Hen suyễn (hen phế quản, viêm phế quản co thắt) là bệnh dị ứng, vì vậy, khi tiếp xúc với chất lạ, trong đó có một số thuốc có thể làm xuất hiện cơn hen cấp, nếu không xử trí kịp thời có thể tử vong. Vì vậy, người bị bệnh hen cần hết sức lưu ý và thận trọng khi dùng thuốc để điều trị các bệnh khác.
Thuốc giảm đau hạ sốt
Khi mắc bệnh hen suyễn cần hết sức thận trọng khi sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt. Đây là nhóm thuốc thông thường hay được sử dụng nhất. Tuy nhiên, không phải thuốc giảm đau hạ sốt nào cũng ảnh hưởng đến bệnh nhân.
Thuốc cần chú ý trong nhóm này là aspirin. Ngoài tác dụng chính giảm đau, hạ sốt, chống ngưng tập tiểu cầu, aspirin còn có nhiều tác dụng phụ. Người ta thường chú ý đến ảnh hưởng xấu của thuốc này cho dạ dày như viêm, loét, chảy máu dạ dày mà ít người nghĩ đến tác dụng không mong muốn của aspirin có ảnh hưởng xấu đối với người bị hen.
Đối với hen suyễn, tác dụng phụ của aspirin có thể gây co thắt phế quản và làm khởi phát các cơn hen nặng, đặc biệt là ở những người bệnh hen có kết hợp với viêm đường hô hấp trên dị ứng (viêm xoang dị ứng, viêm mũi dị ứng…) sẽ làm cho cơn hen nặng hơn. Ngoài ra, một số trường hợp sau khi dùng aspirin sẽ xuất hiện hen suyễn mặc dù trước đó không hề bị hen.
Thuốc giảm đau chống viêm không steroid
Các thuốc trong nhóm này như indomethacin, diclofenac, tilcotin, voltaren, piroxicam, ketoprofen, ibuprofen… được dùng trong các bệnh về khớp (gút, viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp, viêm cột sống dính khớp…). Với người bệnh hen, nếu dùng các thuốc này sẽ làm xuất hiện cơn hen, thậm chí hen cấp tính, nặng. Vì vậy, bệnh nhân có tiền sử hay đang bị hen phế quản cần hết sức tránh dùng các loại thuốc này hoặc nếu phải sử dụng cần hết sức thận trọng.
Các thuốc kháng sinh
Khi sử dụng thuốc kháng sinh cũng hết sức lưy ý, đặc biệt là nhóm kháng sinh penicillin (ampicillin, amoxicilin, cloxacillin...), nhóm aminoglycosid (streptomycin, neomycin, amikacin, gentamycin, tobramycin…) hoặc nhóm cephalosporin các thế hệ I, II, III, IV và ngay cả nhóm tetracyclin là những nhóm kháng sinh rất dễ gây dị ứng, xuất hiện cơn hen cấp tính. Vì vậy, người bị hen suyễn nên cân nhắc kỹ trước khi được sử dụng chúng. Nếu cần thiết phải sử dụng kháng sinh, nên dùng thuốc kháng sinh ở các nhóm khác ít gây dị ứng hơn, ví dụ, nhóm quinolon (ciprofloxacin, norfloxacin…) hoặc nhóm macrolid (clarithromycin…).
Thuốc trị tăng huyết áp
Đối với bệnh nhân hen, nếu có bệnh tăng huyết áp kèm theo, khi khám bệnh, cần cho bác sĩ biết tình trạng tăng huyết áp của mình để bác sĩ có sự chọn lựa thuốc thích hợp bởi vì thuốc làm giảm huyết áp, có một số nhóm, khi sử dụng, có thể làm xuất hiện cơn hen cấp tính, đó là nhóm thuốc ức chế men chuyển (coversyl, catopril, ednyt…) hoặc nhóm thuốc chẹn bêta giao cảm (atenolol, propranolol, nadolol…) có thể gây ra co thắt phế quản theo cơ chế thần kinh.
Thuốc an thần, giãn cơ
Với người bệnh hen, không nên dùng thuốc an thần, giãn cơ (diazepam, seduxen, orazepam) bởi vì các loại thuốc này có thể gây ức chế trung tâm hô hấp và giảm trương lực cơ hô hấp, từ đó làm cho tình trạng hen nặng lên, nguy hiểm hơn, nhất là trong các cơn hen cấp tính.
Thuốc giãn phế quản theophylin
Với người bị hen suyễn, cần hết sức chú ý khi sử dụng thuốc giãn phế quản theophylin. Mặc dù đây là thuốc làm giãn phế quản nhưng liều điều trị và liều gây độc của thuốc theophylin rất gần nhau. Do vậy, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ khám bệnh cho mình, không được tự ý tăng liều hoặc tăng số lần uống trong ngày... Hơn nữa, thuốc theophylin có nguy cơ tương tác với nhiều loại thuốc khác (kháng sinh nhóm macrolid, quinolon, các thuốc kháng histamin H2) làm tăng độc tính của những thuốc đó. Vì vậy, việc sử dụng theophylin cho bệnh nhân hen cần hết sức thận trọng, cần đúng liều và theo dõi chặt chẽ để phát hiện sớm các biểu hiện bất thường do ngộ độc thuốc.
Ngoài ra, thuốc chlopheniramin là thuốc chống dị ứng (mề đay, viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc dị ứng, viêm da tiếp xúc, phù Quincke, dị ứng thức ăn, côn trùng đốt, ngứa, phản ứng huyết thanh…) nhưng với người bị bệnh hen không được dùng thuốc này, đặc biệt khi lên cơn hen cấp. Thuốc betasec (thuốc điều trị rối loạn tiền đình), với người bệnh hen nếu sử dụng có thể làm xuất hiện cơn hen cấp.
Để phòng tác dụng phụ của một số thuốc với bệnh hen, mỗi lần đi khám bệnh cần cho bác sĩ biết mình đã hoặc đang mắc bệnh hen để bác sĩ lựa chọn thuốc thích hợp. Người bệnh hen càng không nên tự mua thuốc chữa bệnh nếu không có chuyên môn về y học.
TS.BS. Bùi Bảo Linh
