Rươi thường có ở các ruộng nước lợ vùng giáp ranh ba tỉnh: Hải Dương, Hải Phòng và Thái Bình, ngăn cách bằng con sông Luộc, nhiều nhất ở các huyện Vĩnh Bảo, Tiên Lãng, Thanh Hà, Tứ Kỳ, Ninh Giang.
1. Từng thấy cô bán rươi tong tả chạy trên phố Hàng Dầu: "Ai rươi nào, ai rươi nào", khiến dân tình đổ dồn mắt lại như thấy một hiện tượng thời tiết bất chợt. Mà đúng là bất chợt thật, vì chỉ có những hôm trái gió trở giời thế nào đó, rươi mới ra ở các vùng cửa bể cửa sông, để người ta kịp vớt lên, vượt mấy trăm cây số về tận Hà Nội. Về tận Hà Nội mà những người bán rươi ấy, chân vẫn còn dính nước lợ... Rươi là thế, hấp dẫn lắm, quen thuộc lắm với người Hà Nội mấy chục năm trước, nhưng bẵng đi một thời gian, bây giờ nhòm vào rổ rươi thấy chỉ là đống giun đỏ (loại thường cho cá vàng ăn) với hàng vạn cái thân trơn nhẫy, ngọ ngoạy, anh ánh xanh dưới bụng. Thì ai cũng sợ...
Từng thấy và hiểu rươi là như thế, thế mà bỗng dưng đi trên phố Hàng Rươi bất chợt thấy có một hàng vỉa hè đông nghịt khách, đề biển "Chả Rươi". Ơ, món ngon cũ Hà Nội lại về? Anh hàng rươi tất tưởi: "Rươi đi, rươi đi, còn nửa tháng ăn rươi nữa thôi...".
2. Bán hàng, bưng bê là 3 chàng thanh niên (đàn bà con gái đâu cả rồi), anh nào cũng đẹp trai và ra dáng ăn chơi. Thế mà quấy, đảo, chao lên, lật xuống mẻ chả rươi cứ nhoay nhoáy, anh đầu bếp lại thuận tay chiêu trông càng điệu nghệ... Những miếng chả rươi to bằng nửa bàn tay hất ra đã thơm phức, chỉ có 5.000 đồng/miếng (có thể ăn lẫn với bún). Tôi ngó vào xô rươi để "thử cảm giác" về cái giống... giun nước lợ này xem có đủ can đảm để ăn hay không. Những cái thân rươi ánh sắc hồng nổi lên, có vẻ như chúng hãy còn ngọ ngoạy, mặc dù đã được đánh đến sầu bọt với trứng, thịt, hành, thì là...Anh chàng tay chiêu, thò muôi vào múc cái dung dịch dễ sợ ấy rồi đổ ào vào chảo mỡ nóng, tôi cảm thấy những cái thân rươi co lại duỗi ra, ngóc đầu lên bốc mùi thơm của thịt nướng và của vỏ quít (một thứ gia vị không thể thiếu được)...
Đúng là năm nay Hàng Rươi mới có rươi, mặc dù quán rươi này (quán bác Thắng) đã mở từ khá lâu (theo bác đây là nghề truyền thống của gia đình), nhưng là mở ở phố Hàng Chai, cạnh đó (mà chỉ mở bán ngày), nên ít người biết. Nhưng năm nay, chả hiểu vì có chợ đêm Đồng Xuân (cạnh đó), hay vì đông khách, mà con dâu bác Thắng đã mở thêm cửa hàng này để tranh thủ khách đêm. Còn tại sao quán lại toàn những chàng trai là bởi vì cô con dâu vừa sinh con, nên để anh em, họ hàng đến bán thay...
3. "Tháng chín đôi mươi, tháng mười mồng năm", nghĩa là thời điểm rươi thường xuất hiện vào ngày 20-9 và mồng 5-10 tính theo âm lịch. Rươi là của hiếm, tại sao nửa tháng nay, đêm nào cửa hàng cũng mở (và sẽ mở liên tục khoảng nửa tháng nữa là hết mùa rươi)? Rươi đây là rươi thật hay là... giun đấy - khách hỏi đùa? Anh chủ hàng giải thích, lấy từ Hải Hậu lên, rươi nhà em là rươi khỏe nên có thể sống mấy ngày trong... tủ lạnh! Nếu anh muốn ăn chả toàn rươi (không độn gì) thì phải 50.000 đồng/miếng (to bằng cái đĩa tây), thì em sẽ chạy về nhà lấy rươi tươi mang ra rán tại chỗ cho anh thấy.
4. Thực ra nửa tháng nay, các chợ Hà Nội đã khá rộn rịp với rươi buổi sáng ở chợ Nguyễn Cao thỉnh thoảng lại gặp mấy cô hàng rươi chạy tong tả. Cũng vì được mùa rươi, nên trên phố Lò Đúc còn có 2 bà chuyên "tai, mũi họng lợn" mở thêm quầy "chả Rươi vỉa hè", quấy, rán tại chỗ, nóng hôi hổi, 8.000 - 10.000 đồng/lạng.
5. "Bao giờ cho đến tháng mười. Bát cơm thì trắng, bát rươi thì đầy". Bây giờ đúng là Tháng mười thương nhớ, đúng là mùa rươi. Người ta có thể vào Chả rươi ăn đến chán thì thôi (mất 20-30 nghìn). Nhưng cái thú với rươi cơ hồ như không còn được như cũ, người ta chả còn thiết tha gọi cô hàng rươi, mua rươi, đong rươi đầy bát, cũng chẳng biết "làm lông" rươi nữa (dùng đũa mà khoắng rươi trong nước ấm nhè nhẹ cho sạch rơm rác)...
Phố Hàng Rươi đang có rươi, thế thì những ai đi chợ đêm Đồng Xuân nên tạt qua làm một mẻ!
