Đường thành sông, vì sao?
Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Kết luận Thanh tra với Dự án mở rộng QL1 đoạn km1125 - km1265 qua tỉnh Bình Định và Phú Yên, thuộc 2 dự án BOT Bắc và Nam Bình Định. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền ký hợp đồng BOT là Bộ GTVT, trực tiếp là Ban Quản lý dự án 2 (nay là Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh).
Theo đó, dự án hoàn thành 2015, nhưng chỉ sau 3 năm đưa vào khai thác, đã xuất hiện hư hỏng, gặp nhiều vấn đề về chất lượng công trình. Nguyên nhân, được Thanh tra chỉ ra, do quá trình thực hiện dự án các đơn vị, cá nhân liên quan đã để xảy ra những khuyết điểm, vi phạm.
Thanh tra Chính phủ kết luận, thiết kế cơ sở tuyến đường chưa chính xác, dẫn tới một số vị trí thường xuyên bị ngập nước, có vị trí ngập sâu từ 30-60cm ảnh hưởng chất lượng công trình. Sau 2 năm đưa vào khai thác Bộ GTVT đã phải bổ sung một số cống ngang, rãnh dọc để thoát nước.
Ban đầu, Bộ GTVT phê duyệt phương án bỏ 9 cầu cũ để xây mới, nhưng sau đó lại điều chỉnh chỉ xây mới 2 cầu, sử dụng lại 7 cầu cũ. Dẫn tới, thiếu động bộ, toàn tuyến có tới 18/33 cầu hạn chế tải trọng dưới 25 tấn, trong khi tải trọng toàn tuyến QL1 tải trọng là 30 tấn.
Đặc biệt, Văn bản 6112 ngày 27/5/2014 của Bộ GTVT cho phép nhà đầu tư điều chỉnh thiết kế thiếu cơ sở, chưa đúng quy định, với một số điều chỉnh như: Hạ tiêu chuẩn dự án nên chất lượng mặt đường thiếu đồng bộ; cho phép hạ cao độ mặt đường không theo tiêu chuẩn; bắt nhà thầu tháo dỡ một số cống, rãnh nhà thầu đã thi công, sau đó lại bổ sung...
Nhà thầu (Dự án BOT Bắc Bình Định) thực hiện chưa đúng quy định, dẫn đến chiều cao rãnh giảm 15cm so với thiết kế, làm hạn chế khả năng thoát nước; sử dụng vật liệu đá từ nhiều mỏ dẫn tới chất lượng bê tông nhựa chưa đồng nhất; sử dụng một số vật liệu chưa đúng quy định...
Về thực hiện đầu tư, Bộ GTVT đặt điều kiện vốn với nhà đầu tư BOT Nam Bình Định thấp hơn tổng mức đầu tư dự án, đã ảnh hưởng nhất định tới năng lực vốn thực hiện. Tại 2 hợp đồng BOT của 2 dự án trên, không đề định lượng cụ thể chất lượng công trình, nghĩa vụ mỗi bên sau khi bàn giao. “Sơ hở này nếu không kịp thời chỉnh sửa có thể ảnh hưởng đến lợi ích nhà nước khi dự án được bàn giao lại”, Thanh tra Chính phủ nhận định.
Từ những thiếu sót, khuyêt điếm, vi phạm nêu trên, khi công trình gặp yếu tố bất lợi về thời tiêt (mưa nhiều, đường ngập), gây thẩm thấu, khi phương tiện lưu thông qua lại liên tục mặt đường bị hư hỏng.
Tránh nhiệm chính là Bộ GTVT
Những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trên, nguyên nhân và trách nhiệm, theo Kết luận Thanh tra, trước hết là Bộ GTVT thực hiện chưa đầy đủ trách nhiệm; Công tác giám sát, nghiệm thu chưa đúng quy định; Hội đồng nghiệm thu của Bộ GTVT thực hiện chưa đúng quy định khi đồng ý nghiệm thu 2 dự án để đưa vào khai thác khi một số chỉ tiêu thí nghiệm chưa đạt và chưa được khắc phục. Phía UBND tỉnh Bình Định có trách nhiệm trong việc chậm giải phóng mặt bằng, để xảy ra tình trạng san lấp, xây dựng của người dân lấn chiếm hành lang tuyến đường...
 |
QL1 đoạn qua Phú Yên thường xuyên ngập úng mỗi khi mưa lớn, khiến mặt đường hư hỏng, việc sửa chữa cùng phải thực hiện trong mưa, ngập. Không ít tai nạn đã xảy ra tại tuyến đường này.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị và được Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đồng ý giao Bộ GTVT chỉ đạo Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh thực hiện kiểm tra, rà soát khắc phục tình trạng ngập nước; theo dõi, đánh giá chất lượng tuyến đường để có đề xuất khắc phục
Bộ GTVT cần phối hợp với doanh nghiệp dự án để quyết toán, từ đó điều chỉnh phương án tài chính và thời gian thu phí tại 2 dự án cho phù hợp; bổ sung điều chỉnh hợp đồng BOT.
Về xử lý trách nhiệm, trước hết Bộ GTVT chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm, xử lý theo thẩm quyền đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân đã có thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm đã nêu trên... Kết quả tổng hợp, báo cáo Chính phủ.
Cuối năm 2018, đoạn QL1 qua Bình Định xuống cấp, khiến các Đại biểu HĐND tỉnh Bình Định phải ví đoạn này xấu nhất cả nước. Cùng vì đường xuống cấp nhưng nhà đầu tư chậm khắc phục, dự án BOT Bắc Bình Định đã từng bị Tổng cục Đường bộ dừng thu phí từ ngày 29/10-5/11/2018.
Còn với đoạn QL1 qua Phú Yên, ngoài một phần BOT, còn một phần sử dụng vốn Trái phiếu Chính phủ, cũng vì hư hỏng, cuối năm 2018, từng xảy ra tai nạn chết người vì tài xế sụt ổ gà giữa đường. Sau đó, Ban quản lý Dự án Thăng Long phải xử lý kỷ luật một số cán bộ, thay nhà thầu vì để tuyến đường xuống cấp, chậm sửa chữa.
Dự án BOT mở rộng QL1 Bắc Bình Định có tổng mức đầu tư hơn 1.785 tỷ đồng, nhà đầu tư là liên danh: Cty CP Tư vấn Đầu tư xây dựng Bắc Ái – TCT Thành An - Cty CP Đầu tư và phát triển Long Trung Sơn - Cty CP Đầu tư xây dựng Vinaconex – PVC (PVV). Thời gian thu phí 20 năm 5 tháng, tại trạm thu phí BOT Bắc Bình Định.
Dự án BOT mở rộng QL1 Nam Bình Định có tổng mức đầu tư hơn 2.044 tỷ đồng, nhà đầu tư là liên danh: Cty CP Đầu tư năng lượng xây dựng thương mại Hoàng Sơn - Cty CP ĐT Kiến Hoàng. Thời gian thu phí 18 năm 7 tháng, tại trạm thu phí BOT Nam Bình Định.
