Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách châu Á-Thái Bình Dương, ông Daniel Russel, phát biểu trong cuộc họp báo ở Washington: “Các chuyến bay tuần thám của Mỹ phù hợp với luật pháp quốc tế, hải quân Mỹ và máy bay quân sự sẽ tiếp tục thực hiện đầy đủ quyền tự do hoạt động ở vùng biển và vùng trời quốc tế. Mỹ sẽ hành động để tất cả các nước đều có quyền tự do di chuyển trong vùng biển và không phận quốc tế. Đừng ai có ý nghĩ rằng họ có thể ngăn chặn hải quân Mỹ tự do hành động. Đó sẽ không phải là một lựa chọn tốt”.
Ông Russel nhấn mạnh: “Những đe dọa từ phía Trung Quốc chưa đủ để ngăn chặn một máy bay quân sự Mỹ bay trên vùng biển quốc tế, dù đó là những hành động đe dọa, truy vấn hay khiêu khích… Chúng tôi tin rằng, tất cả các nước và tất cả các phương tiện dân sự phải có quyền hoạt động không giới hạn trong vùng biển và không phận quốc tế”.
Ngày 22/5, Trung Quốc tỏ ra cực kỳ bất bình sau khi máy bay quân sự Mỹ bay trên không phận biển Đông, nơi Trung Quốc bồi đắp các bãi đá ngầm thành đảo nhân tạo, đòi Mỹ dừng ngay các hành động tương tự hoặc có nguy cơ dẫn đến va chạm. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi cho rằng, hải quân Trung Quốc xua đuổi máy bay Mỹ là phù hợp với quy định, hành động của Mỹ đe dọa an ninh với đảo nhân tạo trên rạn san hô, đá ngầm mà Trung Quốc đang bồi đắp.
“Những hành động này có thể gây ra sự hiểu lầm và xung đột, được coi là rất vô trách nhiệm và nguy hiểm, gây hại cho hòa bình và ổn định khu vực. Chúng tôi bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ và kêu gọi Mỹ chấp hành nghiêm chỉnh luật pháp quốc tế, kiềm chế không thực hiện bất cứ hành động khiêu khích nào có thể gây rủi ro dẫn đến xung đột”, ông Hồng Lỗi nói. Báo Trung Quốc Global Times đăng xã luận gọi các chuyến bay của Mỹ là “khiêu khích” và kêu gọi “Trung Quốc cần chuẩn bị tăng cường các biện pháp đáp trả tùy theo mức độ khiêu khích của Mỹ”.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ sắp thăm Việt Nam
Trả lời Bloomberg, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius khẳng định, Trung Quốc đang hành xử hung hăng ở biển Đông. Những tuần gần đây, hải quân Trung Quốc điều tàu khu trục bám theo tàu tác chiến ven bờ Mỹ. Sự cố mới nhất là hải quân Trung Quốc 8 lần phát tín hiệu radio xua đuổi máy bay trinh sát Mỹ. Theo ông Osius, Mỹ và nhiều nước xem sự hung hăng của Trung Quốc trên tuyến hàng hải toàn cầu quan trọng là mối đe dọa đối với lợi ích chiến lược của mình. “Chúng tôi thấy được tầm quan trọng của quan hệ đối tác, trong đó các đối tác có năng lực ngày càng mạnh”, Đại sứ Osius nói.
Bloomberg vạch rõ, Trung Quốc yêu sách một cách phi lý hơn 80% diện tích biển Đông và đang ồ ạt xây dựng các đảo nhân tạo mới trên những rạn san hô tại khu vực tranh chấp. Tuần trước, Bắc Kinh còn tuyên bố có quyền thiết lập vùng nhận dạng phòng không ở biển Đông.
Đại sứ Osius nói rằng, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter sẽ tham dự Diễn đàn quốc phòng Shangri-La thường niên tại Singapore và có kế hoạch thăm Việt Nam vào cuối tháng 5.
