặc biệt là những đơn vị đang trực tiếp sử dụng nguồn nhân lực do trường đào tạo. Nhìn chung, doanh nghiệp ghi nhận sinh viên thế hệ mới có sự năng động, tự tin và khả năng thích ứng cao hơn so với trước đây. Các em sở hữu tư duy số khá tốt, bắt nhịp nhanh với các nền tảng mạng xã hội, xu hướng nội dung mới và nhiều phần mềm hỗ trợ sản xuất truyền thông.
Tuy nhiên, đại diện Trường ĐH Tài chính-Marketing cũng chỉ ra, cùng với những điểm mạnh đã nêu, doanh nghiệp cũng thẳng thắn cho biết khả năng đáp ứng công việc của sinh viên trong thời đại AI mới chỉ dừng ở mức tận dụng công nghệ, chứ chưa thật sự đạt kỳ vọng về chiều sâu nội dung.
Hạn chế phổ biến là thiếu tư duy chiến lược, sinh viên có thể viết nội dung, dựng video hoặc lên ý tưởng rất nhanh với hỗ trợ của AI, nhưng khi đưa vào một kế hoạch truyền thông hoàn chỉnh – từ xác định đối tượng, xây dựng thông điệp, phân bổ kênh đến đo lường hiệu quả – thì nhiều sinh viên còn lúng túng. Doanh nghiệp mong muốn nhân sự trẻ không chỉ "biết dùng công cụ", mà phải trả lời được câu hỏi "vì sao làm như vậy" chứ không chỉ "làm cái gì". Ngoài ra, kỹ năng mềm vẫn là điểm hạn chế như làm việc nhóm, quản lý thời gian, giao tiếp trong môi trường áp lực cao…
"Công nghệ rút ngắn quy trình nhưng không thể thay thế sự phối hợp nhịp nhàng trong đội ngũ hay khả năng trình bày, bảo vệ ý tưởng trước khách hàng. Một số doanh nghiệp cũng lưu ý sinh viên dễ lệ thuộc AI, khiến sản phẩm nội dung thiếu bản sắc riêng. Doanh nghiệp mong muốn AI chỉ là "trợ lý thông minh", còn tư duy sáng tạo, giá trị cá nhân mới là yếu tố làm nên sự khác biệt", tiến sĩ Bảo Trung nhấn mạnh.
Ở phía nhà trường, nhiều cơ sở đào tạo ngành truyền thông nhìn nhận những bất cập kéo dài: chương trình nặng lý thuyết, thiếu môi trường thực hành, chuẩn đầu ra chưa thống nhất giữa các trường và nguồn lực đầu tư cho studio, phòng dựng, công nghệ còn hạn chế. Trong khi đó, doanh nghiệp yêu cầu năng lực ngày càng đa dạng: từ vận hành công cụ số, phân tích dữ liệu đến sáng tạo nội dung đa nền tảng.
TP.HCM – nơi tập trung đông đảo trường đại học và doanh nghiệp truyền thông – đang cảm nhận rõ tác động của bối cảnh mới. Dù sinh viên tại đây năng động và tiếp cận công nghệ sớm, nhiều bạn vẫn thiếu kinh nghiệm thực tế, chưa quen quy trình làm việc chuyên nghiệp và dễ bị “lép vế” trước ứng viên đến từ địa phương khác hoặc từ nước ngoài. Các doanh nghiệp tại thành phố cho rằng nhiều sinh viên mới tốt nghiệp không đáp ứng yêu cầu, buộc họ phải đầu tư đào tạo lại.
Trước thực tế này, các chuyên gia nhấn mạnh cần đổi mới toàn diện hoạt động đào tạo: cập nhật chương trình theo chuẩn năng lực mới, mở rộng hợp tác với doanh nghiệp, tăng thực hành, tạo môi trường mô phỏng tòa soạn hoặc agency ngay trong trường học. Nhà trường cần bồi dưỡng giảng viên, đầu tư công nghệ và định hướng sinh viên ứng dụng AI đúng cách.
