Tại tờ trình, Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội phương án điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng dầu như sau: Tăng mức thuế BVMT đối với xăng từ 1.000 đồng/lít lên 3.000 đồng/lít, tăng 2.000 đồng/lít. Mức thuế BVMT đối với nhiên liệu bay, dầu các loại và mỡ nhờn sẽ tăng lên tương ứng, lên 3 lần (xem box).
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý, việc tăng thuế BVMT với xăng dầu gấp 3 lần, vậy làm sao đảm bảo giá bán lẻ xăng dầu trong nước không cao hơn thế giới, nhất là khi giá dầu thế giới tăng. Đồng thời, cần làm rõ việc điều chỉnh này sẽ tác động tới thị trường ra sao, nếu cần phải báo cáo ra Quốc hội về việc điều chỉnh này.
Chủ nhiệm Ủy bn Kinh tế Nguyễn Văn Giàu đề nghị làm rõ thuế suất thuế BVMT có tương đồng với các nước ASEAN hay không. Ngoài ra, cần làm rõ hơn giá xăng dầu giảm tác động tốt đối với sản xuất, đời sống nhưng cũng tác động xấu tới môi trường, cụ thể ra sao.
Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu băn khoăn rằng, lý lẽ tăng biểu thuế BVMT nêu tại Tờ trình chủ yếu để bù hụt thu, do giảm thuế xuất nhập khẩu, nên phải bù đắp, là chưa thuyết phục. Bởi triết lý, đạo lý của thuế BVMT là thu để giảm thiểu, khắc phục ảnh hưởng xấu của hàng hóa đó tới môi trường: Ví dụ 1 lít bia, 1 lít dầu ảnh hưởng tới môi trường ra sao, thu bao nhiêu đã được tính toán và đã thu rồi. “Nay lại nâng đột ngột lên 3 lần – là vì sao? Biết là giá xăng dầu giảm, tiêu dùng tăng thì số thu cũng tăng lên tương ứng. Vậy mà Chính phủ đề nghị tăng 300% có nên không, phải cân nhắc, lý giải cho thỏa đáng” – Ông Lưu phân tích.
Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng góp ý, cần có lộ trình nâng thuế, ví dụ trước mắt chỉ nên tăng lên 1000 đ/lít xăng… Tỷ lệ phân chia thì vẫn giữ như quy định cũ. Bước đi phải phù hợp. Giá xăng dầu lên xuống phập phù, biểu thuế không thể cứ 1-2 tháng lại điều chỉnh. Tăng 3 lần thì “lên dốc” quá.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Phùng Quốc Hiển lo ngại “tăng đột ngột tạo ra tâm lý không?”. Tăng giá xăng 1-2 nghìn đồng đã có ý kiến rồi, lần này tăng 3000 đồng do tăng thuế thì sao. Theo ông Hiển, nếu tăng thuế 1000 đ/lít xăng, cũng chỉ tăng được khoảng 14-15 nghìn tỷ cho ngân sách. Nhưng chúng tôi muốn phải báo cáo việc này ra Quốc hội.
Biểu thuế BVMT Chính phủ đề xuất (trừ dầu hỏa vẫn giữ nguyên 300 đồng/lít theo đề nghị của UBTVQH).
Thuế phải dùng để bảo vệ môi trường
Trước băn khoăn tại phiên họp, Bộ trưởng tài chính Đinh Tiến Dũng cho hay: Nếu tăng mức thu thuế BVMT 3000/lít từ 1/4/2015, ngân sách tăng được thêm được 11 nghìn tỷ đồng. “Chúng tôi tính toán là giá xăng dầu thế giới sẽ không tăng, và giá xăng dầu của chúng ta ta đang thấp hơn các nước, vì vậy tăng thuế lần này vẫn đảm bảo lợi ích người tiêu dùng” – Ông Dũng cho hay.
Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh, thu thuế BVMT này để bảo vệ môi trường, không được để phân phối làm việc khác, hay bù cho hụt thu ngân sách. “Môi trường đang như thế này, phải tập trung bảo vệ môi trường, cả ở trung ương, địa phương, chứ cũng không thể thu hết về trung ương đề bù cho giảm thuế nhập khẩu…” – Chủ tịch QH phát biểu.
Chốt lại phiên họp, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết, căn cứ ý kiến thảo luận, UBTVQH sẽ ra Nghị quyết tăng thuế BVMT trên cơ sở đề nghị của Chính phủ. Tuy nhiên, trừ mặt hàng là dầu hỏa (sẽ giữ mức hiện tại 300 đ/lít), tỷ lệ phân chia giữ nguyên như quy định giữa trung ương và địa phương. Như vậy, từ 1/5/2015 giá xăng dầu và một số mặt hàng dầu mỡ sẽ tăng lên thêm 3000 đồng/lít.
