Vất vả từ tấm bé
Nghệ sĩ Trần Hạnh sinh năm 1929 tại Hà Nội, nhưng mồ côi cha từ năm lên 8 tuổi. Hoàn cảnh gia đình buộc chàng trai Trần Hạnh ngày ấy sớm tự lập, làm nghề đóng giầy thuê để giúp đỡ gia đình.
Ông lập gia đình khá sớm khi mới 23 tuổi, tiếp tục làm nghề này cho tới năm 30 tuổi để nuôi gia đình. Hai vợ chồng có cả thảy năm người con. Người con út bị tai nạn giao thông từ trẻ, sau này đều phải dựa vào người cha già, một người con gái khác cũng mất sớm. NSND Trần Hạnh tự nhận cuộc đời riêng cơ cực hơn phim ảnh.
Ông chăm sóc người vợ bị liệt suốt gần chục năm do tai biến, cho tới khi bà mất vào năm 2011. Sau khi nghỉ hưu, nghệ sĩ Trần Hạnh ngoài tham gia phim ảnh vẫn giúp đỡ con cái bán hàng mưu sinh ở phố Trần Quý Cáp. Niềm an ủi tuổi già của ông chính là có được người con dâu hết lòng chăm sóc bố.
Dù con cái mong bố được an hưởng tuổi già, nhưng NSND Trần Hạnh không chịu nghỉ ngơi. Ngoài những lúc được mời đi làm phim, tới 90 tuổi ông vẫn đỡ đần con cái trông nom cửa hàng nhỏ ở Trần Quý Cáp.
Nổi danh cả sân khấu lẫn màn ảnh
Những tưởng anh thợ đóng giày sẽ gắn bó lâu dài với nghề mưu sinh nuôi gia đình này, thế nhưng vào năm 30 tuổi ông được Giám đốc Sở Văn hoá Hà Nội thời bấy giờ quý mến và giới thiệu về Đoàn Kịch nói Hà Nội (Nhà hát Kịch Hà Nội).
Từ thời trẻ, chàng thanh niên Trần Hạnh tham gia câu lạc bộ kịch cùng với những tên tuổi gạo cội của sân khấu như NSND Doãn Hoàng Giang, NSND Trọng Khôi, NSND Đoàn Dũng. Bạn bè được đào tạo chính quy nhưng riêng thanh niên Trần Hạnh vì hoàn cảnh riêng nên chỉ có thể đầu quân về Đoàn kịch nói Hà Nội để có lương cao nuôi vợ con.
Trong số hàng chục vở diễn sân khấu tham gia, nghệ sĩ Trần Hạnh có vai nổi bật trong “Lam sơn tụ nghĩa”. Ông vào vai Nguyễn Trãi, được đạo diễn khen ngợi và được ghi nhận ở Huy chương vàng sân khấu sau này. Trong cuộc phỏng vấn dịp nhận danh hiệu nghệ sĩ nhân dân năm 2019, nghệ sĩ Trần Hạnh nhớ lại thời ấy vở diễn được khán giả đón nhận nồng nhiệt, diễn viên có khi ngày diễn ba suất đến kiệt sức nhưng hạnh phúc vì được cổ vũ nhiệt tình.
Không được đào tạo bài bản, nhưng tài năng, tố chất của ông được các đạo diễn bậc thầy phát hiện và dìu dắt, đào tạo. Nghệ sĩ Trần Hạnh từng thấy mình may mắn được làm việc với các đạo diễn tài năng như đạo diễn Nguyễn Đình Nghi, Dương Ngọc Đức…
Từ thời nghỉ sân khấu, NSND Trần Hạnh tham gia phim ảnh nhiều hơn. Ông tham gia hàng chục phim truyền hình, phần nhiều đều được mời vào vai khắc khổ, bất hạnh. Vai diễn có phần vận vào cuộc đời ông một phần là vậy.
Trong số các vai diễn trên màn ảnh, không thể không nhắc tới vai ông Bí thứ đảng uỷ trong “Làng nổi”, bố An trong “Truyện cổ tích tuổi 17”, bố Lài trong “Tướng về hưu”, ông Khiển trong “Người cầu may”, ông Lâm trong “Chiếc bình tiền kiếp”, bố Mai trong “Hãy tha thứ cho em”.
Nhiều lần lỡ hẹn danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, mãi tới tuổi 90 ông mới được phong tặng. Nhưng ông không vì thế mà bất mãn. “Tôi hạnh phúc vì được phong tặng danh hiệu, nhưng đó không phải là mục đích làm nghề. Tôi đến với sân khấu vì tình yêu và đam mê. Mỗi khi được nhận vai, tôi đều cố gắng để không phụ lòng khán giả”, ông từng nói bên lề lễ trao tặng danh hiệu năm 2019.
Trải đủ thăng trầm trong cuộc đời, nghệ sĩ nhân dân Trần Hạnh có thể ngậm cười nơi chín suối. Ông từng nói không còn gì phải ân hận nữa. Sự cống hiến của NSND Trần Hạnh được khán giả và Nhà nước ghi nhận bằng danh hiệu và bằng tình cảm yêu mến dành cho ông.
NSND Trần Hạnh qua đời lúc 2h50 sáng 4/3 tại nhà riêng ở Hà Nội. Sinh năm 1929 tại Hà Nội trong gia đình không ai theo nghệ thuật, NSND Trần Hạnh đến và gắn bó với Nhà hát Kịch Hà Nội từ năm 30 tuổi tới khi nghỉ hưu năm 1989. Tang lễ của ông do Nhà hát Kịch Hà Nội và gia đình phối hợp tổ chức, diễn ra tại Nhà tang lễ quốc gia số 5 Trần Thánh Tông.