Mười ngày rung chuyển thế giới
Số phận đã khiến cho John Reed, phóng viên của tờ The Masses và New York Call có mặt tại Petrograd vào đầu tháng 9/1917. Là người chứng kiến từ đầu đến cuối cuộc cách mạng tháng Mười Nga và có thiện cảm với tư tưởng xã hội chủ nghĩa, John Reed khi về nước năm 1918 đã đi khắp nơi diễn thuyết, bảo vệ cuộc cách mạng của những người Bolshevik và mong muốn điều tương tự sẽ diễn ra trên quê hương của ông.
 |
John Reed, tác giả của “Mười ngày rung chuyển thế giới” |
Sau khi đọc “Mười ngày rung chuyển thế giới”, V.I.Lenin đã đánh giá cao tác phẩm này của nhà báo Mỹ và nhận lời viết lời tựa cho lần xuất bản tiếp theo. Lenin viết: “Sau khi đọc chăm chú và thích thú cuốn sách của John Reed “Mười ngày rung chuyển thế giới”, tôi rất mong muốn giới thiệu nó với giai cấp vô sản toàn thế giới. Tôi muốn rằng cuốn sách sẽ được in hàng triệu bản, dịch ra nhiều ngôn ngữ, bởi vì nó đã mô tả một cách chân thực và sống động các sự kiện, giúp chúng ta hiểu được thế nào là cách mạng vô sản và thế nào là chuyên chính vô sản”.
Sau khi mất tại Moskva năm 1920, di hài John Reed được an táng tại nghĩa trang số 1 của Liên Xô-Nghĩa trang tường điện Kremli.
Nhưng, đâu chỉ có riêng John Reed mới tận thấy Cách mạng tháng Mười.
Những chứng nhân khác của cách mạng
 |
Chân dung Albert Rhys Williams và tác phẩm “Về Lenin và Cách mạng tháng Mười” |
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết ngoài John Reed, còn có nhiều nhà báo, nhà văn Mỹ, do sự sắp xếp của lịch sử, đã tận mắt chứng kiến sự kiện Cách mạng tháng Mười Nga. Chính họ đã có những tác phẩm chân xác nhất về sự kiện được coi là quan trọng nhất thế kỷ XX- sự kiện mà sau này, đã có nhiều người âm mưu muốn viết lại lịch sử, muốn được gọi nó bằng một cái tên khác.
Những nhà văn, nhà báo đó là ai?
Đó là nhà văn, nhà báo Albert Rhys Williams, là nữ nhà văn, nhà báo Louise Bryant (vợ của John Reed) với các tác phẩm “Sáu tháng đỏ ở nước Nga”, “Truyện cổ tích cho trẻ em vô sản” đều in năm 1919, nữ nhà văn, nhà báo Bessie Beatty (cuốn “Trái tim đỏ của nước Nga”, in 1918)…
Trong số này, nổi bật có nhà báo Albert Rhys Williams (1883-1962) bởi ông không chỉ tận mắt chứng kiến, mà còn trực tiếp tham gia sự kiện chấn động này và sau đó đã công bố nhiều tác phẩm về Cuộc cách mạng tháng Mười.
Tháng 6/1917, Albert Rhys Williams đến Petrograd, với danh nghĩa nhà báo của New York Evening Post. Trong những ngày diễn ra Cách mạng tháng Mười, Williams đã có mặt trong đội ngũ những người đánh chiếm Cung điện Mùa Đông.
Sau khi Cách mạng thành công, đầu năm 1918, Albert Rhys Williams chủ xướng thành lập một đội tình nguyện quốc tế, nhằm ủng hộ Hồng quân. Năm 1919, ông cho ra đời 2 tác phẩm “76 câu hỏi và đáp về Bolshevik và Xô-viết”, “Nước Nga Xô viết và Siberi” với số lượng in hàng triệu bản. Williams cũng là tác giả cuốn tiểu sử đầu tiên về Lenin in ở Mỹ, với tựa đề “Lenin-con người và công việc”, in năm 1919.
 |
Bìa cuốn Mười ngày rung chuyển thế giới, NXB Boni & Liveright, New York 3/1919 |
Ông cũng là tác giả của cuốn “Xuyên qua cuộc cách mạng Nga”, in 1921, cuốn “Lực lượng quần chúng trong cách mạng Nga”, và gần chục đầu sách khác viết về nước Nga Xô viết như The Russian Land, in 1928, The Soviets, in 1937, The Russians: the Land, the People, and Why They Fight, xuất bản năm 1943...
Cho đến cuối đời, Albert Rhys Williams vẫn dành những tình cảm đặc biệt đối với đất nước Liên Xô và đóng góp tích cực cho phong trào hòa bình, cho tự do...
Có một điều cần nói thêm, 4 nhà văn, nhà báo Mỹ mà chúng ta đã nhắc đến ở trên đều đã viết một cách hết sức chân thực về Cách mạng tháng Mười Nga.
Sự chân thực bao giờ cũng là yếu tố tiên quyết của bất kỳ tác phẩm báo chí hay tư liệu nào và nhờ đó chúng tồn tại được mãi theo thời gian. Nhân kỷ niệm 100 năm Cách mạng tháng Mười Nga, tạp chí Esquire bản tiếng Nga số ra ngày 24/10/2017 đã công bố danh sách 5 cuốn sách đáng đọc nhất về cách mạng “mà ai cũng phải đọc”. Đứng đầu trong danh sách này là “Mười ngày rung chuyển thế giới” của John Reed. Cũng không phải vô cớ mà tác phẩm về cách mạng tháng Mười Nga của John Reed đã được trường ĐHTH New York xếp thứ 7 trong danh sách “100 công trình báo chí tiêu biểu nhất” (tờ The New York Times đưa tin ngày 1/3/1999).
Đã 104 năm trôi qua kể từ những ngày tháng Mười lịch sử tại Petrograd. Ngày 7/11 hàng năm tuy không còn là ngày Lễ như dưới thời Xô viết, nhưng vẫn nằm trong hệ thống các Ngày kỷ niệm của nước Nga hiện đại với tên gọi “7/11 - Ngày Cách mạng tháng Mười năm 1917”. Nhà sử học Andrey Fursov (tác giả của hơn 200 công trình nghiên cứu, liên tiếp các năm 2000-2004 và 2005 được độc giả bình chọn là một trong “100 nhà tư tưởng xã hội nhân văn hàng đầu của Nga”) khi đánh giá về Cách mạng tháng Mười 7/11 đã nói: “Đừng có tranh cãi chống lại lịch sử. Ngày 7/11 sẽ luôn được nhiều người nhớ đến và sẽ còn được nhớ đến rất lâu nữa… Chính Cách mạng Tháng Mười đã mở ra những triển vọng lớn cho sự phát triển của nước Nga”.
